Ο Κώστας Γιαννακίδης γράφει για όσα μας διδάσκει η επιδημία του κορωνοϊού: το βάρος που έχει το αποτύπωμα της ατομικής ευθύνης πάνω στο σύνολο.
Πριν από είκοσι χρόνια η Ευρώπη συζητούσε το σκάνδαλο με τις διοξίνες στις ζωοτροφές. Γελάδια και γουρουνάκια στο Βέλγιο έτρωγαν τροφές ποτισμένες με τοξικά κατάλοιπα. Στη συνέχεια ο καταναλωτής αγόραζε το gourmet ζαμπόν και αποκτούσε κοινά στοιχεία με τη μηχανή του αυτοκινήτου του. Μόνο που το στομάχι λειτουργεί καλύτερα χωρίς λάδια κινητήρα. Εκείνη την εποχή, λίγο πριν το γύρισμα του αιώνα, η Ελλάδα είχε περάσει το σοκ του Χρηματιστηρίου, αλλά είχε πάνω της λίπος και προσμονή για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Όποιος, λοιπόν, έβγαζε πέντε δραχμές παραπάνω, αγόραζε CD του Παβαρότι για το αυτοκίνητο και τα Σάββατα φόρτωνε ένα καρότσι σούπερ μάρκετ, βάζοντας πάνω-πάνω προϊόντα κρέατος που δεν μπορούσε να προφέρει, αλλά γνώριζε ότι ταιριάζουν καλύτερα με πατέ ελιάς μπροστά στο τζάκι. Με το που βγήκαν οι διοξίνες στα κανάλια, όλοι αυτοί εκτίμησαν τον χασάπη της γειτονιάς. Αντίστοιχα εκείνοι που διαφήμιζαν ολλανδικές λιχουδιές, άρχισαν να τοποθετούν αυτοκόλλητα με την ελληνική σημαία πάνω στα ψυγεία.
Δεν έλεγαν, βέβαια, την αλήθεια. Αν όλα αυτά τα κρέατα ήταν ελληνικά, η Ελλάδα θα είχε μεγαλύτερη παραγωγή από την Αργεντινή και τη Νέα Ζηλανδία μαζί. Ωστόσο από τότε δημιουργήθηκε μία καινούργια κουλτούρα εκτίμησης (και προτίμησης) της ντόπιας παραγωγής. Όσα δεν είχε καταφέρει η καμπάνια με τον «Λάκη τον εισαγόμενο» στα 80s, το πέτυχαν κάτι γελάδια από το Βέλγιο. Όμως δεν είχε και σημασία, σωστά; Σε αυτές τις περιπτώσεις σημασία έχει μόνο το αποτέλεσμα. Εκείνη η υπόθεση έδωσε στην ελληνική βιομηχανία ζωικών προϊόντων μεγαλύτερη ώθηση από κάθε επιδότηση. Και το κυριότερο, μας απάλλαξε από το αποτρόπαιο θέαμα των τύπων που ζητούσαν μοσχαρίσια μενταγιόν Βελγίου με σάλτσα μήλου και δαμάσκηνου, επικαλυπτόμενα από κρέμα γάλακτος. Οτιδήποτε προκαλεί πανικό, όταν φεύγει αφήνει κάτι καλό πίσω του. Βραχυχρόνια μπορεί να αφήσει και τραύματα. Η σοφία, όμως, που κληροδοτεί, συνήθως αποτυπώνεται με θετικό τρόπο στο μέλλον.
Στην πραγματικότητα ερχόμαστε πιο κοντά και ας κλεινόμαστε στα σπίτια μας. Ταυτόχρονα βλέπουμε στην πράξη μία άσκηση, σε πραγματικές συνθήκες, κοινωνικής υπευθυνότητας.
Ο Αρκάς στον «Ισοβίτη» δείχνει έναν θανατοποινίτη που, καθώς πηγαίνει για εκτέλεση, γυρίζει και λέει στους φρουρούς του: «να δείτε που κάποτε θα τα θυμόμαστε όλα αυτά και θα γελάμε». Δεν ξέρω αν ταιριάζει στην περιπέτεια που περνάμε τώρα με τον ιό. Ωστόσο ακόμα και αν, τότε, δεν γελάμε, θα έχουμε βάλει κάτι θετικό στην άκρη, είτε ως άτομα, είτε ως κοινωνία. Και αν θέλετε, ακόμα και ως ανθρωπότητα.
Όταν ξέσπασε η επιδημία σκεφτόμουν ότι είναι μία συνθήκη κατά την οποία, σε γενικές γραμμές, είμαστε ίσοι, δεχόμαστε, δηλαδή, την ίδια απειλή. Έλεγα ότι ισχύει μόνο η θεμελιώδης ανισότητα ανάμεσα στη νιότη και στο γήρας. Το πιστεύω ακόμα αν και, παραδέχομαι, ότι αλλιώς θα τη βγάλει ένας πλούσιος και αλλιώς ένας που έχει να προσβλέπει μόνο στην τύχη και στο ΕΣΥ. Σκεφτόμουν επίσης ότι η φύση της συνθήκης οδηγεί στην αποξένωση. Κλείνεσαι στο σπίτι (κλείνεις και τα σύνορα, παρεμπιπτόντως) και άλλοι αντιμετωπίζονται ως μία εν δυνάμει απειλή – θα σου μεταδώσουν τον ιό, θα σου πάρουν το κρεβάτι στο νοσοκομείο και τα μακαρόνια από το σούπερ μάρκετ. Όμως οι εικόνες από την Ιταλία, από τα τραγούδια και τα παιχνίδια στα μπαλκόνια, μας συστήνουν μία νέα εκδοχή κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης που υποστηρίζεται από την ηλεκτρονική δικτύωση.
Στην πραγματικότητα ερχόμαστε πιο κοντά και ας κλεινόμαστε στα σπίτια μας. Ταυτόχρονα βλέπουμε στην πράξη μία άσκηση, σε πραγματικές συνθήκες, κοινωνικής υπευθυνότητας. Ο ιός αυτός θα μας αφήσει αντισώματα για το μέλλον. Θα γίνουμε πιο καθαροί, πιο προσεκτικοί, αν και θα ανταλλάσσουμε λιγότερα φιλιά. Ουσιαστικά μας διδάσκει το βάρος που έχει το αποτύπωμα της ατομικής ευθύνης πάνω στο σύνολο. Κάποτε αυτό έμπαινε μόνο σε συνθήματα. Τώρα είναι πραγματικότητα. Εννοείται ότι όλοι εμείς, που ζούμε στη φωτεινή πλευρά του πλανήτη, θα αναθεωρήσουμε συστήματα και πολιτικές Υγείας, αναγνωρίζοντας πόσο εύθραυστες είναι οι ισορροπίες και πόσο ευάλωτοι είμαστε εμείς. Ενδεχομένως, να περισσέψει και ένα μήνυμα για την ανθρωπότητα. Ένας στοχασμός πάνω στην ανθρώπινη φύση και στην έπαρσή της. Δεν χρειάζεται να πέσει μετεωρίτης, ούτε να σηκωθεί τσουνάμι. Δύο αλλαγές στον γονιδιακό κώδικα ενός ιού θα ήταν αρκετές…
6°
