Ελλάδα 2021. Τις πταίει;

Διανύουμε ήδη την πρώτη εβδομάδα του 2021.Όμως, τα μεγάλα κανάλια όλου του κόσμου δεν έχουν ως πρώτο θέμα την Ελλάδα. Τα 200 χρόνια από την Επανάσταση δεν είναι είδηση πουθενά. Γιατί δεν παρουσιάσθηκε κανένα έργο που να προσελκύσει με την πρώτη ματιά, από την πρώτη μέρα, το ενδιαφέρον της παγκόσμιας κοινότητας.

Ακόμα και τα πρωτοσέλιδα την ελληνικών κυριακάτικων εφημερίδων δεν παρουσιάζουν κανένα όραμα για την επανεκκίνηση της χώρας, καμία μικρή ή μεγάλη επανάσταση, κανένα τοπόσημο παγκόσμιας εμβέλειας, κανένα πρωτοποριακό αρχιτεκτονικό σχέδιο, κανένα πολεοδομικό πρόγραμμα για την ανάδειξη της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης σε οικουμενικές μητροπόλεις, καμία αναζήτηση για το μέλλον του πολιτισμού μας, καμία μελέτη ανταποδοτικότητας των έργων του 2021 στην εθνική οικονομία για τα επόμενα 10, 20, 50, 100 χρόνια.

«Τις πταίει; Ηθελήσαμεν να εξετάσωμεν μήπως ημείς πταίομεν, όπως εν ημίν αυτοίς αναζητήσωμεν την θεραπείαν», αναρωτιόταν ο Χαρίλαος Tρικούπης. «Αλλ΄ η ειλικρινής μελέτη του θέματος μας ήγαγεν εις το συμπέρασμα ότι δεν πταίει το Έθνος. Αλλού έγκειται το κακόν και εκεί πρέπει να ζητηθή η θεραπεία.»

Όλες αυτές τις μέρες, θα έπρεπε να διαβάζουμε και να συζητάμε για όλα όσα γίνονται μια φορά στα διακόσια χρόνια. Να ακούμε όλα όσα δεν ξέρουμε, να δούμε όλα όσα δεν έχουμε φανταστεί ότι μπορούν επιτέλους να γίνουν στην Ελλάδα. Αντί για αυτό, προβλήθηκε σε όλα τα κανάλια και τους ιστότοπους του διαδικτύου κάτω από τις ειδήσεις  του νέου lockdown και του ανασχηματισμού, μία διαφημιστική εκστρατεία με τον τίτλο  «το έργο και οι προτάσεις της επιτροπής Ελλάδα 2021.» Μα, είναι δυνατόν ο εορτασμός της εθνικής επετείου να χρειάζεται διαφήμιση; To2021 δεν είναι μπανεράκια. Ο συμβολισμός του οφείλει  να είναι αυτόφωτος, να λάμπει.

Οι προτάσεις που αναφέρονται θα έπρεπε να δημοσιευθούν από το καλοκαίρι που κατατέθηκαν από τους δημιουργούς τους για να αφομοιωθούν και να αξιολογηθούν από την κοινωνία. Για να μην είναι οι Έλληνες στο ίδιο έργο θεατές.Αντιθέτως, οι καταχωρήσεις αυτές περιορίζονται στην αριθμητική καταγραφή 1827 εκδηλώσεων και δράσεων που θα μπορούσαν να διοργανωθούν από τις περιφέρειες, τους δήμους, τις κοινότητες, τις οργανώσεις και τους συλλόγους που τις κατέθεσαν.

Το χειρότερο, όμως είναι ότι  κανένα έργο αντίστοιχο της σημασίας των 200 ετών από την Επανάσταση δεν φαίνεται να έχει σχεδιαστεί. Η έλλειψη περιεχομένου είναι προφανής.

Το πρόγραμμα που παρουσιάσθηκε αναλώνεται στην επιφάνεια. Δεν αγγίζει τίποτα που θα μπορούσε να καταστήσει το 2021 ενδιαφέρον και επίκαιρο. Αναμασώντας τα υλικά του κόσμου που περιγράφει ο Καστοριάδης ως εποχή της ασημαντότητας.

Καμία νέα γενιά του ΄20 δεν πρόκειται να εμπνευσθεί από αυτές τις ασκήσεις δημοσίων σχέσεων για  να πάρει τη σκυτάλη από τον Σεφέρη, τον Ελύτη, τον Ρίτσο, τον Εγγονόπουλο, τον Εμπειρίκο, τον Τσαρούχη, τον Θεοτοκά, τον Χατζηκυριάκο Γκίκακαι να διαδεχτεί τη μυθική γενιά του ΄30 στον 21ο αιώνα για  να ψάλλει ένα νέο Άξιον Εστί.

