Γιατί η Δύση ανέχεται τον Σουλτάνο

«Πάρτε τους S-400 και ρίξτε τους στη Μαύρη Θάλασσα ή στη λίμνη Βαν. Πάρτε τους και στείλτε τους εκτός Τουρκίας. Μετά θα δούμε». Με αυτήν τη λακωνική και ξεκάθαρη πρόταση ο αποχωρών μετά από την ολοκλήρωση της θητείας του αμερικανός πρέσβης στην Άγκυρα συμβούλεψε τους αρμοδίους περί την εξωτερική πολιτική στην Τουρκία. Το μήνυμα από την νέα αμερικανική διακυβέρνηση είναι σαφές. Κάντε ό,τι θέλετε στο εσωτερικό σας. Στα διεθνή όμως ζητήματα θα είσαστε ή μαζί μας ή εναντίον μας. Μέση λύση δεν χωράει.

Λίγες ημέρες αργότερα ο Ταγίπ Ερντογάν συνομίλησε με τους ευρωπαίους αξιωματούχους. Την Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν και τον Ζαν Μισέλ. Το περιεχόμενο της συζήτησης ήταν ενδεικτικό ως προς τις πραγματικές προθέσεις της Ευρώπης έναντι της Τουρκίας. Εξ όσων λοιπόν διέρρευσαν, οι Ευρωπαίοι ζήτησαν από τον Ερντογάν να μην εργαλειοποιήσει εκ νέου το Μεταναστευτικό αφενός και να περιορίσει την επιθετική του πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο αφετέρου. Δεν έθεσαν κανένα ζήτημα για την εσωτερική πολιτική που ακολουθεί ούτε για τις διώξεις κατά των αντιπάλων του ούτε για τις φυλακίσεις δημοσιογράφων ή πανεπιστημιακών. Αμερικανοί και Ευρωπαίοι, προς το παρόν, περιχαρακώνουν τα αυτονόητα συμφέροντά τους χωρίς να ασχολούνται με το συνολικό πολιτικό ζήτημα που ακούει στο όνομα «Ερντογάν». Προφανώς διότι δεν είναι ορατή στον ορίζοντα κάποια ενδιαφέρουσα πολιτική εναλλακτική πρόταση ή ένα πολιτικό πρόσωπο το οποίο θα μπορούσε να αντικαταστήσει ή ακόμη και να ανατρέψει τον Σουλτάνο.

Για τους Αμερικανούς η Τουρκία είναι ένα πιόνι στη στρατηγική αντιπαράθεση των ΗΠΑ με τη Ρωσία και την Κίνα. Για την ΕΕ, και ιδιαίτερα για τη Γερμανία, η Τουρκία είναι ένας απόλυτα «χρήσιμος» ουδέτερος, όπως ήταν πάντα.

Τα παραπάνω δεδομένα δεν αμφισβητούνται από κανέναν στην Αθήνα. Στο ΥΠΕΞ γνωρίζουν πως ο Ταγίπ Ερντογάν έστειλε νέο πρέσβη στο Παρίσι ο οποίος υπήρξε συμφοιτητής του Εμανουέλ Μακρόν στα μεγάλα σχολεία όπου φοίτησαν. Στην Ελλάδα, βλέπετε, σνομπάρουμε αυτές τις σχολές διότι είναι «μηχανές παραγωγής αρίστων». Η αλήθεια είναι πιο πεζή. Είναι πάρα πολύ δύσκολο να περάσεις τις εισαγωγικές εξετάσεις. Πρέπει ήδη να είσαι μεταξύ των αρίστων. Στο ΥΠΕΞ γνωρίζουν πως η Άγγελα Μέρκελ έχει προετοιμάσει τον δρόμο για την αποδοχή και εφαρμογή μίας νέας, αναβαθμισμένης τελωνειακής ένωσης της ΕΕ με την Τουρκία επ’ ωφελεία της Άγκυρας. Στο νεοκλασικό της Βασιλίσσης Σοφίας δεν αγνοούν πως προς το παρόν και μέχρι νεωτέρας τόσο στην Ουάσιγκτον όσο και στις Βρυξέλλες δεν έχουν καταλήξει σε ξεκάθαρες ιδέες για το πώς θα διαχειριστούν τον Ερντογάν.

Όλα τα παραπάνω περιγράφουν μια σκληρή πραγματικότητα. Η Δύση αφήνει στον Ταγίπ Ερντογάν περιθώρια να ελίσσεται όπως αυτός επιθυμεί στο εσωτερικό της χώρας του, αναγνωρίζοντας πως δεν υφίσταται αξιόπιστη εναλλακτική δυναμική η οποία θα μπορούσε να διασφαλίσει την αντικατάσταση του καθεστώτος Ερντογάν με ένα φίλιο προς τις δυτικές χώρες πολιτικό σχήμα. Άρα έως ότου διαμορφωθούν συνθήκες αξιόπιστης πολιτικής προοπτικής, η Τουρκία θα παραμένει υπό την απόλυτη δικαιοδοσία του προέδρου της.

