Πράσινα νησιά, ναι, αλλά μικρό καλάθι!

Ας αρχίσω με κάτι σαν ανέκδοτο. Πριν από πέντε νομίζω χρόνια, επισκεφθήκαμε με τον τότε διευθυντή της ΔΕΗ Ανανεώσιμες, τις εγκαταστάσεις του θερμικού (πετρελαϊκού) σταθμού στη Κύθνο για να του δείξω από κοντά την εγκατάλειψη των παλαιών και καινοτόμων για την εποχή τους, εγκαταστάσεων. Το οικόπεδο με τα φωτοβολταϊκά (100kW) ήταν δίπλα ακριβώς στο σταθμό. Μέσα στο σταθμό ήταν ένας υπάλληλος (συνολικά είναι καμιά δεκαριά) και ένας εργάτης απροσδιορίστου εθνικότητος. Μας οδήγησε λοιπόν στα φωτοβολταϊκά, τα περισσότερα ήταν σπασμένα, τα καλώδια βγαλμένα, τα χόρτα στο μπόι μας. Εκτός λειτουργίας. Λέμε στον υπάλληλο «γιατί αυτή η κατάσταση;», λέει «αυτό δεν είναι δικό μας είναι της ΔΕΗ Ανανεώσιμες» (θυγατρική της ΔΕΗ). Παίρνει τηλέφωνο ο διευθυντής τα κεντρικά, του λένε «εμείς τα έχουμε δώσει σε υπεργολάβο να τα προσέχει». «Ποιος είναι ο εργολάβος»; «Να, όνομα και τηλέφωνο». Και ώ του θαύματος ο εργολάβος ευρέθη. Και ήταν στο νησί. Έχει εστιατόριο. «Τι γίνεται ρε φίλε;», του λέει ο διευθυντής. Εντάξει μωρέ, του απαντάει εκείνος. Μην κάνεις έτσι, θα τα βρούμε!

Επί των ημερών μας τώρα, θέλω να μιλήσω για τα πράσινα νησιά.

Δεν ξέρω ποιοι είναι αυτοί που συμβουλεύουν τον Κυριάκο Μητσοτάκη σε θέματα ενέργειας και περιβάλλοντος, αλλά φοβάμαι πως είναι περίπου οι ίδιοι που συμβούλευαν και τους προηγούμενους πρωθυπουργούς, και έτσι οι τελευταίοι, καλοπροαίρετα, δεν λέω, εξαγγέλλουν πράγματα και έργα που ήδη έχουν εξαγγελθεί τα οποία στη συνέχεια σβήνουν μέσα στη γενική ανικανότητα, ανευθυνότητα και κυρίως μέσα στην απουσία της λογοδοσίας.

Στις αρχές του 2009 ο Κωστής Χατζηδάκης είχε σπεύσει να ανακοινώσει ότι με την τεχνική και επιστημονική υποστήριξη του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ), ο Άη Στράτης μετατρέπεται σε «πράσινο νησί» αφού θα καλύπτει το σύνολο των ενεργειακών του αναγκών του από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Τα δε αυτοκίνητα, θα κινούνται με υδρογόνο και ηλεκτρική ενέργεια από φωτοβολταϊκά... Να σημειώσω ότι η υπόθεση του υδρογόνου ήταν αρκετά παλιότερη, αλλά εγκαταλείφθηκε λόγω ...μη ανεύρεσης κατάλληλου οικοπέδου (περίπου ενός στρέμματος). Είχε δοθεί μάλιστα και χρονοδιάγραμμα που προέβλεπε ότι μέχρι το τέλος Μαΐου του 2009 ολοκληρώνεται η τεχνικοοικονομική μελέτη και μέχρι το τέλος του έτους η υλοποίησή του.

