Μόνο λάθη, πάντα λάθη

Όταν είσαι μια ζωή κλεισμένη στο ίδρυμα και συναγελάζεσαι αποκλειστικά ομοίους σου είναι κομμάτι δύσκολο να έχεις εικόνα για το τι παίζεται στα πέριξ. Το πρωί σηκώνεσαι αργά, περνάς μια βόλτα από τα γραφεία, ξεκοκαλίζεις τις εφημερίδες, συμμετέχεις σε συσκέψεις βαριάς νικοτινίασης και το απόγευμα τρέχεις στις τοπικές οργανώσεις και σε πορείες με «κινήματα» του απόλυτου τίποτα. Η μέρα σου σβήνει σε ταβέρνα. Μια τυπική ζωή ενός επαγγελματικού στελέχους, αυτού δηλαδή που αποφασίζει για την πολιτική του κόμματος. Στενός ορίζοντας και έχει και συννεφιά. Τα κόκκινα γυαλιά δεν βοήθησαν ποτέ κανέναν με δυσχρωματοψία.

Διάβασες από νωρίς Ρίτσο αλλά όχι αρχαία τραγωδία και αυτό ήταν λάθος. Μετά έμπλεξες με την επαγγελία της αδύνατης επανάστασης, με τον Πουλατζά και τον Αλτουσέρ, την μαρξιστική ανάγνωση της κοινωνίας, τη βία που είναι και μαμή της ιστορίας, τα εναλλακτικά κινήματα, την οικολογία, την αποανάπτυξη και τη Νότιο Αμερική. Είπες «μακάρι να γίνουμε Αργεντινή» να λέτε το ψωμί ψωμάκι. Όχι εσύ, οι άλλοι, οι πληβείοι.

Μια χαρά είναι τα διαβάσματα αρκεί να τα φιλτράρεις. Να τα μετράς με το μπόι των ανθρώπων, να τα συγκρίνεις μ’ αυτό που ζεις όχι με αυτό που φαντάζεσαι και πάντοτε στο φως της μέρας. Γιατί μην νομίζεις ότι αυτοί που τα έγραψαν είχαν μετρήσει, ή πατούσαν κάπου στέρεα όταν τα έγραφαν. Το μόνο στέρεο ήταν το έδαφος της Σοβιετίας και της Κίνας. Η μια έπεσε και η άλλη είναι αλλού. Εδώ είναι Ευρώπη και Βαλκάνια, δεν είναι παίξε γέλασε. 

Αλλά πώς να μετρήσεις όταν δεν έχεις επαφή με το άθλημα; Με τη σκληρή δουλειά, τον ανταγωνισμό, το καθήκον, το σεβασμό στο όποιο λειτούργημα υπηρετείς, τη φιλοδοξία της ανόδου, την αγωνία της απόλυσης, την ελπίδα της πρόσληψης, την πίκρα της αδικίας ή την υπερηφάνεια της επιτυχίας; Τη θλίψη της αποτυχίας, το φόβο του αύριο; Αυτό είναι το πραγματικό καμίνι της ταξικής πάλης και όχι οι υψωμένες γροθιές των καλοθρεμμένων στο Σύνταγμα και των γόνων των ΒουΠου με τα κοντάρια. Και κείνη η μιζέρια του «δώστε μας πίσω τις ζωές μας», δηλαδή τα επιδόματα και τις συντάξεις για τις οποίες δεν πλήρωσε κανείς. Η μάλλον πλήρωσαν, οι άλλοι. Τι γλυκιά που είναι αλήθεια η επανάσταση με τα λεφτά των άλλων;

Να λες ευχαριστώ που βρέθηκες στον αφρό από εκεί που δεν το περίμενες δεν το φαντάστηκες ποτέ, αλλά συνέβη. Δεν ήταν τύχη, ούτε σύμπτωση. Μια οικονομική κρίση, ένα ξέσπασμα λαϊκισμού, ένας ιός προσοδοθηρίας σε αριστερό περιβάλλον που χρόνια διακινούσαν ο τύπος, ο συνδικαλισμός και το πολιτικό σύστημα για να κάνει τις δουλειές του. Κεντρώοι και δεξιοί ψηφοφόροι χρόνια εθισμένοι στο ηθικό πλεονέκτημα των εξόριστων, οργισμένοι από τους δικούς τους που δεν μπορούσαν πια να υπερασπιστούν τα κεκτημένα τους, γύρισαν στα γρήγορα προς τα αριστερά, έπεσαν πάνω σου, νόμιζαν ότι ήσουν το αυθεντικό και σε ανέβασαν. Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή την έψαχνε 80 χρόνια. Και να που ήρθε.

