Ο Επαμεινώνδας Κορώνης, Καθηγητής Ηγεσίας στα Πανεπιστήμια Hult και Westminster στο Λονδίνο γράφει στην ATHENS VOICE για την διαχείριση της κρίσης του κορωνοϊού.
Γράφει ο Επαμεινώνδας Κορώνης*
Κάθε μάθημα Διαχείρισης Κρίσεων ξεκινά με μια άβολη διαδικασία τρομοκράτησης του κοινού. Προσπαθείς να τους τρομάξεις για να τους κεντρίσεις το ενδιαφέρον. «Και αν το προϊόν της εταιρείας είναι ελαττωματικό…», «και αν οι καιρικές συνθήκες διαλύσουν την εφοδιαστική σου αλυσίδα…», «και αν πέσει το ταβάνι να πλακώσει έναν εργαζόμενό σου…». Αυτές οι υποθέσεις εργασίας εξυπηρετούν την εγκατάλειψη του εφησυχασμού, την εξοικείωση των ανθρώπων με το αρνητικό σενάριο και τις τεχνικές αντιμετώπισης. Και ας ξέρουμε πολύ καλά ότι είναι αδύνατον να περιγράψουμε την κρίση του μέλλοντος. «Ό,τι και αν συμβεί είναι απρόβλεπτο και άρα ασχεδίαστο, ξεγελιόμαστε ωστόσο με όλες τις αφελείς προετοιμασίες μας», σχολιάζει το Ian Mitroff, ένας από τους θεωρητικούς που έχει επιμετρήσει κριτικά τα επεμβατικά όρια του κλάδου της Διαχείρισης Καταστροφών.
Πράγματι, συνέβη τελικά το εντελώς απροσδόκητο σε μια κλίμακα εντελώς αναπάντεχη. Για εκατομμύρια επιχειρήσεις στον κόσμο επιβλήθηκαν συνθήκες που δεν θα επιδέχονταν τον οποιοδήποτε σχεδιασμό. «Και αν μια πανδημία κλείσει όλες τις οικονομίες για τρεις μήνες…». Ποιος να πείσει μια εταιρεία ή μια ομάδα φοιτητών να ασχοληθεί με ένα τόσο ακραίο σενάριο; Αυτό που συνέβη σε πολλές επιχειρήσεις με την κρίση του Κορονοϊού δεν θα μπορούσε να ενσωματωθεί σε κανένα μάθημα Διαχείρισης Κρίσεων. Ο συνολικός αποκλεισμός του πληθυσμού, η απαγόρευση μετακινήσεων και ταξιδιών, το κλείσιμο των επιχειρήσεων λιανικής πώλησης και εστίασης. Η συντριπτική συρρίκνωση κλάδων μέχρι το μηδέν είναι μια αδιανόητη συνθήκη, ακόμα και για επιχειρήσεις με αντοχές ή buffers ή «λίπος» όπως το λέει η αγορά.
Μπορεί να επιβιώσει μια επιχείρηση με μηδενικό (ναι, εντελώς μηδενικό) τζίρο; Να κλείσεις το μαγαζί σου για 3 μήνες και μετά να το επαναλειτουργήσεις; Να κρατήσεις ζωντανό το εστιατόριό σου. Με τον μάγειρα που πήρε μια κρατική αποζημίωση και τον οποίο ξέχασες να πάρεις και ένα τηλέφωνο εδώ και έναν μήνα. Πνιγόσουν στου λογαριασμούς, στα τηλέφωνα για την αναστολή του δανείου και προσπαθώντας να συνεννοηθείς με όλους τους προμηθευτές. Την ημέρα που ανακοινώθηκε η αναστολή δεν παρέλαβες υλικά. Τώρα τα χρειάζεσαι. Και δεν ξέρεις αν κάτι θα αλλάξει στους επόμενους μήνες. Σχεδιάζεις χωρίς δεδομένα. Η επιχείρηση σου ζήτησε να δουλέψεις από το σπίτι και δεν ξέρεις αν θα γυρίσεις. Πως να κρατηθείς ζωντανός χωρίς πελατεία; Να διασώσεις μια αεροπορική εταιρεία με μείωση εσόδων 99.95%; Να κρατήσεις την πελατεία σου στήνοντας ένα e-shop μέσα σε ένα απόβραδο με την βοήθεια της κόρης σου, που ευτυχώς είναι έμπειρη blogger.
