Ο Φώτης Γεωργελές αναλύει τα αποτελέσματα των εκλογών και τη διαφορά ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ.
Έτσι, λοιπόν, άλλη μια κυβέρνηση παραδίδει την εξουσία. Ο πρωθυπουργός, μετά τις 9,5 μονάδες διαφορά, προκήρυξε άμεσες εκλογές για να προλάβει όσο μπορεί την κατάρρευση. Ένας αυτονομημένος σχηματισμός εξουσίας, με δάνεια από όλο το πολιτικό σκηνικό, χωρίς κοινωνικές αναφορές, δεν έχει άλλο συνεκτικό ιστό εκτός από τη δύναμη ακριβώς της εξουσίας.
Την προηγούμενη Κυριακή ο χάρτης της Ελλάδας βάφτηκε ολόκληρος μπλε. Δεν έχει ποτέ ξαναγίνει ο χάρτης της χώρας να βάφεται με το χρώμα του ενός κόμματος. Όμως ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι άλλο κόμμα, είναι άλλη εποχή. Μια εποχή που τώρα η χώρα μας θα προσπαθήσει να ξεπεράσει. Μπήκαμε πρώτοι σ’ αυτή την αδιέξοδη και αυτοκαταστροφική περιπέτεια του ανορθολογισμού και του λαϊκισμού, ίσως είμαστε τυχεροί και βγούμε και πρώτοι. Αυτό που επικράτησε τα προηγούμενα χρόνια, εκπροσωπούσε τον χειρότερο εαυτό της χώρας. Τώρα που πιο ήρεμοι μπορούμε να δούμε τι μας συνέβη και τι συμβαίνει στις άλλες χώρες, καταλαβαίνουμε ότι δεν συνέβη κάτι πρωτοφανές, έτσι συνήθως συμβαίνει στην ιστορία, έτσι αντιδρούν οι κοινωνίες, σπασμωδικά και αυτοκαταστροφικά. Όταν οι ελίτ αποτυγχάνουν, ανατέλλει η εποχή των τεράτων. Όταν οι μετριοπαθείς δυνάμεις, κεντροδεξιές ή κεντροαριστερές, αποτυγχάνουν, γίνονται ελκυστικά τα άκρα. Η χώρα θα γυρίσει στην κανονικότητα όταν οι τυχοδιώκτες επιστρέψουν στα καφενεία και τις μεταμεσονύκτιες εκπομπές της φτηνής τηλεόρασης.
Η νίκη της ΝΔ ήρθε σε μια εποχή που τα δεξιά κόμματα της Ευρώπης υποχωρούν. Τα προηγούμενα χρόνια, επηρεασμένοι ιδίως από την κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ, πολλοί μιλούσαν για το παγκόσμιο πρόβλημα της σοσιαλδημοκρατίας που δεν έχει ρόλο στη νέα εποχή. Δυστυχώς, συμβαίνει κάτι πιο συνολικό και πιο επικίνδυνο από αυτό. Παγκοσμίως, οι μετριοπαθείς δυνάμεις, κεντροδεξιές και κεντροαριστερές, οι δυνάμεις που οδήγησαν την κοινοβουλευτική δημοκρατία στην ευημερία, υποχωρούν, δέχονται την επίθεση του λαϊκισμού. Ζούμε ακριβώς τις μεσαίες δεκαετίες της μετάβασης σε μια νέα οικονομία της οποίας τα χαρακτηριστικά ακόμα δεν ξέρουμε. 4η βιομηχανική επανάσταση, παγκοσμιοποίηση, μετανάστευση, ο κόσμος ολόκληρος συνδεδεμένος στα σόσιαλ μίντια, σε μια αρένα χωρίς φίλτρα, χωρίς αντίβαρα, χωρίς ελέγχους. Στις ταραγμένες εποχές, ο πειρασμός των εύκολων λύσεων, της πυγμής, των καθεστωτικών λογικών, είναι μεγάλος.
