Ο Φώτης Γεωργελές σχολιάζει την οικονομική και υγειονομική κρίση από την πανδημία του κορωνοϊού, τα μέτρα κι εκείνους που δεν φορούν μάσκα.
Δεν μου αρέσει η έκφραση οι «δύο Ελλάδες» κι ας την έχω γράψει. Γιατί δηλώνει κάτι το αμετάκλητο και ο οριστικός διχασμός σημαίνει ήττα για όλους. Καλύτερα να μιλάμε για τα δύο πρόσωπά μας, τους χαρακτήρες, τη διαφορά φάσης, τις αντιδράσεις μας που αλλάζουν, ακόμα και στον ίδιο άνθρωπο καμιά φορά. Έτσι είναι οι άνθρωποι, λένε οι επιστήμονες, τα πρώτα θύματα είχαν ονοματεπώνυμο, μας σόκαραν, μας κρατούσαν σε εγρήγορση, όσο πιο πολλά, γίνονται «στατιστική». Τι σημαίνει 1 εκατομμύριο νεκροί; Ένας αριθμός. Τώρα πια δεν γράφουμε ούτε τα ονόματα των θυμάτων. Έπειτα είναι και ο χρόνος. Όσο πιο πολύς χρόνος, τόσο το ανθρώπινο μυαλό συνηθίζει το ανείπωτο, αναπτύσσει μηχανισμούς άρνησης για να μπορέσει να συνεχίσει να ζει κανονικά, «κλείνει» συναισθηματικά για να αντέξει.
Προσπαθώ να μη θυμώνω με τους γύρω μου, παρατηρώ τη δικιά μου κούραση, αμέλεια, χαλάρωση, τα δικά μου λάθη για να δικαιολογήσω των άλλων. Δεν έχει νόημα να βριζόμαστε. Ακόμα περισσότερο κι από την οικονομική κρίση, αυτή η υγειονομική κρίση απαιτεί ενότητα και συναντίληψη. Ένα μικρό ποσοστό να μην ακολουθεί, μολύνει όλη την κοινότητα, καταστρέφει την προσπάθεια. Το βλέπουμε ήδη καθημερινά.
Είναι εντυπωσιακό πόσο το 2020 μοιάζει με το 2010. Δύο τελείως διαφορετικές αιτίες με τα ίδια αποτελέσματα. Το 2010 μας έλειψαν τα λεφτά γιατί σταμάτησαν να μας δανείζουν οι ξένοι. Το 2020 μας έλειψαν τα λεφτά επειδή ολόκληρος ο πλανήτης, για να προφυλαχθεί, έμεινε σπίτι του. Lockdown, μείωση τζίρων, καταστροφή του τουρισμού. Η ύφεση του 2020 είναι μεγαλύτερη από εκείνη μιας δεκαετίας πριν. Ευτυχώς τώρα έχουμε πρόσφατο το παρελθόν, δεν διαδηλώνουμε εναντίον του ιού. Η προηγούμενη κρίση μάς έκανε ωριμότερους για να αντιμετωπίσουμε την τωρινή. Και τώρα υπάρχουν οι αρνητές της πραγματικότητας, απλώς τους ακούν πια λιγότεροι. Τώρα λένε, δεν υπάρχει ιός, είναι μια παγκόσμια συνωμοσία για να μας φυλακίσουν στα σπίτια μας, είναι υπερβολές, είναι κόλπα, είναι σχέδιο για να μας ελέγχουν με τα βιοτσίπ των εμβολίων. Πριν 10 χρόνια δεν ήταν λιγότερο παράλογες οι αντιδράσεις, είναι ένα σχέδιο για να μας κάνουν «χρεοδουλοπαροικία», «δεν χρωστάμε μας χρωστάνε», θα πούμε Όχι. Οι Έλληνες ψήφισαν ότι είναι πλούσιοι, σάρκαζαν τα ξένα ΜΜΕ το 2015.