Πλησιάζοντας το αδιανόητο λοιπόν ασκούμαστε όλοι στην σκέψη της επιβίωσης και αναπτύσσουμε την επιχειρησιακή μας ανοσία. Δεν ήμασταν προετοιμασμένοι. Το 2013, μια μελέτη των Kalra και Gupta αποκάλυψε ότι το 78% των μικρών επιχειρήσεων δεν έχει ασχοληθεί με την προετοιμασία για κρίσεις. Μόλις το 4% έχει σχέδια αντιμετώπισής τους. Δεν πειράζει όμως γιατί μάθαμε πολλά και γρήγορα.
Επικράτησε σε μεγάλο βαθμό η ψυχραιμία. Ο μασκοφόρος κουρέας μου δεν κλαίει τους χαμένους μήνες. «Το παλεύουμε», λέει διορθώνοντας με φρίκη το homemade κωμικό κούρεμα του γιού μου. Και ένας αντιπρόσωπος ειδών γραφικής ύλης φαίνεται να σκέφτεται πολύ περισσότερο την επόμενη μέρα από την προηγούμενη. Μικροεπιχειρήσεις επιβιώνουν και ανακάμπτουν από το πουθενά. Μεγαλύτεροι οργανισμοί αντιμετωπίζουν την κατάσταση με δημιουργικό χρηματοοικονομικό αυτοσχεδιασμό. «Μάθαμε από το 2015 πως είναι να ξυπνάς στο χάος», σχολιάζει ένας τραπεζοϋπάλληλος. Αυτό ακριβώς γράφουν οι Gilpin και Murphy στην επιστημονική προσέγγισή τους. Οι βαθιές κρίσεις προκαλούν συστημικά σοκ μέσα στα οποία αναπροσδιορίζουμε ποιοι είμαστε και τι μπορεί να κάνουμε καθώς γινόμαστε άθελά μας μικροί διαχειριστές της συντριπτικής αβεβαιότητας. Του χάους.
Η μεγαλύτερη έκπληξη μέσα στην κρίση ήρθε από την αστείρευτη πηγή των διαρκών απογοητεύσεων: από το κράτος με τα αργά αντανακλαστικά και τις κωμικοτραγικές του δομές που δεν μπορεί να στείλει ένα ασθενοφόρο. Αντέδρασε, σχεδίασε, ενημέρωσε, αποζημίωσε, σε έναν βαθμό, και ένωσε, σε ακόμα μεγαλύτερο, έναν κόσμο που έπρεπε να αναδιοργανώσει τα οικονομικά του και τον τρόπο ζωής του μέσα σε λίγες μέρες. Λες και ξύπνησε από έναν λήθαργο διακοσίων χρόνων για να δώσει μια εντυπωσιακή περφόρμανς στην πιο δύσκολη στιγμή.
Αυτά τα μαθήματα δεν τα πετυχαίνει κανένα σεμινάριο ή πανεπιστημιακή διάλεξη Διαχείρισης Κρίσεων. Καμία εκπαιδευτική προσομοίωση δεν μπορεί να ξεπεράσει την βιωματική αντιμετώπιση του μηδενικού τζίρου και αυτή η αυξανόμενη ανθεκτικότητά μας είναι η πιο μεγάλη παρακαταθήκη για το μέλλον. Ένα είδος άυλου κεφαλαίου που δεν το βλέπεις στο πορτοφόλι σου. Συμβαίνει η μεγάλη προσομοίωση που λέγεται Covid-19 και που μας δίνει με τον πιο τραγικό τρόπο ένα μάθημα ζωής. Πως να επιβιώνεις εκεί που δεν το περιμένεις.
* Ο Επαμεινώνδας Κορώνης είναι Καθηγητής Ηγεσίας στα Πανεπιστήμια Hult και Westminster στο Λονδίνο και διδάσκει Διαχείριση Κρίσεων στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.
