Όσα διδαχθήκαμε μέχρι σήμερα από την πανδημία του κορωνοϊού και η επόμενη μέρα μετά το lockdown.
O κύβος λοιπόν ερρίφθη. Κάπου σαράντα μέρες έπειτα από την επιβολή του λοκντάουν και αφού ζυμώσαμε ψωμιά, βάλαμε κιλά και αποκτήσαμε μάστερ στη λοιμωξιολογία, είμαστε πια έτοιμοι να περάσουμε στην επόμενη σεκάνς αυτού του δυστοπικού θρίλερ που κρατά δέσμια ολόκληρη την ανθρωπότητα. Αν μάλιστα κρίνουμε από τις εκπλήξεις που μας επιφύλαξε το πρώτο μέρος, η συνέχεια αναμένεται εξίσου απρόσμενη και ανατρεπτική.
Ήταν μια πυκνή περίοδος με πάμπολλες ζοφερές στιγμές, η οποία όμως μας δίδαξε και ορισμένα πράγματα. Καταρχάς, μάθαμε να πλένουμε τα χέρια μας, κάτι που παραδόξως δεν ήταν αυτονόητο μέχρι σήμερα. Μάθαμε ακόμη να τηρούμε τις αποστάσεις, να περιμένουμε υπομονετικά τη σειρά μας, να μη φωνάζουμε στη μούρη του άλλου και να μην πιάνουμε όλα τα γιαουρτάκια στα ψυγείο του σούπερ μάρκετ πριν καταλήξουμε στο εκλεκτό που θα πάρουμε μαζί μας σπίτι.
Ένα άλλο πράγμα που έκανε η πανδημία ήταν να καταρρίψει τον μύθο ότι τα γέρικα σκυλιά (και οι άνθρωποι) αδυνατούν να μάθουν καινούρια κόλπα. Αντίθετα και τα δύο αυτά είδη, ανεξαρτήτως ηλικίας, έδειξαν μεγάλη ευελιξία και προσαρμοστικότητα. Τα μεν σκυλιά έμαθαν να βγαίνουν όλο και περισσότερο από το σπίτι συνοδεύοντας το κάθε μέλος της οικογένειας ξεχωριστά, οι δε άνθρωποι να κάνουν ακριβώς το αντίθετο.
Θυμηθήκαμε, επίσης, εκείνο που υποτίθεται πως γνωρίζουμε από τα πρώτα μας σχολικά χρόνια: Ότι είμαστε, ως είδος, κοινωνικά όντα. Όπως το μυρμήγκι –από το οποίο βέβαια υπολειπόμαστε σε εργατικότητα και ευσυνειδησία. Έχουμε ανάγκη τους άλλους και οι άλλοι μας έχουν επίσης ανάγκη. Δεν είναι απαραίτητο να είσαι κάποιος σπουδαίος και τρανός για να επηρεάσεις το σύνολο. Οι πράξεις σου, οι παραλείψεις σου, οι απερισκεψίες σου (και το φτάρνισμά σου) μπορούν ανά πάσα στιγμή να κάνουν τη διαφορά. Και για καλό και για κακό.
Όμως, παρότι είμαστε όλοι μαζί σε αυτή την περιπέτεια, οι επιπτώσεις δεν μας βαραίνουν το ίδιο. Οι οικονομικές, κοινωνικές και μορφωτικές ανισότητες γίνονται μέσα σε αυτή την πρωτόγνωρη συνθήκη ακόμα και πιο φανερές. Την ίδια στιγμή, όμως, ποτέ τα τελευταία χρόνια δεν έγινε πιο κατανοητό ότι η ανισότητα είναι πηγή δυστυχίας. Και όχι μόνο για τους άτυχους του πλανήτη. Ακόμη και εκείνοι που, για τον έναν ή τον άλλο λόγο, βρέθηκαν στην κορυφή της πυραμίδας, καλούνται τώρα να συνειδητοποιήσουν ότι η ευτυχία, η ευζωία, ακόμα και η ίδια τους η ζωή εξαρτώνται (και) από την άμβλυνση αυτών των ανισοτήτων.
Σε κάθε περίπτωση, είναι σαν να παίρνουμε μέρος σε μια παράξενη διελκυστίνδα ανάμεσα στον εγωισμό και την φιλαλληλία που διεξάγεται σε ένα πεδίο σπαρμένο με νάρκες. Λίγο παραπάνω να τραβήξει ο ένας, καταστρέφονται και οι δύο. Η ισορροπία δεν πετυχαίνει πάντα και έτσι συχνά βρισκόμαστε μπροστά σε άβολες ή κωμικοτραγικές καταστάσεις. Για παράδειγμα, φίλη που εργάζεται σαν νοσηλεύτρια σε ένα από τα νοσοκομεία αναφοράς για τον covid-19, άκουσε πρόσφατα δύο ενοίκους της πολυκατοικίας της να της ζητούν –ευγενικά, είναι η αλήθεια- να ανεβαίνει από τις σκάλες στο διαμέρισμά της όταν επιστρέφει από τη βάρδιά της, καθώς υπάρχει κίνδυνος να μολύνει το ασανσέρ. Κοινώς, από το χειροκρότημα στα μπαλκόνια μέχρι τον κοινωνικό στιγματισμό, η απόσταση μπορεί να καλυφθεί απρόσμενα σύντομα. Να το προσέξουμε αυτό. Μην ξεχνάμε ότι έχουμε ακόμη δρόμο μπροστά μας.
11°