Όλα αυτά ήταν γνωστά και καλομελετημένα, όταν ο Ερντογάν συνομιλούσε με τον Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν και τον Ζαν Μισέλ. Δεν κορόιδευαν ο ένας τον άλλον. Το αντίθετο συνέβη. Κατανοούσαν πλήρως ο ένας τον άλλον. Έτσι ο Ταγίπ Ερντογάν αμέσως μετά τη συνομιλία του με τους ευρωπαίους αξιωματούχους υπέγραφε την αντισυνταγματική και εντελώς παράνομη κατά το Συνταγματικό Δικαστήριο απόφαση να αποσυρθεί η Τουρκία από τη Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης. Στην Ελλάδα τα ΜΜΕ περιορίστηκαν να αναφερθούν μόνο σε μία πτυχή αυτού του ζητήματος. Τη βία κατά των γυναικών. Σημαντικό μεν αλλά ίσως και να μην είναι το χειρότερο.

Οι Ιμάμηδες και οι Χοτζάδες της Τουρκίας δεν ζητούσαν την απόσυρση από τη Συνθήκη μόνο για τον λόγο αυτό. Τη ζητούσαν κυρίως για να ανοίξει ο δρόμος της νομιμοποίησης των παράνομων γάμων με ανήλικα κορίτσια. 

Στην Ανατολία κάθε χρόνο δεκάδες χιλιάδες μικρά κοριτσάκια τα οποία όμως μπορούν να τεκνοποιήσουν γεννούν παιδιά, παρουσιάζοντας ταυτότητα της μεγάλης τους αδερφής, έτσι ώστε να μην τιμωρηθούν ο πατέρας και ο παράνομος ενήλικας σύζυγος. Οι παράνομοι αυτοί γάμοι τελούνται από τους Χοτζάδες. Έτσι οι ενήλικες αποκτούν δεύτερη σύζυγο σε πολύ μικρή ηλικία, κορίτσια σε πρώιμη εφηβεία ή σε προχωρημένη ήβη. Αυτός είναι ο λόγος που τα θρησκευτικά τάγματα και οι Ιμάμηδες απαιτούσαν από την πρώτη στιγμή την απόσυρση της χώρας από τη Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης. Ο Ερντογάν ικανοποίησε το αίτημα αυτό με προεδρικό διάταγμα, ενώ θα μπορούσε να το φέρει στη Βουλή και να το περάσει με την πλειοψηφία την οποία ελέγχει. Έπρεπε όμως να καρπωθεί προσωπικά την ευαρέσκεια του θεσμικού Ισλάμ. Είναι ζήτημα εκλογικής βάσης, δηλαδή.

Με την ανοχή των δυτικών συνομιλητών του, λοιπόν, ο Ερντογάν ικανοποίησε την ισλαμιστική πτέρυγα του κόμματός του, λίγα 24άωρα πριν την έναρξη των εργασιών του συνεδρίου του ΑΚΡ. Το συνέδριο άρχισε την Τετάρτη 24 Μαρτίου. Ο πολυμήχανος Σουλτάνος θα έπρεπε να είχε ικανοποιήσει και την άλλη καθεστωτική και εξίσου ισχυρή πτέρυγα του κινήματός του. Την εθνικιστική. Θα έπρεπε επίσης πριν την έναρξη του συνεδρίου να ικανοποιήσει και τον μόνιμο σύμμαχό του. Τον ακροδεξιό πολεμοκάπηλο Μπαχτσελί, πρόεδρο του κόμματος MHP. Τα κατάφερε και σε αυτό. Δρομολόγησε την κατάργηση του κόμματος των Κούρδων, το HDP, με την κήρυξή του ως παράνομο πολιτικό σχηματισμό. Άρχισε να συλλαμβάνει Κούρδους βουλευτές ακόμη και στις τουαλέτες του Κοινοβουλίου. Η συνταγή λοιπόν είχε πλήρως εφαρμοστεί. Ο Ταγίπ Ερντογάν θα ήταν πια ελεύθερος να εκφωνήσει το Πολιτικό του Μανιφέστο προ τις μάζες της Ανατολίας. Τη Δευτέρα που μας πέρασε οι επικεφαλής