Μάθαμε μερικά πράγματα αυτά τα δύσκολα χρόνια, ο μηχανισμός άρνησης της πραγματικότητας, όμως, παραμένει ισχυρός και μπορεί από τη μια στιγμή στην άλλη να καταστρέψει τα πάντα. Η προηγούμενη άρνηση της οικονομικής πραγματικότητας μας έχει στοιχίσει ήδη μια χαμένη δεκαετία. Τώρα;
Τα μοτίβα επαναλαμβάνονται. Τότε για να αντιμετωπίσουμε την ύφεση, την απώλεια των δανεικών από την οικονομία, χρειαζόταν να πάρουμε κάποια μέτρα. Μεταρρυθμίσεις τα έλεγαν τότε. Όχι τα δύσκολα, την ανακατασκευή του κρατικού μηχανισμού, της παιδείας, της δικαιοσύνης, ούτε τα απλά, τα εύκολα μέτρα δεν μπορέσαμε να κάνουμε. Πώς θα αναπληρώναμε λίγα από τα χαμένα δανεικά; Να δουλέψουμε περισσότερο, να επιτρέψουμε τις κρουαζιέρες για να έρθουν περισσότεροι ξένοι στην πόλη. Να κάνουμε την Αθήνα προορισμό city break για να έρχονται τουρίστες τα σαββατοκύριακα για τριήμερο. Να είναι ανοιχτά τα μαγαζιά για να ψωνίζουν αυτοί που θα έρθουν, να γίνουν ξενόγλωσσα τμήματα στα πανεπιστήμια να έρθουν ξένοι φοιτητές, τέτοια απλά πράγματα. Πράγματα που έκαναν 7 ευρωπαϊκές χώρες που βρέθηκαν στη δίνη και μέσα σε 2-3 χρόνια την ξεπέρασαν. Εμείς αποφασίσαμε να μην κάνουμε τίποτα, να διεκδικήσουμε μόνο τη συνέχιση των δανεικών. Κάψαμε την Αθήνα, οι άλλες χώρες έβγαζαν ταξιδιωτικές οδηγίες ότι είναι επικίνδυνη χώρα η Ελλάδα. Σε μια περίοδο που στην Τουρκία έβαζαν βόμβες και στη βόρεια Αφρική είχαν τις επαναστάσεις της Άνοιξης, εδώ, στον ιδανικό δηλαδή προορισμό τουρισμού στη Μεσόγειο, δεν ερχόταν ο κόσμος γιατί καταστρέψαμε τις πόλεις μας, κάψαμε το κέντρο της Αθήνας, διαλύσαμε το λιανικό εμπόριο. Το Αττικόν και το Απόλλων, ακόμα καμένα ερείπια, μας θυμίζουν ποιος ήταν στ’ αλήθεια ο «πολλαπλασιαστής» που έπεσε έξω: Εμείς, η δικιά μας άρνηση της αλήθειας. Μετά το 2015 που οι διαδηλώσεις και οι εμπρησμοί σταμάτησαν, τα 10 εκατομμύρια τουρίστες έγιναν 32 και η Ελλάδα μπόρεσε να πάρει μια ανάσα από την αύξηση του τουρισμού, αφού άλλη μεταρρύθμιση σπανίως θα έκανε.
Το μάθημα αυτό τουλάχιστον το πήραμε. Το 2020 ζητούσαμε όλοι το αντίθετο από το 2010: Να ανοίξει ο τουρισμός, να ανοίξουν τα μαγαζιά, να δουλέψουμε περισσότερο. Βλέπω τα ρεπορτάζ με τις διαμαρτυρίες γιατί κλείνουν τα περίπτερα και οι κάβες και τα μίνι μάρκετ στις πλατείες από τις 12 τη νύχτα και για τις θέσεις εργασίας που χάνονται και χαμογελάω πικρά.
Όπως τότε, έτσι και το 2020, για να επιβιώσουμε, οφείλουμε να πάρουμε κάποια μέτρα. Από το να μην έρθουν καθόλου τουρίστες, ας έρθουν τουλάχιστον λίγοι. Από το να κλείσουν τελείως τα μαγαζιά, ας δουλέψουν με λιγότερους πελάτες. Από το να πάμε στο νοσοκομείο, ας φοράμε μάσκα. Από το να πεθάνουν οι άνθρωποί μας, ας μείνουμε λίγο μέσα, ας περιορίσουμε τις επαφές.