Τον Ιούλιο θα μπορούσες να τους δουλέψεις ακόμα μια φορά. Ακόμα και συ με τα έστω και λίγα πολιτικά γράμματα που έμαθες σε κείνο κει το μπαρ που ξενυχτάει. Αν δεν έκανες σοβαρά λάθη. Αν δεν ήσουν τελείως αλλού. Λάθη από άγνοια της πραγματικότητας. Μην ψάχνεις τώρα τα αίτια της αποκαθήλωσης, στον Βαρουφάκη, το Σόιμπλε, τους Ρώσους και τους Κινέζους που σε έβλεπαν με συμπάθεια αλλά δεν έβαλαν το χέρι τους στην τσέπη για να μας κάνουν προτεκτοράτο τους. Ούτε καν στον Γιούνγκερ που σε αγάπησε και έκανε ότι μπορούσε να σε κρατήσει στον αφρό. Γιατί είναι χριστιανοδημοκράτης και κεντροαριστερός, γιατί όχι και μαοϊκός; Εδώ κινητοποιήθηκε η μισή Δεξιά παράταξη και το μισό ΠΑΣΟΚ για να κρατηθείς επάνω και μέχρι τη στιγμή που έπεφτες έτρεχαν να σου δώσουν ένα χέρι, να βάλουν μια πλάτη. Γιατί δεν ήσουν κάτι τυχαίο, ήσουν η πανελλήνια ελπίδα του χειρότερου. Γι ’αυτό και το γλυκό ποσοστό της ήττας. Μην είσαι αχάριστη. Αλλού είναι τα λάθη.   

Έκανες λάθη που δεν μπορούσες να αποφύγεις, διότι αν μπορούσες δεν θα ήσουν εσύ, η ελληνική ριζοσπαστική αριστερά. Θα ήσουν μια άλλη. Όλα τα λάθη ξεκινούν από την εικόνα που έχεις για τη μεσαία τάξη, τους μικροαστούς που λέγαμε παλιά, τους λεγόμενους υποτιμητικά και νοικοκυραίους. Αυτούς που ξυπνάνε νωρίς. Ως γόνος της ανώτερης μεγαλωμένη με τα γαλλικά σου και το πιάνο, σε σπιταρόνες στρωμένες με μπουχάρα, είχες μια απέχθεια για την μεσαία μπασκλασαρία που ήθελε να σου μοιάσει. Αντιθέτως είχες πάντα μια υπόρρητη λατρεία για το λουμπεναριάτο που σε είχε γραμμένη. Σε εξιτάριζε που ζούσε με τα λιγότερα, σε ερέθιζε η αψάδα του, σε πείσμωνε η αδιαφορία του για σένα και ένιωθες  την ανάγκη να γίνεις μάνα του και να το προστατέψεις. Από ποιους κινδύνευε; Μα από σένα, την αριστερά των χορτασμένων που υποδύονται τους προλετάριους. Μπέρδεμα. Και τώρα τα λάθη σου.

1. Το μίσος για τη μεσαία τάξη: Κυβέρνησες μια εποχή που έβρεχε φτηνό χρήμα, μια καλή εποχή της παγκόσμιας οικονομίας. Μισούσες όμως τόσο πολύ τη μεσαία τάξη, τους ανθρώπους δηλαδή της εργασίας που σκέφτηκες ότι αυτοί θα πρέπει να πληρώσουν για όλα. Και για της μάνας τους το γάλα. Και τους την έπεσες άγρια, για να μην κοντύνεις λίγο το δημόσιο και τη γραφειοκρατία, να μην πειράξεις το Δεητζή, να τα χεις καλά με την κομπραδόρικη άρχουσα τάξη με την οποία ένιωθες πιο άνετα. Δεν ήξερες και την ελεύθερη οικονομία αφού οι «σπουδές» σου ήταν στην μαρξιστική και με βάση την αντικαπιταλιστική αυτοεικόνα που χρόνια τώρα φιλοτεχνούσες δεν τόλμησες να πεις το ναι στις επενδύσεις. Μέχρι και δάση ανακάλυψες στο Ελληνικό. Είχες ήδη υπογράψει μνημόνια για να παραμείνεις στην εξουσία και το θεώρησες βαρύ για τους πελάτες σου να προχωρήσεις παρακάτω. Η λατρεία της λούμπεν δημοσιοϋπαλληλίας σε κράτησε. Εντάξει αριστερή είναι η Ελλάδα, αλλά όχι να της πάρεις και το παντελόνι. Οι δεξιοί και κάποιοι πασόκοι σου θύμωσαν και έφυγαν. 