Κορύφωση του προγράμματος είναι η διοργάνωση τεσσάρων δράσεων εμβληματικού, υποτίθεται, χαρακτήρα:

α. Του διεθνούς Φόρουμ «η Ελλάδα το 2040», μέσα από το οποίο η ελληνική κοινωνία, το επιστημονικό προσωπικό της χώρας και προσωπικότητες παγκοσμίου κύρους θα χαρτογραφήσουν την πορεία μας προς το μέλλον.

Φόρουμ; Ο καθένας μπορεί να διοργανώσει ένα φόρουμ. H επιτροπή Ελλάδα 2020 δεν είναι MKO.Ο ιστορικός της ρόλος είναι εντελώς διαφορετικός.

Kαι γιατί επιλέχθηκε το έτος 2040; Πως θα φτάσουμε στο 2040, εάν φοβόμαστε να αγγίξουμε το 2021; To ζήτημα δεν είναι να ακούσουμε για άλλη μια φορά, όπως μάθαμε από το δημοτικό σχολείο, ότι τα Συντάγματα των επαναστατών ήταν τα πιο προοδευτικά της εποχής τους. Γνωρίζουμε πολύ καλά τους στόχους που έθεσαν οι επαναστάτες, μετά από 400 χρόνια σκλαβιάς, σε συνθήκες πολέμου. Το θέμα είναι να αποδείξουμε ότι  κι εμείς μπορούμε, σήμερα, να διαμορφώσουμε ως πολιτεία το πιο προοδευτικό Σύνταγμα του 21ου αιώνα. Φέτος, το 2021, όχι σε 20 χρόνια. Όπως αρμόζει στους απογόνους αυτών που γέννησαν τη Δημοκρατία. Και αυτό αναμένουν, επιτέλους, από εμάς όλοι όσοι πίστεψαν από όλο τον κόσμο στην Επανάστασή μας. Ως αιδώ! Μην αρχίσουμε τα ταξίδια για να τους πούμε πάλι τα ίδια και τα ίδια.( 2021 – Η Επανάσταση που δεν έγινε ποτέ, Εκδόσεις Παπαζήση).

Τέλος, γιατί το 2040 και όχι  το 2030, από τη στιγμή που όλες οι μεγάλες προκλήσεις αναμένονται τη δεκαετία που διανύουμε, ενώ όλα τα κράτη και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν συμφωνήσει στον ΟΗΕ να θέσουν ως ορόσημο για την επίτευξη των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης το 2030;

β. Τη δημιουργία του Ερευνητικού Ινστιτούτου για την Τεχνητή Νοημοσύνη, μια πρωτοβουλία που θα βάζει την Ελλάδα στην αιχμή του δόρατος της παγκόσμιας τεχνολογικής πρωτοπορίας. Αυτό, πράγματι, είναι το μοναδικό σημείο που έχει ενδιαφέρον. Πριν, όμως, κάνουμε αυτό το διανοητικό άλμα, γιατί δεν προσπαθούμε πρώτα να αναζητήσουμε στον τόπο μας τον πλούτο της νοημοσύνης των ανθρώπων, την πρωτοπορία της οποίας είχαν οι πρόγονοί μας κι εμείς απωλέσαμε;

γ. Τις «Γιορτές των Πόλεων», στο πλαίσιο των οποίων θα υπάρξουν γιορτές ταυτόχρονες, ανοιχτές σε όλους, στις 51 πρωτεύουσες των νομών, το επόμενο καλοκαίρι.Χωρίς σχόλια.

δ. Και τη δράση «Βαδίζοντας στα Αχνάρια του 1821», μέσα από την οποία 200 νέες και νέοι θα ταξιδέψουν σε ιστορικές διαδρομές που συνδέονται με την Ελληνική Επανάσταση και την ιστορία των 200 χρόνων, σε 40 πόλεις, σε όλη την Ευρώπη. Προφανώς, θα είχε μεγαλύτερη αξία εάν εμείς προσκαλούσαμε τους 200 αριστούχους των καλύτερων Πανεπιστημίων του κόσμου στη χώρα μας για να γνωρίσουν και να διαδώσουν τις αξίες του Ελληνικού πολιτισμού.

Τέλος, στο πλαίσιο των συνεργασιών της επιτροπής, τα Ελληνικά Ταχυδρομεία θα προχωρήσουν στην έκδοση γραμματοσήμων και φιλοτελικών προϊόντων, η Ένωση Εταιρειών Κινητής Τηλεφωνίας (ΕΕΚΤ) θα προβάλλει κάθε μέρα στην οθόνη των κινητών, δίπλα στα λογότυπα των εταιριών, το μήνυμα «GREECE 2021»και η Ένωση Ιδιωτικών Τηλεοπτικών Σταθμών Εθνικής Εμβέλειας θα δείχνει στις τηλεοράσεις εκ περιτροπής, τέσσερα μηνύματα που θα περιγράφουν τη σημασία αυτής της μοναδικής χρονιάς. Είναι οι ελάχιστες δράσεις που οποιαδήποτε εταιρία δημοσίων σχέσεων θα υλοποιούσε για τον εορτασμό της εθνικής επετείου των 50 ετών οποιασδήποτε τριτοκοσμικής χώρας.

