Το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων καταγγέλλει τον Εμμανουέλ Μακρόν ως «δικτάτορα». Ο ορισμός οδηγεί στη δράση: η «δικτατορία» πρέπει να ανατραπεί με λαϊκή εξέγερση και με πιέσεις από το εξωτερικό. Αλλά, ο Μακρόν δεν δέχτηκε τις «πιέσεις»: ανακάλεσε τον Γάλλο πρέσβη από τη Ρώμη ως ένδειξη διαμαρτυρίας για τις επαφές της ιταλικής κυβέρνησης με εκπροσώπους των Κίτρινων Γιλέκων. Την τελευταία φορά που η γαλλική κυβέρνηση ανακάλεσε τον πρέσβη από τη Ρώμη ήταν το 1940, όταν κηρύχτηκε ο πόλεμος. Ο αντιπρόεδρος της ιταλικής κυβέρνησης Λουίτζι ντι Μάιο επέμεινε στη νομιμότητα της συνεργασίας με τα Γιλέκα: «Όπως το γαλλικό κυβερνών κόμμα Εn Marche συμμαχεί με το Partido Democratico (το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα της ιταλικής αντιπολίτευσης) έτσι το Κίνημα 5 Αστέρων συνάντησε μια δύναμη που αντιπολιτεύεται τη γαλλική κυβέρνηση», δήλωσε ο Ντι Μάιο.
Η διαφορά ανάμεσα στις σχέσεις En Marche-PD και 5 Αστέρων-Κίτρινων Γιλέκων είναι ότι τα Γιλέκα δεν είναι πολιτικό κόμμα, αλλά ομάδες διαδηλωτών τις οποίες το Κίνημα των 5 Αστέρων προσπαθεί να οικειοποιηθεί: ο Ντι Μάιο και ο πιο «κινηματικός» εκπρόσωπος των 5 Αστέρων, Αλεσάντρο ντι Μπατίστα (εκείνος που αποκάλεσε τους Ιταλούς δημοσιογράφους «πουτάνες») υποσχέθηκαν στα Γιλέκα στήριξη στις ευρωεκλογές. Τα δύο μέλη των Γιλέκων, Κριστόφ Σαλανσόν και Eνγκρίντ Λεβαβασέρ, με τους οποίους συναντήθηκε ο Ντι Μάιο, θα είναι υποψήφιοι στις ευρωεκλογές, αν και δεν ξέρουμε κατά πόσον οι υπόλοιποι διαδηλωτές τούς αναγνωρίζουν ως εκπροσώπους τους. Πάντως, ενώ ετοιμάζονται για τις ευρωεκλογές, κάνουν λόγο για πόλεμο χαρακτηρίζοντας την κυβέρνηση του Μακρόν «δικτατορία».
Οι Γάλλοι δεν ξέρουν τι είναι δικτατορία· οι γηραιότεροι μιλάνε σαν να ξέρουν για τις πιο πρόσφατες ευρωπαϊκές δικτατορίες στην Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα – αλλά δεν ξέρουν. Tα μέσα ενημέρωσης, ο κινηματογράφος, η λογοτεχνία έκαναν τις δικτατορίες «εξωτικές»: Ζ, Κατάσταση πολιορκίας, O αγνοούμενος· ήρωες της δημοκρατίας, σκοτεινές δυνάμεις· CIA. Αυτή η κουλτούρα, αν και δίνει κάποιες πληροφορίες για τις δικτατορίες, δεν μπορεί να αντικαταστήσει ούτε την προσωπική εμπειρία, ούτε την ιστορική γνώση. Γι’ αυτό νομίζω ότι τα Κίτρινα Γιλέκα προβάλλουν εμάς, τους «άλλους», τους πιο ταλαιπωρημένους νοτιο- και ανατολικο-Ευρωπαίους (για να μην περιλάβω τις λατινοαμερικανικές μπανανίες, τα αυταρχικά καθεστώτα στην Ασία και την Αφρική τα οποία οι Γάλλοι βλέπουν με σχετική επιείκεια): όχι μόνο επειδή ονομάζουν δικτατορία κάτι που δεν είναι δικτατορία αλλά και επειδή ονομάζουν φτώχεια κάτι που δεν είναι φτώχεια. (Ας ρωτήσουν και πάλι εμάς τους Νότιους να μάθουν τι είναι φτώχεια).
Τι είναι λοιπόν ένας δικτάτορας; Αντιγράφω από το λεξικό: εκ του λατινικού dictator· αυτός που κελεύει (διατάζει ή προστάζει). 1. Κυβερνήτης που συγκεντρώνει όλες τις εξουσίες σε μια χώρα. 2. Αιρετός Ρωμαίος άρχοντας της Ρωμαϊκής Πολιτείας (Ρωμαϊκή Δημοκρατία) που σε κρίσιμες περιστάσεις αναλάμβανε για ορισμένο χρονικό διάστημα την απόλυτη εξουσία (δικτατορία). Την ανάδειξη του δικτάτορα υπεδείκνυε η Σύγκλητος, το πρόσωπο όμως εξέλεγε ο Ύπατος και το διόριζε πάντοτε κατά τη διάρκεια της νύχτας και αφού εξέταζε τους οιωνούς. 3. Ως μεταφορική έκφραση, ο ασκών αυθαίρετη και ανεξέλεγκτη εξουσία ο καταχρηστικός λόγος του οποίου επέχει θέση νόμου εις βάρος συνανθρώπου του σε οποιονδήποτε επαγγελματικό ή άλλο κοινωνικό χώρο.