Χρειάστηκε να παρέλθουν 13 ολόκληρα χρόνια για να φτάσουμε στο σήμερα όπου επιτέλους βρέθηκε μια ιδιωτική εταιρεία, η ΤΕΡΝΑ που πήρε απάνω της την υπόθεση και το 50% του κόστους (γύρω στα 7.5 εκ ) και κυρίως, ανέλαβε να ξεμπλοκάρει γραφειοκρατικές εμπλοκές και να υπερβεί τις ανελαστικότητες ενός συστήματος, το οποίο από πρόθεση και όχι από αστοχία, υπονομεύει κάθε εκσυγχρονισμό. Ας ελπίσουμε, ότι η προσπάθεια, θα έχει καλύτερη τύχη από πολλές προηγούμενες, αν και η λύση που δόθηκε με τηλεθέρμανση και ψύξη για την απορρόφηση της απορριπτόμενης νυχτερινής ενέργειας, δεν φαίνεται να πατάει γερά στα πόδια της, τεχνικά και οικονομικά. Οι «βαθμοημέρες» (δηλαδή η ζήτηση θέρμανσης και ψύξης) όπως λέμε στην τεχνική γλώσσα, είναι πολύ λίγες. Ας πούμε λοιπόν ότι είναι ένα πείραμα που δοκιμάζονται λύσεις. Όμως να μη διατυμπανίζονται πράγματα χωρίς αντίκρισμα, να υπάρχει μια αυτοσυγκράτηση και μια φειδώ στα επίθετα (πράσινο, αυτόνομο, οικολογικό και πρότυπο).  

Την ίδια περίοδο (2009) ο Κ. Μουσουρούλης ως γενικός γραμματέας στο ΥΠΕΝ είχε συγκροτήσει επιτροπή σοφών και ειδικών για το σχεδιασμό του «πράσινου νησιού» που θα υποδεχόταν τη μετάβαση στη μεταπετρελαϊκή εποχή, όμως μετά από ένα εξάμηνο συνεδριάσεων, η επιτροπή και τα πορίσματά της πετάχτηκαν στο γνωστό κάλαθο μετά το τέλος της θητείας του γραμματέα. Ουδείς ξαναμίλησε γι’ αυτό.

Μετά ήρθε η σειρά της Κύθνου να γίνει πράσινο νησί. Κινητήρια δύναμη μέρος των χρημάτων της Siemens από την αποζημίωση του «Συμβιβασμού» του 2012 για τις δωροδοκίες, αλλά και πάλι, η εικόνα θόλωσε χωρίς να μάθουμε τι ακριβώς έγινε με το συγκεκριμένο έργο αφού κανείς μέχρι τώρα αρμόδιος δεν έδωσε κάποιον απολογισμό. Η εν λόγω συμφωνία για τη Κύθνο, έγινε επί των ημερών του Σύριζα, ο οποίος προφανώς κληρονόμησε ένα έργο προβληματικό από χέρι και με πολλούς «εσωτερικούς» υπονομευτές: η Κύθνος  είχε ήδη γίνει πράσινο νησί από το 1982! Το τεχνολογικό πακέτο που είχε σχεδιαστεί από Γερμανούς μέσω ευρωπαϊκού προγράμματος ήταν βασισμένο σε υβριδικό (αιολικό και ηλιακό) σύστημα, μέσω του οποίου δινόταν προτεραιότητα στις ΑΠΕ και ο σταθμός λειτουργούσε στην περίπτωση που η ενέργεια από τις ΑΠΕ δεν αρκούσε. Με την αποχώρηση των Γερμανών, το σύστημα –πρωτοποριακό για ολόκληρη την Ευρώπη– κατέρρευσε και εγκαταλείφθηκε. Οι φήμες που κυκλοφορούν στο νησί, λένε ότι αυτό ήταν δάκτυλος των εργαζομένων της ΔΕΗ (σκόπιμη δηλαδή καταστροφή του σταθμού) από τον φόβο ότι ο νεωτερισμός με τις ΑΠΕ απειλούσε τις παραδοσιακές θέσεις εργασίας... Τα ερείπια αυτής επιχείρησης είναι ακόμη εκεί, επί τόπου.