2. Η λατρεία της βίας: Ο χώρος της ριζοσπαστικής με ολίγη από ανανεωτική είχε πάντα ένα κόμπλεξ με το δογματικό ΚΚΕ. Εκείνο είχε το χρίσμα της Σοβιετίας, επαγγέλονταν ανερυθρίαστα το ένοπλο πέρασμα στον σοσιαλισμό και διατυμπάνιζε την δικτατορία του προλεταριάτου. Βρήκες ως αντίβαρο στην λιπόβαρη αριστεροσύνη σου την λατρεία της βίας και της παρανομίας και την μοστράρισες. Το ΚΚΕ θεωρούσε την «17 Νοέμβρη» πράκτορα της CIA. Εσύ πήγες και κατέθεσες υπέρ της ισχυριζόμενη ότι οι δολοφονίες ήταν πράξεις πολιτικές. Του τη βγήκες δηλαδή από τα αριστερά. Έκτοτε έκλεινες το μάτι στην αριστερή πολιτική βία. Ήταν σύντροφοι που έκαναν λάθος, δικά σου παραστρατημένα παιδιά. Αλλά μαζί με αυτούς κόλλησες και τους ποινικούς, ως θύματα του καπιταλισμού και της πατριαρχικής κοινωνίας και δεν συμμαζεύεται.

Έτσι όταν ανέβηκες επάνω απέσυρες την αστυνομία από τους δρόμους, άνοιξες τις φυλακές σε κάθε καρυδιάς καρύδι και έδωσες το έναυσμα για ένα παρτάκι καθημερινής εγκληματικότητας το οποίο εσύ με την αφέλεια της ιδεοληψίας σου το στήριξες μέχρι τέλους. Μέχρι και τον «τοξοβόλο» έστειλες στις αγροτικές φυλακές να φυλάει πρόβατα έξω από το σύρμα, πώς να μη φύγει; Πήγες να εξαλείψεις «το φόβο του μπάτσου» και έφερες το φόβο του ληστή και του μπάχαλου. Ξέρεις, ο φόβος πάνω από την πόλη διαμορφώνει ραγιάδες και υπηκόους αλλά όχι σε καθεστώς δημοκρατίας. Σ’ αυτό υπάρχει και η επιλογή της ψήφου. Το ξέχασες και την πάτησες. Είναι ο δεύτερος σημαντικός λόγος που σε εγκατέλειψαν οι δεξιοί και κάποιοι πασόκοι. Τους τρόμαξες.

3. Το μίσος για τη χρήσιμη εκπαίδευση: Κοίτα σήμερα την Κεραμέως. Μόλις φάνηκε ότι διστάζει να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις έχασε 10 μονάδες δημοφιλίας. Οι Έλληνες επενδύουν στην μόρφωση των παιδιών τους και αυτό φαίνεται από τα τεράστια ποσά που διαθέτουν για ιδιωτικά σχολεία, φροντιστήρια, ξένες γλώσσες, μεταπτυχιακά κλπ. Το ξέρεις αφού και οι δικοί σου γονείς στο Κολέγιο σε έστελναν. Πριν την κρίση έψαχναν ένα χαρτί για να τα χώσουν στο δημόσιο. Μετά την κρίση, τα πράγματα άλλαξαν και το χαρτί πρέπει να έχει περιεχόμενο για να επιβιώσουν στη διεθνή αγορά εργασίας. Άρα θέλουν χρήσιμη γνώση. Και συ, τελείως εκτός εποχής, εμπιστεύτηκες σε τρεις παρωχημένους υπερήλικες κομμουνιστές τα σχολεία και τα πανεπιστήμια. Και αυτοί τα διέλυσαν οργανωμένα. Θυμήθηκαν ότι η παιδεία είναι, σύμφωνα με τον Αλτουσέρ, ιδεολογικός μηχανισμός του κράτους και την κυνήγησαν. Τους διέφυγε ότι το κράτος ήσουν ήδη εσύ.