Σ’ αυτό τον κόσμο της ανασφάλειας και της αβεβαιότητας, η δημαγωγία και ο λαϊκισμός, το fake και η βία, υπονομεύουν τις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες σπρώχνοντας σε illiberal μορφές αυταρχικών καθεστώτων. Μετά την υποχώρηση των κεντροαριστερών δυνάμεων, φαίνεται ότι έχει έρθει η σειρά της υποχώρησης των κεντροδεξιών. Η Λεπέν είναι πρώτη δύναμη στη Γαλλία, ο Σαλβίνι στην Ιταλία, ο Φάραντζ στη Μεγάλη Βρετανία. Όπως καταλαβαίνουμε πια, το καθοριστικό δεν είναι η ονομασία προέλευσης του κάθε κόμματος, αλλά το κατά πόσον μπορεί να ανταπεξέλθει στην επίθεση του ανορθολογισμού, πόσο μπορεί να δώσει λύσεις στα πραγματικά προβλήματα της χώρας του. Μετά το Brexit, ο Φάραντζ και ο Μπόρις Τζόνσον σχεδόν εξαφανίστηκαν, διαλύθηκε το κόμμα του ενός, τα ψέματά τους αποκαλύφθηκαν. Τρία χρόνια έκτοτε, οι κύριες πολιτικές δυνάμεις της Βρετανίας αυτογελοιοποιούνται χωρίς τέλος. Θέλουν ένα Brexit σαν του γέροντα Παΐσιου, θα λέμε ότι φύγαμε από την Ευρώπη αλλά θα είναι σαν να μη φύγαμε. Μέι και Κόρμπιν συναγωνίζεται ο ένας τον άλλον στην υποκρισία, μέχρι που κατάφεραν να αναστήσουν ξανά τις δυνάμεις του πιο φαιδρού λαϊκισμού. Δεν ήταν αναμενόμενο; Στην Ιταλία κυριαρχεί ο Σαλβίνι γιατί η Δεξιά εκπροσωπείται από τον Μπερλουσκόνι αλλά το Δημοκρατικό κόμμα ξεπερνάει πάλι το κόμμα του «αντισυστημικού» λαϊκισμού των 5 Αστέρων, το οποίο υποχωρεί όπως και οι Podemos στην Ισπανία. Οι επιλογές της κάθε πολιτικής δύναμης είναι αυτές που καθορίζουν την πορεία των κομμάτων. Φιλελεύθεροι ή Πράσινοι σε άλλες χώρες, έρχονται να καλύψουν το κενό όταν και οι δύο μεγάλες πολιτικές οικογένειες αποτυγχάνουν να αντιμετωπίσουν το λαϊκισμό.
Μπορούμε τώρα να αναγνωρίσουμε τη μοναχική πορεία του Κυριάκου Μητσοτάκη. Γιατί όταν πολλοί από όλο το πολιτικό σύστημα, ακόμα και στο ίδιο του το κόμμα, είχαν προσχωρήσει στη συμφιλίωση με τον αντιευρωπαϊσμό και την «ελληνική καθυστέρηση», αυτός ονομάτιζε τα πράγματα. Μιλούσε για τον «εθνολαϊκισμό» που αποτελεί καταστροφή για τη χώρα. Μιλούσε για «προϊόντα της κρίσης που θα γίνουν κόμματα μιας χρήσης». Δεν ψήφιζε, μόνος αυτός, τον από το δικό του κόμμα πρόεδρο της Δημοκρατίας που πρότεινε η κυβέρνηση, γιατί δεν το επέτρεπε η συμμετοχή του στη χρεοκοπία της χώρας.
Όταν δίνεις ονόματα στα πράγματα, αποκαλύπτεις την πραγματικότητα και κάνεις πολιτική. Δεν μίλησε για «συναινέσεις», δεν είπε για «προοδευτικά μέτωπα», δεν είπε για «μινώταυρους της νεοφιλελευθερισμού», δεν απηύθυνε προσκλητήριο στους πολυάριθμους νεοδημοκράτες που προσχωρούσαν στην κυβερνητική πλειοψηφία, δεν είπε ότι «θα συναντηθούν» με τους ΑΝΕΛ μετά τις εκλογές με νέους όρους, δεν είπε ότι ο κύριος αντίπαλος είναι η Κεντροαριστερά και το ΠΑΣΟΚ, δεν έκανε κανένα «διμέτωπο», δεν κράτησε «ίσες αποστάσεις». Την ώρα που οι γερμανοί σοσιαλδημοκράτες καλούσαν τον Αλέξη Τσίπρα να τον επιδεικνύουν ως εξημερωμένο «αντισυστημικό» στις συνεδριάσεις τους, αυτός ζητούσε την απομάκρυνση του Όρμπαν από τη δική του πολιτική οικογένεια του Λαϊκού κόμματος. Έδωσε μόνος του αυτή τη μοναχική μάχη απέναντι στη συγκατοίκηση δεξιού και αριστερού λαϊκισμού, ακόμα και στο όνομα της κεντροαριστεράς, παρόλο που δικό της καθήκον ήταν κυρίως η καταπολέμηση του αριστερού λαϊκισμού και όχι δικό του. Και αυτό του το πίστωσε μαζικά η χώρα, όταν ένιωσε ότι πρέπει να αλλάξει εποχή. Η ΝΔ ήταν το μόνο κόμμα της αντιπολίτευσης που σημείωσε άνοδο. Κάτι πρέπει να σημαίνει αυτό για τα υπόλοιπα.
Σε όλη την Ευρώπη αυτή η μάχη δίνεται τώρα. Η έκβασή της θα καθορίσει αν θα μπορέσουν οι ευρωπαϊκές κοινωνίες, ενωμένες, να διατηρήσουν τον ελεύθερο, δημοκρατικό, κοινωνικό χαρακτήρα τους ή θα χάσουν το παιχνίδι και θα διολισθήσουν σε αυταρχικά, ανορθολογικά συστήματα, δορυφόρους των μεγάλων δυνάμεων του πλανήτη οι οποίες υπονομεύουν την Ευρώπη. Η τοποθέτηση κάθε πολιτικού και κάθε κόμματος σ’ αυτή τη μάχη καθορίζει την ταυτότητά του.
Τα λάθη και η πελατειακή νοοτροπία είδαμε πού μας οδήγησαν. Οι επιλογές που γίνονται σήμερα θα καθορίσουν αν θα αφήσουμε οριστικά πίσω μας την κρίση ή αν θα ξαναμπούμε στον φαύλο κύκλο.
12°