Στη συνέχεια ήταν η σειρά της Τήλου να γίνει και αυτή το «πρώτο πράσινο νησί» γύρω στο 2015, μέσω και πάλι ευρωπαϊκού επιδεικτικού προγράμματος, με τεχνολογίες λίγο πολύ σαν αυτές της Κύθνου που μόλις αναφέραμε, αλλά παρά τις διαφωνίες και τις αποχωρήσεις εταίρων κτλ. κατάφερε να ολοκληρωθεί, όχι βέβαια παρέχοντας την πολυδιαφημισμένη ενεργειακή αυτονομία, αλλά μια όντως σημαντική διείσδυση των ΑΠΕ -η πλήρης αυτονομία είναι μάλλον ανέφικτη τεχνολογικά και οικονομικά– και επ’ αυτού είναι απολύτως απαραίτητο να λέμε τα πράγματα με τ’ όνομά τους χωρίς να εξωραΐζουμε καμιά πραγματικότητα η οποία είναι πάντοτε χαμηλότερη των προσδοκιών... Περιμένουμε τα επίσημα στοιχεία, τα οποία όσο δεν δημοσιοποιούνται, τόσο μας εμβάλλουν σε υποψίες ότι τα πράγματα δεν πήγαν και τόσο καλά για ένα έργο 13 εκ. Δεν πειράζει, μαθαίνουμε, αλλά οι κορώνες δεν κάνουν τόσο καλό όσο πιστεύουν αυτοί που τις εκπέμπουν.

Την ίδια περίοδο, ο ΔΕΔΔΗΕ εξήγγειλε την εγκατάσταση «κέντρου ελέγχου δικτύων των νησιών» σε 28 ηλεκτροπαραγωγικούς σταθμούς μέσω του οποίου θα δινόταν η «δυνατότητα παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο και όλων των μονάδων παραγωγής ρεύματος, στις οποίες περιλαμβάνονται τα  αιολικά πάρκα, τα φωτοβολταϊκά, καθώς και κάθε άλλη μελλοντική εγκατάσταση οιασδήποτε τεχνολογίας». Τα νησιά αυτά ήταν η Κως, η Κάρπαθος, η Κάλυμνος, η Χίος, η Λέσβος, η Σάμος, η Λήμνος και από τις Κυκλάδες η Μήλος και η Σαντορίνη, αλλά και όσα μικρά νησιά διαθέτουν τοπικούς ηλεκτροπαραγωγικούς σταθμούς, όπως η Ικαρία, η Πάτμος, η Σκύρος, η Σύμη, η Μεγίστη, η Αστυπάλαια, ο Αγ. Ευστράτιος, οι Οθωνοί, το Αγαθονήσι, οι Αρκιοί, η Ερεικούσα, η Γαύδος, τα Αντικύθηρα και στις Κυ- κλάδες η Σίφνος, η Σέριφος, η Κύθνος, η Αμοργός, η Ανάφη και η Δονούσα.

Η στρατηγική πρόθεση του ΔΕΔΔΗΕ ήταν η δημιουργία ενός «έξυπνου νησιωτικού δικτύου» (smart grids) κι αυτό για πρώτη φορά με ημερομηνία λήξης 2019. Αυτό ήταν επί Σύριζα. Και δεν έγινε, απ’ όσο ξέρω, τίποτα. Στις υποσημειώσεις μάλιστα του ΔΕΔΔΗΕ ήταν πως η δημιουργία των σχετικών υποδομών κρίνεται υποχρεωτική για την εταιρεία, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις του κώδικα των μη διασυνδεδεμένων νησιών. Πέραν αυτού, και η ενοποίηση όλων των κέντρων ελέγχου όλης της χώρας σε τρία περιφερειακά κέντρα, με τα συστήματα τηλεχειρισμού και τηλε-ελέγχου θα βλέπαμε να ολοκληρώνονται έως το 2020. Το κόστος: 1,5 δις. Το λέω γιατί έχω την εντύπωση ότι έχει διαφύγει της προσοχής του Α. Τσίπρα που προ ημερών ενέταξε (διακηρυκτικά βέβαια) τον τεχνολογικό αυτό κλάδο στο πρόγραμμα του κόμματός του για «πράσινη ενέργεια» και μάλιστα αυτή τη φορά μέσω του ΑΔΜΗΕ. Θα ήταν πολύ προτιμότερο, να βάλει τους τεμπέληδες συμβούλους στην πρίζα, και να του φέρουν έκθεση για τους λόγους της μη πραγματοποίησης του έργου. Όχι τώρα για να «αποδοθούν ευθύνες» και άλλα ηχηρά, αλλά για να καταλαβαίνουμε τι γίνεται. Η αλήθεια, είναι πολύ προτιμότερη από την απόκρυψη. Το λέω με κάθε ειλικρίνεια.

