Κάθε χρόνο στις 15 Μαρτίου θυμόμαστε γεμάτοι θλίψη το πρώτο τρένο με τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης που αναχώρησε για το Άουσβιτς.
Κάθε χρόνο, τέτοια μέρα, οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης θυμούνται γεμάτοι θλίψη το πρώτο τρένο που αναχώρησε για το Άουσβιτς. Είναι μια μέρα η οποία φέρνει μαύρες μνήμες, στους ελάχιστους επιζώντες, αλλά και στους απογόνους τους, αλλά και στους υπόλοιπους Έλληνες. Είναι η μέρα όπου Εβραίοι και μη Εβραίοι, συμμετέχουν στη σιωπηρή πορεία που ξεκινά από την πλατεία Ελευθερίας και καταλήγει στον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης. Δυστυχώς φέτος η πορεία δεν θα πραγματοποιηθεί λόγω κορονοϊού. Αυτό βέβαια δεν μας εμποδίζει να θυμηθούμε την ιστορία εκείνης της δραματικής εποχής.
Στις 15 Μαρτίου 1943, οι κατοχικές δυνάμεις έθεταν σε εφαρμογή την Τελική Λύση, πρακτικά αυτή τη φορά για τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης. Οι διώξεις είχαν ξεκινήσει βέβαια νωρίτερα, αλλά η ιστορία εκείνη τη μέρα έμελλε να οδηγήσει τους πρώτους Εβραίους στοιβαγμένους, μέσα στα ξύλινα εμπορικά βαγόνια, που είχαν προορισμό την Πολωνία. Οι Ναζί με κεφαλές τους υπολοχαγούς Αλόις Μπρόινερ και Ντίτερ Βισλιτσένι, δούλευαν πυρετωδώς υπό τις οδηγίες του Άντολφ Άιχμαν, με σκοπό τον εκτοπισμό των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Είναι τέτοιος ο μακάβριος ζήλος που επέδειξαν οι δυο αυτοί υφιστάμενοι του Άιχμαν, που κατάφεραν μέσα σε ένα μήνα από την άφιξή τους στη Θεσσαλονίκη να διεκπεραιώσουν τα σκοτεινά τους σχέδια.
Η πρώτη αποστολή περιελάβανε περίπου 2.800 Εβραίους από τη γειτονιά του Βαρώνου Χιρς. Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης θα ακολουθούσαν το πεπρωμένο των υπόλοιπων εβραϊκών πληθυσμών της Ευρώπης. Μέχρι εκείνη την ημέρα, παρόλα τα σημάδια των Γερμανών, οι Εβραίοι πίστευαν πως με τον έναν ή τον άλλον τρόπο θα επιζούσαν. Κανείς δεν πίστευε πως το ταξίδι τους δεν θα είχε γυρισμό. Ένα ταξίδι που θα διαρκούσε 6 ημέρες μέσα σε ένα βαγόνι, όπως στοιβάζονται τα ζώα. Για τους Ναζί, τα ζώα ήταν πιο χρήσιμα από τους Εβραίους. Για τους εκπροσώπους του εθνικοσοσιαλισμού, οι Εβραίοι ήταν πλέον ένας αριθμός και τίποτε παραπάνω. Έχουν οι αριθμοί ψυχή; Όχι, είναι απλά αριθμοί που αντιπροσώπευαν μόνο τιμαλφή και μια σάρκα προς εκμετάλλευση.
Μέσα σε ένα βαγόνι ήταν 60-80 άνθρωποι, που αν κανείς έβλεπε τα πρόσωπά τους δεν θα ήταν καθόλου δύσκολο να διακρίνει την απελπισία τους. Μέσα στα βαγόνια υπήρχε ένα πρόχειρο χώρισμα, όπου οι μελλοθάνατοι έκαναν την ανάγκη τους. Το τρένο σταμάτησε λίγο πιο έξω από το Βελιγράδι σε μια ερημιά, σαν την ερημιά που βίωναν εκείνη τη στιγμή οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης. Κατέβηκαν από τα βαγόνια ίσα ίσα να πλυθούν και να ανασάνουν λίγο καθαρό αέρα. Η συνέχεια είναι γνωστή σε όλους μας. Κατά την άφιξή τους, στο Άουσβιτς, γινόταν η «επιλογή». Ένας γραφειοκράτης Ναζί και ένας γιατρός του Ράιχ θα αποφάσιζε ποιος θα ζήσει και ποιος θα πεθάνει.
Από τότε πέρασαν 77 χρόνια. Η εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης παρά το ανεπανόρθωτο πλήγμα που υπέστη κατάφερε να ξανά πατήσει στα πόδια της και να μαζέψει τα κομμάτια της. Όσοι επέστρεψαν ξεκίνησαν τις ζωές τους από την αρχή. Από το μηδέν. Γύρισαν και είχαν χάσει τα πάντα. Όμως εκεί που υπάρχει απελπισία, εκεί φυτρώνει η ελπίδα. Η κοινότητα της Θεσσαλονίκης κράτησε όρθιο το κάστρο των θυσιών και σήμερα διατηρεί τη μνήμη εκείνων που πλήρωσαν το τίμημα επειδή ήταν Εβραίοι. Ο πρόεδρος της Θεσσαλονίκης με ανιδιοτέλεια και με αίσθημα υψηλής ευθύνης πρωτοστατεί στις εκδηλώσεις μνήμης έχοντας βαρύ φορτίο στις πλάτες του και μας δίνει το σύνθημα για να μην ξεχάσουμε τα αδέρφια μας, αλλά και τη μισαλλοδοξία του ρατσισμού.