Με αυτά και εκείνα το βαθύ αργόμισθο δημόσιο αποθρασύνθηκε και το σχολείο έγινε παιδική χαρά. Και τα ΤΕΙ πανεπιστήμια σε μια νύκτα. Και τα Ψαχνά Ευβοίας κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ. Και η αριστεία ρετσινιά. Διότι τα «δυτικά μαθηματικά» είναι κακά  και εμείς ξέρουμε  τα ανατολικά που είναι προοδευτικά. Και η μεσαία τάξη που στέλνει τα παιδάκια της στο δημόσιο σχολείο εκνευρίστηκε. Και την έκανε για τον Κυριάκο που έχει βγάλει και το Harvard.  

4. H «λατρεία» για τους μετανάστες: Όσο οι μετανάστες πέρναγαν άφηναν τα λεφτά τους, λιάζονταν και μετά εξαφανίζονταν, μπορούσαν οι ψαράδες να τους διασώζουν, οι γιαγιάδες να ταΐζουν τα παιδιά τους και οι ντόπιοι να τους παίρνουν στα σπίτι τους. Τότε ήταν όλοι πρόσφυγες. Μόλις άλλαξαν τα κόζια και έκλεισαν τα σύνορα και φάνηκε ότι θα  έμεναν εδώ και φούσκωσαν οι Μόριες και ξεχείλισε η δυστυχία, οι ντόπιοι στράβωσαν και την είδαν αλλιώς. Αλλά εσύ, κάνοντας παρέα μόνο με αλληλέγγυους που βγάζουν μεροκάματο από τον μετανάστη, δεν είχες εικόνα για το τι παίζει πίσω από τις γραμμές της κοινωνίας που παραδοσιακά υποτιμούσες. Χρέωνες ως συνήθως τις φωνές της δυσαρέσκειας στους δεξιούς και τους φασίστες και όχι και στους αριστερούς και τους προοδευτικούς που φώναζαν  τα ίδια. Και είχες τα σύνορα ανοικτά και μοίραζες αβέρτα χαρτιά ασυλίας και ΑΜΚΑ και δεν έκανες επιστροφές.  

Είχες και μια ανομολόγητη χαρά μιας και πίστευες ότι έστελνες στην ανάλγητη και καπιταλιστική Δύση, προλετάριους μελλοντικούς επαναστάτες, τζιχαντιστές. Για να την τιμωρήσουν. Έτσι δεν κατάλαβες ότι οι μετανάστες δεν ήταν πια αρεστοί στην κοινωνία άρα και στους δικούς σου ψηφοφόρους. Και κάποιοι από αυτούς, οι πιο χαλαροί, θύμωσαν και απομακρύνθηκαν.

Τέσσερα βασικά λάθη που σε κατέβασαν από την εξουσία και δεν είναι τα μόνα. Αλλά δεν σε βύθισαν. Αδύνατον να τα καταλάβεις, αδύνατον να τα φορτωθείς. Χωρίς εναλλακτική θα είσαι πάντοτε ο δεύτερος πυλώνας, θα απορροφήσεις τα απομεινάρια του ΠΑΣΟΚ και θα κληθείς να ενηλικιωθείς, μπας και παίξεις κάποτε σοβαρά το ρόλο σου. Θα κληθείς αλλά δεν ξέρω αν μπορείς να ανταποκριθείς. Είναι κάτι πιο βαθύ αυτό που σε εμποδίζει. Είναι η αύρα του ιδρύματος. Η μπαγιατίλα. Αλλά σ’ αυτήν την όμορφη χώρα όποια και να σαι, ό,τι και να σαι θα έχεις ακροατήριο. Γιατί είσαι η μόνη ελπίδα του χειρότερου.