Το ΠΑΣΟΚ Θα μπορούσε να γίνει ένα κόμμα για το οποίο οι όροι αριστερά, δεξιά και κέντρο σημαίνουν ό,τι για όλο και περισσότερους ανθρώπους: τίποτα.
Εχθές το ΠΑΣΟΚ είχε γενέθλια αλλά επιτρέψτε μου να πω ότι η ατμόσφαιρα δεν είχε τίποτα το εορταστικό. Βλέπετε, σε αντίθεση με τους ανθρώπους, τα κόμματα δεν αρκεί να υπάρχουν για να χαίρονται τα γενέθλια τους. Πρέπει να έχουν και κάποια προοπτική και τα 10-20-30-46 χρόνια ύπαρξης να συνοδεύονται από κάποιο λόγο για την ύπαρξη αυτή. Και κυρίως πρέπει οι αναφορές στο παρόν και το μέλλον τους να είναι περισσότερες (και σίγουρα ισχυρότερες) από αυτές στο παρελθόν.
Δυστυχώς για το ΠΑΣΟΚ, το παρελθόν είναι ένδοξο, το παρόν μίζερο και το μέλλον σκοτεινό και αβέβαιο. To αποτέλεσμα είναι γενέθλια που έχουν πολλές αναφορές στο παρελθόν, δύο λόγια για το παρόν και μερικές αισιόδοξες αοριστολογίες για το μέλλον. Δηλαδή μνημόσυνο με μια ελπίδα νεκρανάστασης (κάποιοι το λένε και ζομπισμό).
Και δύσκολα θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Στο κάτω-κάτω μιλάμε για έναν πολιτικό οργανισμό που από ΠΑΣΟΚ προτιμά να αυτοαποκαλείται ΚΙΝΑΛ και ο οποίος, αν εξαιρέσουμε την ανάγκη εργασίας κάποιων βουλευτών και στελεχών, δεν έχει αυτή τη στιγμή ουσιαστικό λόγο ύπαρξης. Οι αριστερόστροφες απόψεις των στελεχών του καλύπτονται από τον ΣΥΡΙΖΑ και οι κεντροδεξιόστροφες από τη Νέα τη Δημοκρατία. Με λίγα λόγια το ΠΑΣΟΚ πουλάει προϊόντα που κανείς τα βρίσκει και στα μεγαλύτερα μαγαζιά, σε καλύτερες τιμές και ετοιμοπαράδοτα.
Έτσι, οι μόνοι πελάτες που του έχουν απομείνει, οι μόνοι ψηφοφόροι του, είναι όσοι αντιμετωπίζουν την πολιτική σαν το ποδόσφαιρο και «είναι» με κάποιο κόμμα (αντί να επιλέγουν κάθε φορά τι θα ψηφίσουν αναλόγως των αναγκών της πραγματικότητας). Αυτοί που «είναι» ΠΑΣΟΚ και το ψηφίζουν ό,τι και να γίνει, όπως κι αν λέγεται.
Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι κανένα από τα μεγαλοστελέχη του ΠΑΣΟΚ (ή ΚΙΝΑΛ ή όπως θα λέγεται στο μέλλον) δεν μοιάζει να θέλει να κάνει κάτι για να αλλάξει αυτή η παρακμιακή (για ένα κόμμα που έχει κυβερνήσει τα μισά χρόνια της μεταπολίτευσης) κατάσταση. Πιθανότατα κι εκείνοι καταλαβαίνουν ότι το ΠΑΣΟΚ πια δεν εξυπηρετεί καμία πολιτική-κοινωνική ανάγκη, δεν εκφράζει τίποτα που δεν εκφράζεται καλύτερα αλλού, αλλά από τη στιγμή που οι ίδιοι είναι βολεμένοι ως βουλευτές δεν βλέπουν κανέναν λόγο να αναστατώσουν την βολική ηρεμία.
Ή πιθανόν να περιμένουν τη μέρα που τη θέση του Μητσοτάκη πάρει κάποιος πιο δεξιός, τη θέση του Τσίπρα κάποιος πιο αριστερός και οι πιο κεντρώοι ψηφοφόροι θα επιστρέψουν στη φωλίτσα τους.
Ακόυγεται λογικό, αλλά φοβάμαι πως είναι πιο απίθανο κι από το να επανεμφανιστεί στη Βουλή η Ένωση των Κεντρώων του Βασίλη του Λεβέντη ή να ξαναγράψουν κάποιο χιτ οι Scorpions. Στην πραγματικότητα είναι σχεδόν αδύνατο να συμβουν και τα δυο μαζί. Το πιο πιθανό είναι μια μετατόπιση της ΝΔ προς τα δεξιά να φέρει πιο κοντά στο κέντρο τον ΣΥΡΙΖΑ και μια μετατόπιση του ΣΥΡΙΖΑ στα πιο αριστερά να κάνει ισχυρότερο το κεντρώο ρεύμα στη ΝΔ. Και στις δυο περιπτώσεις χώρος για το ΠΑΣΟΚ δεν υπάρχει.
Φυσικά θα μπορούσαν τα πράγματα να μην είναι έτσι. Θα μπορούσε το ΠΑΣΟΚ (ή το ΚΙΝΑΛ ή κάτι με κάποιο άλλο πιο εύηχο και σύγχρονο όνομα) απαλλαγμένο από την αναπόφευκτη δυσκινησία των μεγάλων κομμάτων να εξελιχθεί σε πραγματικά προοδευτικό κόμμα. Να πάψει να είναι «προοδευτικό», δηλαδή να πάψει να αναφέρεται σε ιδεολογίες κατασκευασμένες για τις ανάγκες και την πραγματικότητα του 19ου αιώνα και να προτείνει λύσεις που υπαγορεύονται από την πραγματικότητα και τις ανάγκες του 21ου.
Θα μπορούσε να γίνει ένα κόμμα για το οποίο οι όροι αριστερά, δεξιά και κέντρο σημαίνουν ό,τι για όλο και περισσότερους ανθρώπους: τίποτα. Ενα κόμμα που θα προτείνει λύσεις και όχι ιδέες. Ενα κόμμα που θα έχει λόγο ύπαρξης γιατί δεν θα μοιάζει με τα άλλα.
Γιατί για να το κάνει αυτό, για να γίνει ένα κόμμα απαλλαγμένο από ιδεολογικές αγκυλώσεις και οριοθετήσεις του προπροηγούμενου αιώνα, θα πρέπει να έχει και στελέχη απαλλαγμένα από ιδεολογικές αγκυλώσεις και οριοθετήσεις του προπροηγούμενου αιώνα. Στελέχη με ιδέες που δεν έχουν τίποτα να κάνουν με «τον σοσιαλισμό», «τη δεξιά», «την προοδευτική παράταξη» και όλο αυτό το νοσταλγικό παζάρι αντίκας. Όμως τα παλιά στελέχη είναι βολεμένα στις βουλευτικές έδρες και τα νεότερα έχουν το πρόβλημα που έχουν σχεδόν όλα τα νέα στελέχη σε κάθε κόμμα. Η σκέψη και ο λόγος τους είναι πιο ξύλινος κι από κορμός δέντρου. Και μπράβο τους. Και χρόνια τους πολλά. Και να ζήσουν να το θυμούνται.
Το ύστατο «χαίρε» στον Κώστα Σημίτη απηύθυναν σήμερα η οικογένειά του, ο πολιτικός κόσμος της χώρας, εκπρόσωποι ξένων αντιπροσωπειών και απλοί πολίτες.
14°