Εδώ είναι η ευκαιρία να πούμε ότι στο θέμα των «έξυπνων δικτύων» η ευθύνη του ΔΕΔΔΗΕ είναι πολλαπλή, καθώς το 2010 είχε την υποχρέωση να προχωρήσει το σχετικό διαγωνισμό για την προμήθεια «έξυπνων μετρητών» σε 150.000 καταναλωτές σε διάφορα νησιά και πόλεις, αλλά δεν το έκανε. Με πληρωμένες μάλιστα τις μελέτες από την Ευρωπαϊκή Επιστροπή, η οποία, κακώς κατά τη γνώμη μου δεν ζήτησε πίσω τα χρήματα (από την ΔΕΗ που ήταν ο τριτεγγυητής). Οι λόγοι είναι πολλοί, μεταξύ αυτών αναφέρω και τον ανταγωνισμό μεταξύ ΔΕΔΔΗΕ και ΔΕΗ, με την τελευταία να θέλει να κάνει αυτή το έργο (προμήθεια μετρητών) και μάλιστα στήνοντας ελληνικό εργοστάσιο (μαζί με Κινέζους) αλλά ούτε αυτό έγινε. Και πάλι, ενώ το όλον είχε πολλαπλώς εξαγγελθεί με τα γνωστά επίθετα (πρωτοπόρος η Ελλάδα...) δεν βγήκε κανείς να πει δυο λόγια, άλλωστε φταίγαν όπως πάντα οι προηγούμενοι.   

Μετά ήρθε η Αστυπάλαια, πάλι με την ετικέτα το «πρώτο πράσινο νησί», προφανώς λόγω της ενεργοποίησης της VW η οποία θα διαθέσει φαντάζομαι φορτιστές και ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Η παρουσία, στην τελετή της εξαγγελίας, του ίδιου του πρωθυπουργού, δημιούργησε νέες προσδοκίες, αλλά και αντιδράσεις. Από τη μεριά του Σύριζα τώρα, ο οποίος είπε «τι λέτε τώρα; το πρώτο και το δεύτερο πράσινο νησί ήταν δικά μας». Εννοούσαν τον Αγ. Ευστράτιο και την Τήλο, και εν μέρει είχαν δίκιο. Όχι ότι έκαναν κάτι ιδιαίτερο (η χρηματοδότηση και το στήσιμο ήταν από Ευρωπαϊκό πρόγραμμα και πάλι)  αλλά χρονικά, η Τήλος τουλάχιστον συνέπεσε με την δική τους διακυβέρνηση. Καλοδεχούμενη τώρα και η Αστυπάλαια, αλλά να θυμίσουμε ότι εκεί εκκρεμεί εδώ και χρόνια αίτηση άδειας για δημιουργία μεγάλου αιολικού πάρκου (διανησιωτικού) η οποία με ευθύνες των διαδοχικών κυβερνήσεων, διοικήσεων και αυτοδιοικήσεων φαίνεται να είναι στο συρτάρι, περιμένοντας άλλους καιρούς και άλλους ίσως πρωθυπουργούς. Πράσινο νησί που δεν θέλει τα αιολικά στη γειτονιά του, κάπως μου ακούγεται.  Για να μη χάνουμε και το δάσος δηλαδή. Όταν ο περιφερειάρχης και οι βουλευτές της ΝΔ είναι εναντίον των μεγάλων αιολικών, με τον ίδιο τρόπο που είναι και οι «λαϊκιστές» του Σύριζα και των υπολοίπων, κάτι δεν πάει καλά σ ’αυτόν τον τόπο. Κάτι δεν πάει καθόλου καλά. Κάτι δεν πάει καλά ούτε με την κυρία Γεννηματά η οποία βλέποντας τους δυο μεγαλύτερους «πρωταγωνιστές» βγήκε κι αυτή με τη δική της πράσινη ατζέντα (πράσινη εβδομάδα) με επίσης γενικότητες που δεν ξέρω σε τι βοηθούν. Νομίζω ότι πριν απ’ αυτά, μας οφείλει μια εξήγηση, σε συνεργασία με τον Γ. Μανιάτη, γιατί επί υπουργίας του δεύτερου στην κυβέρνηση Σαμαρά, ακυρώθηκε η τεράστια επένδυση με το αιολικό στη Σκύρο; Το λέω γιατί άκουσα ότι ξέρει. Πονεμένη ιστορία, θα πει κάποιος. Ε, ναι. Κάποιος κάποτε να πονέσει. Να μην πονάμε μόνο εμείς, μέρα Περιβάλλοντος που είναι.

