Η κυβέρνηση των τελευταίων ετών είχε κάποια χρησιμότητα. Έδειξε, σε όσους μπορούσαν να δουν, τι σημαίνει αριστερά· τι σημαίνει αριστερά στην κυβέρνηση: ανικανότητα, συστηματικά ψέματα, προπαγανδιστικό σφυροκόπημα, μίσος για τους αντιπάλους («ταξικούς» και ιδεολογικούς), αμορφωσιά, θράσος, ασέβεια στους θεσμούς, πελατοκρατία – όλα τα χαρακτηριστικά του αριστερού αυταρχισμού. Το φαινόμενο είχε αναλύσει ο Γιούργκεν Χάμπερμας στη δεκαετία του 1960, και πριν απ’ αυτόν, ένας από τους ήρωες του ΣΥΡΙΖΑ, ο Λένιν, το 1920 – ο όρος που χρησιμοποιούσε ήταν «αριστερισμός». Τότε, ο Λένιν είχε στο μυαλό του διάφορες αριστερές ομάδες που είχαν διαγραφεί από τους μπολσεβίκους πριν από την Οκτωβριανή Επανάσταση, καθώς και άλλες που δρούσαν στη Βρετανία και τη Γερμανία (με αποκορύφωμα την αποτυχημένη εξέγερση του 1919) κηρύσσοντας τη «δικτατορία των μαζών». Πολλά έχουν αλλάξει μέσα σ’ έναν αιώνα· μερικά δεν έχουν αλλάξει.
Ο Χάμπερμας προσπάθησε να διαχωρίσει τη νεομαρξιστική Σχολή της Φρανκφούρτης από την αριστερή τρομοκρατία της δεκαετίας του 1960. Πολλοί κοινωνιολόγοι εκείνης της εποχής παρατηρούσαν, στο παρόν, ότι οι δομές και οι μέθοδοι των σοσιαλιστικών συνδικαλιστικών οργανώσεων –και στη συνέχεια των ανταρτών πόλεων– ήταν εξίσου αυταρχικές και βίαιες με εκείνες των ακροδεξιών φασιστικών οργανώσεων. Αν και ο Χάμπερμας βρισκόταν στον χώρο της ριζοσπαστικής αριστεράς (ένας θεός ξέρει τι θα πει σήμερα αυτό το πράγμα) δεν είχε και δεν έχει καμιά σχέση με τον ανορθολογισμό, τον αντιευρωπαϊσμό και τη βία. Την ίδια εποχή, ο Σίμορ Μάρτιν Λίπσετ χαρακτήριζε αριστερό φασισμό μερικά εθνικιστικά και αυταρχικά καθεστώτα στις υπανάπτυκτες χώρες (Βραζιλία, Αργεντινή) –σαν αυτά που στον 21ο αιώνα ονομάζουμε «λαϊκιστικά»– τα οποία έστρεφαν τα κατώτερα στρώματα εναντίον της «αστικής τάξης» και των πλούσιων κρατών αποδίδοντας τη φτώχεια στην εξάρτηση από ξένες δυνάμεις και απαλλάσσοντας τον λαό-θύμα από κάθε ευθύνη. Ύστερα, ο Έρβινγκ Χόροβιτς (που επινόησε, μεταξύ άλλων, τον όρο «Τρίτος Κόσμος») ανέλυσε το βιβλίο του Λένιν «Αριστερισμός, παιδική αρρώστια του κομμουνισμού» στο οποίο ο Ρώσος επαναστάτης εξηγούσε γιατί οι αναρχικοί ήταν οπορτουνιστές «εχθροί του λαού»: αν και σ’ αυτό ο Χόροβιτς συμφωνούσε με τον Λένιν, περιέγραφε τον αριστερό φασισμό σαν μια άρνηση να αποδεσμευτεί ο ριζοσπαστικός πολιτικός λόγος από τα ολοκληρωτικά καθεστώτα· από τον «υπαρκτό σοσιαλισμό» και τις σοσιαλ-δικτατορίες του Τρίτου Κόσμου. Οι περισσότεροι αριστεροί διανοούμενοι –όχι μόνο στην Ελλάδα– είχαν υιοθετήσει θεωρίες σοβιετικού, κινεζικού και αλβανικού δρόμου προς τον σοσιαλισμό· όσο πιο αυταρχικό ήταν το πλαίσιο, τόσο πιο trendy θεωρούνταν. Η αριστερά επιβεβαίωνε τις κατηγορίες της φιλελεύθερης δεξιάς: η συνωμοτικότητα, η προσωπολατρία, ο ανορθολογισμός και η εχθρότητα προς τη δημοκρατία αποδείκνυαν τις ομοιότητές της με τον φασισμό τον οποίον πολεμούσε.