Για τη  χρηματοδότηση των δράσεων αυτών, πολύτιμο εργαλείο αποτελεί το Νομισματικό Πρόγραμμα της Επιτροπής, καθώς –όπως τονίζεται- η Επιτροπή δεν λαμβάνει κρατική χρηματοδότηση. Αλήθεια, ποιος αποφάσισε κάτι τέτοιo; Πως είναι δυνατόν η εκπλήρωση της ιστορικής ευθύνης του εορτασμού των 200 ετών από την Επανάσταση να εξαρτάται από την επιτυχία της αγοράς νομισμάτων; Σε ποια άλλη χώρα του κόσμου το κράτος αισθάνεται ενοχές να επενδύσει στην εθνική επέτειο; Γιατί;

Η πρώτη προτεραιότητα της Επιτροπής θα έπρεπε να είναι η διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος αντάξιου της περίστασης, σύμφωνα με το μανιφέστο της Ελληνικής Επανάστασης –την Ελληνική Νομαρχία, παρά Ανωνύμου του Έλληνος- για να κινητοποιήσει μεγάλους ευεργέτες. Με παράδειγμα το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, που προσέφερε, χωρίς την αιγίδα καμίας επιτροπής, 860 εκατομμύρια Ευρώ για το Κέντρο Πολιτισμού και 13 εκατομμύρια για την επέκταση και ολοκλήρωση της Εθνικής Πινακοθήκης.

Ακόμα και στην περίπτωση που η επιτροπή δεν προετοίμασε το αυτονόητο, οσυμβολισμός της εθνικής επετείου αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για την υπέρβαση της οικονομικής κρίσης που έχει ήδη ξεκινήσει και ο ρόλος του κράτους θα έπρεπε να είναι κυρίαρχος, τουλάχιστον για την αξιοποίηση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών κονδυλίων. Πόσο μάλλον που στο καταστατικό της προβλέπεται η συμμετοχή 5 μελών από τη Βουλή και την κυβέρνηση στο εκτελεστικό της Συμβούλιο και ένας «Υπεύθυνος Προγράμματος Ελλάδα 2021»σε κάθε Υπουργείο. Αρκεί να είχε σχέδιο για την ανταποδοτικότητα αυτών των επενδύσεων.

Ποιος θα αρνιόταν τη σημασία ενός συμβολικού έργου όπως ο Πύργος του Άιφελ, που κατασκευάσθηκε - μέσα σε δύο μόλις χρόνια - για τον εορτασμό των εκατό ετών από τη Γαλλική Επανάσταση εάν η μελέτη ανταποδοτικότητάς του αποδείκνυε ότι η αποτίμηση της αξίας του θα ανερχόταν αντίστοιχα στα 545 δισεκατομμύρια δολάρια,  ποσό μεγαλύτερο ακόμα και από το ελληνικό δημόσιο χρέος; Το 2021 θα μπορούσε να είναι η ονομασία ενός νέου Σχεδίου Μάρσαλ για τη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας.

Το πιο περίεργο όμως σημείο αυτής της άσκησης δημοσίων σχέσεων δεν βρίσκεται στο κυρίως σώμα, αλλά στο εισαγωγικό σημείωμα. «Στην Επιτροπή Ελλάδα 2021», αναφέρεται, «ανατέθηκε ο ρόλος του συντονιστή των δράσεων και των εκδηλώσεων για τα 200 χρόνια μετά την Επανάσταση. Σήμερα, με την έναρξη του 2021, είναι σε θέση να παρουσιάσει το αποτέλεσμα αυτής της πολύμηνης δουλειάς». Σαν να διαχωρίζει τη θέση της από όσα ήθελε και δεν αφέθηκε να κάνει. Εάν οποιοδήποτε μέλος της έχει διαφορετική άποψη για την αποστολή που έχει κληθεί να επιτελέσει και το έργο που θα κληροδοτήσει - πέραν από τον απλό ρόλο του συντονιστή δράσεων και εκδηλώσεων - οφείλει να το ξεκαθαρίσει τώρα, που είναι ακόμα σχετικά νωρίς.