Λίγες μέρες μετά την Αστυπάλαια, εμφανίστηκε και άλλη υποψηφιότητα, αυτή της Χάλκης, με σπόνσορα αυτή τη φορά τη Σιτροέν, η οποία ανακοινώθηκε από τον κ. Σκρέκα και τον Γάλλο πρέσβη. Τώρα τι ηλεκτρικά αυτοκίνητα σε ένα νησί που είναι δυο χιλιόμετρα όλο κι όλο, δεν ξέρω. Και μάλιστα χωρίς δρόμους στον αστικό ιστό (λιμάνι). Ίσως μερικά αγροτικά... αλλά όχι και τεχνολογική επανάσταση. Ανταγωνισμός μεταξύ εταιρειών. Ναι, χρήσιμος. Αλλά ας υπάρχει κι ένα μέτρο. Για την υπεράσπιση της κοινής λογικής, δηλαδή.   

Συμπερασματικά:

• Είναι πολύ καλό που μπήκε η ΤΕΡΝΑ στο παιγνίδι, μια από τις σοβαρότερες εταιρείες στον κλάδο των ΑΠΕ.
• Είναι πολύ κακοί οι σύμβουλοι του πρωθυπουργού, του υπουργού ΥΠΕΝ και των αρχηγών των κομμάτων.
• Με το ΚΑΠΕ στο συντονισμό και τον ΔΕΔΔΗΕ στο χειρότερο εαυτό του, δεν προχωρούν τα πράγματα (αλήθεια, τι γίνεται με τη «ΔΕΗ Ανανεώσιμες»;)
• Κάθε πρωτοβουλία είναι καλοδεχούμενη, αλλά ως εκεί. Ούτε πρωτιές, ούτε βερμπαλισμοί. Να πούμε ότι «το ψάχνουμε» με μικροεφαρμογές και να δείχνουμε όλη την εικόνα.
• Να δοθεί επιτέλους μια εξήγηση για το έργο της Κύθνου, το παλιό και το καινούργιο. Είναι κρίμα, και για τον τουρισμό, να βλέπει κανείς τις πεταμένες, σπασμένες, ακινητοποιημένες ανεμογεννήτριες, δεκαπέντε και χρόνια τώρα και τους αρμόδιους να σφυρίζουν αδιάφορα: «πάμε για άλλα».
• Το «πράσινο νησί» θέλει πολύ δρόμο ακόμα. Θέλει ικανούς χειριστές, θέλει δομές με προοπτική, θέλει απολογισμούς (λέξη άγνωστη στα καθ’ ημάς).