Δερβίσηδες των θρησκευτικών ταγμάτων συγκεντρώθηκαν στο προεδρικό μέγαρο για να εκδηλώσουν την πίστη τους προς τον Ταγιπ Ερντογάν. Τι κι αν τα επιτόκια έφτασαν το ασύλληπτο 19%. Τι κι αν το Χρηματιστήριο χτύπησε κόκκινο και διακόπηκαν οι συναλλαγές. Τι και αν η τουρκική λίρα σέρνεται στον πάτο του συναλλαγματικού βαρελιού. Τι και αν η Τουρκία θα πρέπει εντός του 2021 να καταβάλει 250 δις δολάρια για τα χρέη της. Τα 160 αφορούν τον ιδιωτικό τομέα, δηλαδή τον δανεισμό επιχειρήσεων και ιδιωτικών τραπεζών. Τα 40 αφορούν το δημόσιο χρέος. Τα 35 δις αφορούν τη μαύρη τρύπα στο θησαυροφυλάκιο της Κεντρικής Τράπεζας. Μένουν κάτι 15 δις για κάποιες άλλες υποχρεώσεις. Λένε ότι επ’ ευκαιρία του συνεδρίου του κόμματος θα επανακάμψει ο περίφημος προεδρικός «Γαμπρός». Λένε επίσης ότι επίκειται ανασχηματισμός. Άλλωστε ο Ερντογάν συμπεριφέρεται ως Οσμανλής Χάνος που διαφεντεύει το Χανάτο του με τις ορδές των νομάδων του. Την εβδομάδα που μας πέρασε αφαίρεσε κάθε αρμοδιότητα του Δήμου Κωνσταντινούπολης από την Πλατεία-σύμβολο Γκεζί της Πόλης. Με ένα διάταγμα πήρε δηλαδή την Πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα και την έδωσε μαζί με το ηλεκτρικό, το νερό και το τηλέφωνο σε ένα παραθρησκευτικό ίδρυμα. Ο Ερντογάν πήρε την πλατεία και την απέδωσε στο «Ίδρυμα Βαγιαζήτ του Β΄» αγνώστων λοιπών στοιχείων. Κανείς δεν έχει ακούσει στην Τουρκία για το ίδρυμα αυτό.

Την Τρίτη που μας πέρασε ανακοινώθηκε το επίσημο (επιτέλους) ραντεβού του τούρκου ΥΠΕΞ με τον αμερικανό ομόλογό του κ. Μπλίνκεν στις Βρυξέλλες κατά τη σύνοδο του ΝΑΤΟ. Εβδομάδες περίμεναν οι διπλωμάτες στην Άγκυρα αυτό το ραντεβού. Ο Μπλίνκεν εξέδωσε και μία ανακοίνωση πριν τη συνάντηση. «Η Τουρκία ανήκει στον καρδιά του ΝΑΤΟ. Η παραμονή της στη Συμμαχία είναι προς όφελος όλων μας. Πρόκειται για μία πολύτιμη σύμμαχο». Αυτά έγραφε προ ημερών η εφημερίδα «Hurriyet» προλογίζοντας το ραντεβού της επόμενης ημέρας στη βελγική πρωτεύουσα. Είναι φανερό. Τη Δύση απασχολούν τα μεγάλα στρατηγικά ζητήματα.

Ενέργεια, εμπορικοί οδοί, ασφάλεια, ο επεκτατισμός της Κίνας, η αντισυμβατική συμπεριφορά τη Ρωσίας, η οικονομική και τεχνολογική επιβίωση των ΗΠΑ στον Ειρηνικό, η αμφισβητούμενη ταυτότητα της Ευρώπης. Σε αυτά τα ζητήματα η Τουρκία είναι ένα σημαντικό αλλά δευτερεύον κεφάλαιο.

Πέμπτη 25 Μαρτίου. Σύνοδος για την Τουρκία διά τηλεδιασκέψεως. Η έκθεση ιδεών Μπορέλ είναι υποδειγματική. Τα λέει όλα μεν αλλά το «διά ταύτα» εξακοντίζεται στο μέλλον σύμφωνα με τις προτιμήσεις του Βερολίνου. Ο Ερντογάν μπορεί να εκφωνήσει το σκοταδιστικό πολιτικό μανιφέστο του με την ησυχία του. Τι και αν οι φυλακές του είναι γεμάτες από τους πολιτικούς του αντιπάλους. Τι και αν ελέγχεται το 99% των ΜΜΕ από τον ίδιο. Τι και αν ζητά οθωμανικό χαράτσι μισού κιλού ατόφιο χρυσάφι ανά κοσμηματοπώλη για να γεμίσει το ταμείο του. Τι και αν το να γεννιέσαι γυναίκα στην Τουρκία είναι περισσότερο κατάρα παρά ευλογία. Κανείς δεν δίνει σημασία σε τέτοιες λεπτομέρειες.