Η διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος έγινε η αφορμή να ξανακούσουμε εκείνο το παραμύθι που αντί για δράκο και βασιλοπούλα, έχει μια Παιδεία που είναι «δημόσια» και «δωρεάν». Το παραμύθι είναι πολύ παλιό και οι περισσότεροι από εμάς αρκετά μεγάλοι για να το πιστεύουμε, αλλά ακόμα υπάρχουν συμπολίτες που, ανεπηρέαστοι από τα χρόνια της κρίσης, αρνούνται να εγκαταλείψουν την νηπιακή πολιτική ηλικία και ακόμα πιστεύουν πως κάπου ψηλά στον Όλυμπο υπάρχει μια πηγή που αναβλύζει ευρώ με τα οποία χρηματοδοτούνται η Παιδεία, η Υγεία, τα ΜΜΜ και όλα όσα τα νομίζουν δωρεάν. Είναι οι ίδιοι συμπολίτες που αρνούνται να καταλάβουν πως οτιδήποτε λειτουργεί με όποιον τρόπο επιθυμεί η κάθε κυβέρνηση δεν είναι δημόσιο, αλλά κυβερνητικό. Αυτό το κείμενο είναι γι’ αυτούς.
Για αρχή ας πούμε ξανά, όσο βαρετό κι αν καταντάει, πως ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΔΩΡΕΑΝ ΠΑΙΔΕΙΑ.
Για να υπήρχε θα έπρεπε δάσκαλοι και καθηγητές να εργάζονταν εθελοντικά, τα σχολικά κτίρια να κατασκευάζονταν και να συντηρούνταν από μόνα τους, τα αναλώσιμα να φύτρωναν σαν τα αγριόχορτα στη γη, το πετρέλαιο να μην κόστιζε ούτε σεντ κ.ο.κ. Δυστυχώς, επειδή η Παραμυθοχώρα υπάρχει μόνο στα πρωτοσέλιδα της Αυγής και του Ριζοσπάστη, κάποιοι πληρώνουν μισθούς, υποδομές και λειτουργικά έξοδα σε δημοτικά, γυμνάσια, λύκεια, Α.Ε.Ι., Τ.Ε.Ι. και διάφορα άλλα αρχικά. Κι αυτοί οι κάποιοι είμαστε ΟΛΟΙ εμείς. Όλοι όσοι πνιγόμαστε στην ασφυκτική αγκαλιά της εφορίας και όλοι όσοι νομίζουν πως η εφορία δεν τους αφορά. Γιατί ακόμα κι αυτοί κάθε φορά που βάζουν το χέρι στην τσέπη να ψωνίσουν, το 1/8 ή το 1/4 των χρημάτων που δίνουν πάει στα κυβερνητικά ταμεία που χρηματοδοτούν όλα τα «δωρεάν».
Και τη «δωρεάν» Παιδεία δεν την πληρώνουμε απλώς όλοι. Την πληρώνουμε και σχετικά ακριβά. Σύμφωνα με μια μελέτη του ΙΟΒΕ για την περίοδο 2008-2011 υπολόγισε τον ΜΟ του ετήσιου κόστους ανά μαθητή για τις δυο πρώτες βαθμίδες της «δημόσιας» εκπαίδευσης στα 4.585 ευρώ όταν στην ιδιωτική εκπαίδευση με τα σχολικά, τις προσεγμένες εγκαταστάσεις και το κέρδος των ιδιοκτητών, το κόστος ήταν 6.451 ευρώ ανά μαθητή.
Αν κανείς υπολογίσει και τα φροντιστήρια των ξένων γλωσσών και τα φροντιστήρια των μαθημάτων που ήδη διδάσκονται στα σχολεία, θα καταλήξει σε ένα εξοργιστικό συμπέρασμα: η «δημόσια» παιδεία όχι μόνο δεν είναι δωρεάν, αλλά μπορεί να είναι και πιο ακριβή από την «ιδιωτική».