Σε διαφορετική περίπτωση, εάν οι αρμοδιότητες της επιτροπής είναι πράγματι τόσο περιορισμένες σε σχέση με την εντύπωση που δημιουργούσε, θα πρέπει εγκαίρως είτε να διευρυνθεί ο σκοπός της και η χρονική διάρκεια  της λειτουργίας της, είτε να ενεργοποιηθούν οι θεσμοί που έχουν το ειδικό βάρος να σηκώσουν την ευθύνη της κληρονομιάς των 200 ετών από την Επανάσταση. Σε καμία πάντως περίπτωση, να μην επαναληφθεί το φαινόμενο των Αγώνων, για τους οποίους εκ των υστέρων αποδείχτηκε ότι άλλες αρμοδιότητες θεωρούσε  ότι έχει η οργανωτική επιτροπή και άλλες το κράτος. Γιατί το κόστος ευκαιρίας από την ενδεχόμενη απώλεια των δυνατοτήτων που προσφέρει και το έτος 2021 είναι πολύ μεγαλύτερο από την οποιαδήποτε  κρατική χρηματοδότηση δεν λαμβάνει η επιτροπή.

Την ίδια ημέρα που εμείς κατακλυζόμασταν από τα σποτάκια και τα μπανεράκια για τον εορτασμό των 200 ετών, η Αυστρία πρόβαλε σε 94 τηλεοπτικά και 300 ραδιοφωνικά δίκτυα την παραδοσιακή Πρωτοχρονιάτικη Συναυλία της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Βιέννης, όπως κάθε χρόνο.Ο θεσμός που κατάφερε να καθιερωθεί ως συνώνυμο της Πρωτοχρονιάς στα πέρατα του κόσμου, αναδείκνυε την αισθητική της Ελληνικής Αναγέννησης του Μεγάρουτων Φίλων της Μουσικής, στο οποίο δεσπόζουν ο θεός Απόλλων, οι καρυάτιδες και οι εννέα Μούσες των τεχνών και των επιστημών. Αρχιτέκτονας του μεγάρου ήταν ο Θεόφιλος Χάνσεν και χρηματοδότης ο μεγάλος Έλληνας ευεργέτης και μαικήνας των τεχνών Νικόλαος Δούμπας.

Με αυτά τα δεδομένα, αξιοποιώντας την κλασσική ελληνική αισθητική και την προσφορά του Σίνα και του Δούμπα, η αυστριακή πρωτεύουσα ανακηρύσσεται για δέκατη συνεχόμενη χρονιά ως η πόλη με την καλύτερη ποιότητα ζωής σε όλο τον κόσμο ανάμεσα σε 231 μητροπόλεις. Ενώ η Αθήνα βρίσκεται στην 89η θέση της σχετικής κατάταξης.

Στην τεράστια κληρονομιά των Εθνικών Ευεργετών που προσέφεραν την περιουσία τους για ένα μεγάλο σκοπό βρίσκεται ο θησαυρός των 9.500 ιδρυμάτων που καλείται το 2021 να ενεργοποιήσει για την εκπλήρωση της αληθινής βούλησής τους και την ολοκλήρωση του οράματος της Επανάστασης: την Αναγέννηση της Ελλάδας. «Όθεν, παρεμπρός, θέλω φανερώσει προς τους ευεργέτας της Ελλάδος το τι πρέπει να κάμωσι, και ελπίζω ως ενάρετοι, οποὺ είναι, να κάμωσι το χρέος των, καθώς τυχαίνει, διά να αποκαθιστώσι άξιοι της αρετής... Ενάρετος, ω ευεργέται της Ελλάδος, είναι μόνον εκείνος, οποὺ θέλοντας να ζήσῃ εις πολλούς - δηλαδή ωφελώντας τους συναδέλφους του, να αθανατίση το όνομά του, και διά να ειπώ ούτως, να ζη και αποθαμένος - κάμνει όχι όσον θέλει, αλλ’ όσον πρέπει», διασαφηνίζει το μανιφέστο της Ελληνικής Επανάστασης από το 1806. «Στοχάσου και αρκεί», έγραφε.

Αυτό είναι το πολύ συγκεκριμένο πρότυπο με βάση το οποίο οφείλει να προσανατολισθεί το 2021. Τη δημιουργία διαχρονικών θεσμών, με Ελληνική ταυτότητα, για τη μετρήσιμη βελτίωση της καθημερινής ποιότητας ζωής των κατοίκων και παγκόσμια εμβέλεια για τη μεγιστοποίηση της ανταποδοτικότητάς τους στην εθνική οικονομία. Τελεία.

Σε κάθε περίπτωση, αυτή η μοναδική ιστορική ευκαιρία δεν πρέπει να χαθεί. Το αποτύπωμα του 2021 δεν μπορεί να είναι μηδενικό. Το  έτος μηδέν ήταν πέρσι. Φέτος είναι το έτος Ένα.