Και όπως τότε το 2010, έτσι και τώρα, ο άλλος μας εαυτός καραδοκεί για να καταστρέψει κάθε προσπάθεια. Μέτρα να πάρετε εσείς, εμείς θα πηγαίνουμε σε πάρτι κρυφά, θα χορεύουμε στα μπιτς-μπαρ, δεν θα τηρούμε τους κανόνες απόστασης, θα βγάζουμε το ένα νησί μετά το άλλο «κόκκινο» και έτσι θα «τελειώσουμε» τον τουρισμό από τα τέλη Αυγούστου, ενώ τέλος Οκτωβρίου είναι ακόμα καλοκαίρι. Θα πηγαίνουμε σε πλατείες με μπίρες, θα πηγαίνουμε σε πάρτι σε σπίτια, θα πηγαίνουμε σε κλαμπ που ανοίγουν την πίσω πόρτα κι εμείς θα χορεύουμε κρυμμένοι μέσα. Γιατί είμαστε νέοι και «το αίμα μας βράζει». Μπα, και ’γω που νόμιζα ότι οι νέοι είναι οι αλτρουιστές με την ευαισθησία που χάνουμε οι μεγάλοι όπως γινόμαστε κυνικοί της ζωής, οι νέοι είναι οι ρομαντικοί που σκέφτονται τον συνάνθρωπό τους. Τώρα ξαφνικά οι νέοι έγιναν «παρτάκηδες»; Είναι οι «νέοι» ή οι καλομαθημένοι αυτοί που δεν αντέχουν μερικούς μήνες να μη χορέψουν με άλλους χίλιους; Φοράει ο πάπας μάσκα, φοράει ο πατριάρχης μάσκα, και δεν ντρέπονται οι έλληνες ιερείς μπροστά στην πρόεδρο και τον πρωθυπουργό της χώρας να μη φοράνε; Δεν ντρέπονται να υπονομεύουν την προσπάθεια μιας χώρας να σώσει τη ζωή της και τη δουλειά της; Ποιοι είναι αυτοί οι ιδιοκτήτες καταστημάτων που για να έχουν λίγη είσπραξη παραπάνω μερικές μέρες, υπονομεύουν την οικονομική ζωή της χώρας; Αυτοί όλοι είναι που οδηγούν στο lockdown και στην καταστροφή της οικονομίας. Αυτοί όλοι «παίρνουν» τα μέτρα, όχι οι γιατροί, όχι το κράτος. Αυτοί όλοι που δεν έχουν την αυτοπειθαρχία να διαχειριστούν μια κατάσταση πρωτόγνωρη και δύσκολη. Που θέλουν να κάνουν ό,τι έκαναν πάντα. Που αρνούνται την πραγματικότητα. Αυτοί όλοι, δηλαδή εμείς. Σας θυμίζει τίποτα το επαναλαμβανόμενο μοτίβο;
Βλέπω ρεπορτάζ στη τηλεόραση. Ρωτάνε τους περαστικούς για το μέτρο απαγόρευσης της κυκλοφορίας στις 12:30 το βράδυ. «Μας πάνε σε ανυπόφορες καταστάσεις» λέει μια κοπέλα. Μας πάνε, «κάποιοι», σε ανυπόφορες καταστάσεις, δηλαδή να μη βγαίνουμε μετά τις 12μισι για να σώσουμε τις ζωές και την οικονομία μας. Που με το σκέιτ να πέσεις και να σπάσεις το πόδι σου, κάθεσαι 3 μήνες στο κρεβάτι με βίδες. Τίποτα δύσκολο στη ζωή τους δεν έχουν ζήσει αυτοί οι άνθρωποι που έγιναν τόσο καλομαθημένοι;
Επαναλαμβανόμενα μοτίβα στον χρόνο, σε ολόκληρο τον κόσμο. Η πραγματικότητα είναι δύσκολη, αντί να την αντιμετωπίσουμε, ας την αρνηθούμε. Δεκαετίες εύκολης ζωής δημιούργησαν αδύναμους εαυτούς. Αν υπερισχύσει αυτός ο εαυτός μας, έρχεται δύσκολος χειμώνας.
«Το ότι κρίθηκε προφυλακιστέος ο Νίκος Ρωμανός για την έκρηξη στους Αμπελόκηπους δεν προκάλεσε έκπληξη σε κανέναν. Μόνον βαθιά απογοήτευση. Για την Ελληνική Δικαιοσύνη…»
10°