Για τους γνωστούς συμπολίτες που δεν καταλαβαίνουν τι διαβάζουν να διευκρινίσω πως δεν υπονοώ ότι πρέπει να καταργηθούν τα κρατικά σχολεία. Θέλω απλώς να εξηγήσω γιατί η λέξη «δωρεάν» είναι παραμύθι και να ονειρευτώ τη μέρα που οι παρεχόμενες υπηρεσίες στα κρατικά σχολεία θα ανταποκρίνονται στο κόστος της φοίτησης.
Κι αφού διευκρίνισα, να συνεχίσω με το δεύτερο παραμύθι, αυτό της «δημόσιας» παιδείας.
Για αρχή να πούμε πως, υπο μία έννοια, όλα τα σχολεία είναι δημόσια με τον ίδιο τρόπο που ένα ταξί, παρ’ ότι έχει ιδιοκτήτη, είναι «όχημα δημοσίας χρήσεως». Αλλά αυτό είναι μια μάλλον ασήμαντη λεπτομέρεια για την οποία μπορούμε να διαφωνούμε επ’ άπειρον και να έχουμε όλοι δίκιο. Αυτό που μόνο ασήμαντη λεπτομέρεια δεν είναι, είναι το ότι χρησιμοποιούμε τον όρο «δημόσια» για σχολεία και σχολές που ακόμα και ο όρος «κρατικά» είναι ουτοπικός.
Γιατί είναι η κυβέρνηση και όχι κάποια ανεξάρτητη κρατική αρχή, που καθορίζει τα πάντα στη λειτουργία των «δημόσιων» σχολών και σχολείων. Η κυβέρνηση καθορίζει το πρόγραμμα σπουδών, η κυβέρνηση καθορίζει τα βιβλία, η κυβέρνηση καθορίζει τον αριθμό των καθηγητών, η κυβέρνηση (ελπίζω να μην πεταχτεί κανείς χιουμορίστας να πει τις λέξεις «τοπική αυτοδιοίκηση»)καθορίζει οτιδήποτε έχει να κάνει με αυτό που με επιπολαιότητα αποκαλούμε «δημόσια» Παιδεία ενώ στην πραγματικότητα είναι Παιδεία κυβερνητική. Με δεδομένο το κουμάντο που κάνει και η Εκκλησία ΑΕ, ο ακόμα ακριβέστερος όρος θα ήταν κυβερνητικοεκκλησιαστική Παιδεία. Πάντως σίγουρα όχι δημόσια.
Κι εδώ ακριβώς βρίσκεται το μυστικό της πεισματικής άρνησης των κυβερνητικών να συζητήσουν το άρθρο 16. Εδώ είναι η αιτία της αντίδρασης του καθηγητικού και φοιτητικού κατεστημένου. Ξέρουν καλά όλοι αυτοί οι συμπολίτες που σήμερα κάνουν κουμάντο στα πανεπιστήμια της χώρας πως αν επιτρέψουν την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων θα χάσουν ένα ακόμα μονοπώλιο. Και ξέρουν ακόμα καλύτερα πως μαζί με τα μονοπώλια χάνονται (ή έστω εξασθενούν) και τα νταβατζηλίκια. Και κανείς νταβατζής ποτέ δεν έχει εγκαταλείψει τα προνόμια του χωρίς να δώσει μια μάχη να τα διατηρήσει. Κι αυτή είναι η μάχη που δίνει αυτές τις μέρες η κυβέρνηση για τη «δωρεάν» και «δημόσια» Παιδεία. Και μπράβο της.
Υ.Γ. Επειδή κάποιοι μπορεί να αναρωτηθείτε, προφανώς και το νταβατζηλίκι στην Παιδεία δεν είναι αριστερή επινόηση. Το ελληνικό κράτος δημιουργήθηκε ως νταβατζής και διατηρήθηκε ως τέτοιος, για όσο περισσότερο άντεχε η κοινωνία. Απλώς η Αριστερά (και λόγω της μεγαλύτερης απόστασης που τη χωρίζει από την πραγματικότητα) δεν θέλει να καταλάβει πως η κοινωνία δεν αντέχει άλλο.
18°