Οι δικτάτορες κυβερνούν γονυπετείς λαούς, χωρίς να σέβονται τους νόμους ή το διεθνές δίκαιο, χρησιμοποιώντας ως όργανα όχι την αστυνομία και το σωφρονιστικό σύστημα, αλλά μυστικά αστυνομικά σώματα, μυστικούς πράκτορες και μυστικές φυλακές. Οι δικτάτορες συμπληρώνουν την απόλυτη εξουσία τους με χειρονομίες προσωπολατρίας –π.χ. στρατιωτικές τελετουργίες και γιγάντιες προσωπογραφίες– προκειμένου η παρουσία τους να εισδύει στην καθημερινή ζωή και στο μυαλό των υπηκόων τους.
Τα Κίτρινα Γιλέκα διαμαρτύρονται για την αστυνομική βία η οποία αποτελεί στοιχείo της δικτατορίας. (Μπάτσοι, γουρούνια, δολοφόνοι). Στις δικτατορίες, η αστυνομία προστατεύει τον δικτάτορα, τα μέλη της οικογένειάς του και την περιουσία του, χωρίς να νοιάζεται για την αξιοπρέπεια ή τη ζωή των υπηκόων. Οι αντιπαραθέσεις των αστυνομικών με τους διαδηλωτές είναι συχνά βίαιες, αλλά δεν μπορούμε να μιλάμε για αιματοχυσία· προπάντων, δεν ξέρουμε αν η στάση της αστυνομίας είναι κυρίως αμυντική κι αν οι επιθέσεις της γίνονται για την προστασία ανθρώπων και περιουσιών. Σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά συντάγματα και την ευρωπαϊκή νομοθεσία, μόνο ο κρατικός μηχανισμός μπορεί να φέρει όπλα: η διεκδίκηση της συμμετοχικής δημοκρατίας (που στην πράξη είναι φάρσα: η λογική και η ιστορική εμπειρία μάς υπαγορεύουν να εκλέγουμε «ειδικούς» που αφιερώνουν τον χρόνο τους σ’ ένα έργο) συμπεριλαμβάνει διεκδίκηση του δικαιώματος της οπλοφορίας. Πρόκειται για τον σίγουρο δρόμο προς τον εμφύλιο πόλεμο και το χάος. Ή προς την αμερικανική διαστροφή του συντάγματος την οποία υποτίθεται ότι απορρίπτουμε ως Ευρωπαίοι.
Η αστυνομική βία στη δικτατορία σημαίνει νεκρούς, εξαφανισμένους, κρατουμένους χωρίς δίκη – δεν σημαίνει προσαγωγές που ίσως μεταβληθούν σε συλλήψεις (αλλά που μάλλον θα λήξουν με μια επίπληξη: Πήγαινε σπίτι σου και μην το ξανακάνεις). Σημαίνει απουσία δικηγόρων και δημοσιογράφων που να συνηγορούν ανοιχτά υπέρ των συλληφθέντων. Στη δικτατορία, η αστυνομική βία δεν καταστέλλει μια πράξη, καταστέλλει την ανθρώπινη ζωή: εισβάλλουν στο σπίτι σου τα χαράματα και τα κάνουν όλα λίμπα· σε βουτάνε χωρίς ένταλμα, σε χώνουν σ’ ένα κελί και πετάνε το κλειδί. Σου σπάνε τα δόντια και το ηθικό.
Αν οι συμπλοκές στα Ηλύσια Πεδία είναι πόλεμος, τι είναι ο θάνατος χιλιάδων, οι βασανισμοί, οι ακρωτηριασμοί, οι εκτοπισμοί, η πείνα και το αίμα;
Τα Κίτρινα Γιλέκα προχωρούν ακόμα περισσότερο όταν μιλάνε για «πόλεμο». Το πράγμα ξεφεύγει εντελώς: οι Γάλλοι –κάθε άλλο παρά ατρόμητοι πολεμιστές (έχουν πολλές αρετές, αλλά σ’ αυτές δεν περιλαμβάνεται η γενναιότητα)– φρονούν ότι η σύγκρουση διαδηλωτών με αστυνομικούς κάτω από βροχή δακρυγόνων είναι πόλεμος. Αν οι συμπλοκές στα Ηλύσια Πεδία είναι πόλεμος, τι είναι ο θάνατος χιλιάδων, οι βασανισμοί, οι ακρωτηριασμοί, οι εκτοπισμοί, η πείνα και το αίμα; Μιλάνε επίσης για «αντίσταση» – να πώς οι λέξεις («αποκεφαλισμός», «μοναρχία», «Βαστίλη») χάνουν το νόημά τους.
Για πόλεμο και για δικτατορία του κράτους και του κεφαλαίου μιλούσαν οι Ερυθρές Ταξιαρχίες και οι γερμανικές τρομοκρατικές ομάδες της δεκαετίας του 1970. Είναι εύκολο: ορίζεις κάποιον ως δικτάτορα και στη συνέχεια ό,τι κάνεις εναντίον του νομιμοποιείται. Εξ ου ο μύθος της καλής βίας.
6°