Η αριστερή τρομοκρατία και ο εκφασισμός εκτυλίσσονται στην Ελλάδα σε χαμηλή ένταση με την ανοχή του ΣΥΡΙΖΑ. Όπως έχει γραφτεί πολλές φορές, στο παρελθόν οι Έλληνες έδειξαν συμπάθεια στους τρομοκράτες, επέτρεψαν την άλωση συνοικιών και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, ψήφισαν τον ΣΥΡΙΖΑ με επίγνωση και, σε μεγάλο βαθμό, δικαιολογούν τα πεπραγμένα του. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν γεννήθηκε χθες, αν και πράγματι όταν ήταν «Συνασπισμός της αριστεράς» φαινόταν χρήσιμος σαν ένα μικρό αντιπολιτευτικό κόμμα στο πρόγραμμα του οποίου περιελάμβανε τον διαχωρισμό της εκκλησίας από το κράτος και τη θέσπιση του συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης. Αλλά ποτέ δεν έκρυψε την αποστροφή του για τον νόμο και την τάξη, ούτε τη ροπή του προς τις τζάμπα μαγκιές και τους «αγώνες» χωρίς αντικείμενο.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να είναι κανείς αριστερός; Και ναι και όχι. Αν και αριστερά δεν είναι ομοιογενής πολιτική παράταξη –άκρα αριστερά, ελευθεριακή, σοσιαλιστική, κομμουνιστική και τα λοιπά–, οι αυθεντικές της αξίες είναι ασαφείς. Αν θέλουμε να πλησιάσουμε την ιστορική αλήθεια, πρέπει να παραδεχτούμε ότι οι περισσότεροι κοινωνικοί αγώνες έγιναν με πρωτοβουλία ή με κύρια δύναμη τους φιλελευθέρους, όχι την εκάστοτε «αριστερά» – η οποία, όντως, πολλές φορές, συμμετείχε με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Συνηθέστερα με τον «άλλον» τρόπο, υπό την έννοια ότι προσέδιδε στους αγώνες ακρότητα (μαξιμαλιστικά αιτήματα, κατασκευή μαρτύρων) και θεατρικότητα. Η θεατρικότητα ήταν χαρακτηριστικό και του κυβερνητικού ΣΥΡΙΖΑ με ακραίες προσωπικότητες, θεαματικές στρατολογήσεις και εξωφρενικές δηλώσεις.
Ας υποθέσουμε ότι υπάρχουν αυθεντικές αριστερές αξίες: κόμματα όπως ο ΣΥΡΙΖΑ παραβιάζουν άραγε αυτές τις αξίες; Μάλλον όχι: η αριστερά ήταν ανέκαθεν επικριτική έναντι του δυτικού πολιτισμού, ερμήνευε τις γεωπολιτικές σχέσεις αποκλειστικά μέσω του αντι-ιμπεριαλιστικού πρίσματος και διαστρέβλωνε την ιστορική αλήθεια – αληθινό ήταν ό,τι εξυπηρετούσε την επανάσταση. Όλες οι παραλλαγές της, ακόμα κι εκείνες που διεκδικούσαν ελευθεριακό πνεύμα, ήταν και παραμένουν αντιδημοκρατικές, φοβικές έναντι της νεωτερικότητας, συχνά αντισημιτικές, δίνοντας έμφαση στην ισότητα και παραμερίζοντας τόσο την ελευθερία όσο και την επιδίωξη της προσωπικής ευτυχίας. Η αριστερή τυραννία (σταλινισμός, μαοϊσμός) και η τρομοκρατία ανιχνεύονται στο εσωτερικό των αριστερών κομμάτων – όχι μόνο των κομμουνιστικών που αποτελούν ηθελημένα μικρογραφίες σοσιαλφασιστικών καθεστώτων.
Ο ΣΥΡΙΖΑ επέδειξε αριστερή συμπεριφορά περιφρονώντας τον διαχωρισμό των εξουσιών και τους νόμους, επιχειρώντας character assassination των αντιφρονούντων και στηρίζοντας, άνευ όρων, καθεστώτα όπως εκείνο της Βενεζουέλας. Αυτή είναι η αριστερή συμπεριφορά. Οπωσδήποτε, η αριστερή ηγεμονία στην εκπαίδευση και στον πολιτισμό είναι πολύ παλιότερη του ΣΥΡΙΖΑ και ίσως έχει προκαλέσει ανεπανόρθωτη παραμόρφωση στην πρόσληψη της ιστορίας, της γλώσσας και της αγωγής του πολίτη: ο Ανδρέας Παπανδρέου έκανε το σχολείο παιχνιδότοπο της αριστεράς, η δεξιά συνέχισε το έργο του –ό,τι θέλει ο λαός– και σήμερα η αριστερή παραμυθία έχει επισημοποιηθεί.
Η συνεργασία του ΣΥΡΙΖΑ με τους ΑΝΕΛ ήταν «φυσική»: όχι μόνο επειδή με τη λογική της αριστεράς ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, αλλά επειδή σε όλη την Ευρώπη η αριστερά ευθυγραμμίζεται με την αντιευρωπαϊκή, λαϊκή, εθνικιστική δεξιά. (Το σημείο απόκλισης είναι το Ισλάμ και οι μετανάστες: στα ζητήματα της οικονομίας και της παγκοσμιοποίησης συμφωνούν). Το ότι ο ΣΥΡΙΖΑ αναγκάστηκε να υπακούσει στις ευρωπαϊκές εντολές δεν τον καθιστά φιλοευρωπαϊκή δύναμη: η ιδεολογία του είναι αντιευρωπαϊκή και η πρακτική των ευρωβουλευτών του στις Βρυξέλλες το αποδεικνύει καθημερινά (στριφνότητα και ασχετοσύνη).
Η καταστροφική πολιτική του οφείλεται στις ιδέες του, στην ανικανότητα των στελεχών του και στην ευθυγράμμισή τους με τους πλέον αμαθείς και ανάγωγους Έλληνες. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν πρέπει μόνο να φύγει, πρέπει να μας αφήσει στην ησυχία μας: αν θέλουμε να ισορροπήσουμε σε μια κοινωνία ασφάλειας και ευημερίας, χρειαζόμαστε πολιτική αγωγή και εργασία – κι έναν κρατικό μηχανισμό που να ευνοεί αυτά τα δύο. Αρκετοί πολίτες πιστεύουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ στην αντιπολίτευση θα κινητοποιεί όχι μόνο τους ψηφοφόρους του, αλλά και όποιον επιθυμεί το χάος – κι ότι θα δυσκολεύει συστηματικά την καθημερινότητά μας. Συμφωνώ κι εγώ.
19°
