Εξαιτίας των γνωστών συμπολιτών με το πρόβλημα κατανόησης κειμένου, να ξεκινήσω λέγοντας το αυτονόητο: αν εξαιρέσουμε τους ανθρώπους που η εργασία τους επιβάλλει μια κάποιου τύπου στολή, ο καθένας πρέπει να είναι ελεύθερος να φοράει ό,τι θέλει. Αλλά, αφού φορέσει ό,τι θέλει, καλό θα ήταν να μην προσπαθήσει να μας κοροϊδέψει κατάμουτρα συνοδεύοντας την ελευθερία της αμφίεσης με την υπεροψία ενός κουτοπόνηρου θράσους.
Η κυρία που βλέπετε στη φωτογραφία λέγεται Άνα Πάουλα Ντα Σίλβα και είναι βουλευτής στο βραζιλιάνικο κοινοβούλιο απ’ όπου και η φωτογραφία. Αν σκεφτούμε τον προσφάτως εκλεγέντα πρόεδρο της Βραζιλίας, μια τέτοια παρουσία στο βραζιλιάνικο κοινοβούλιο δεν παραξενεύει κανέναν. Όταν σε μια χώρα θριαμβεύει ο λαϊκισμός, λογικό είναι να θριαμβεύει και η αισθητική του σκυλάδικου.
Και ο πυρήνας της αισθητικής του σκυλάδικου είναι η απροκάλυπτη επίδειξη. Χρήματα, δόξα, βυζιά, μπράτσα, ο καθένας κάνει φιγούρα και προσπαθεί να τραβήξει την προσοχή με ό,τι έχει ή ό,τι νομίζει πως έχει. Η κυρία Ντα Σίλβα έχει σίγουρα μεγάλο στήθος και ακόμα πιο σίγουρα θέλει όλοι να απολαύσουν ένα σημαντικό μέρος του. Μέχρι εδώ το κακό θα ήταν η συνηθισμένη γελοιότητα των πολιτικών που προσπαθούν να κερδίσουν δημοφιλία με επιδείξεις που καμία σχέση δεν έχουν με την πολιτική. Άλλοι παίζουν μπάλα, άλλοι μαγειρεύουν, άλλοι δείχνουν τα μπράτσα τους και η κυρία Ντα Σίλβα κάνει επίδειξη στήθους.
Για να μην την αδικήσω να πω πως μπορεί και να μην επιδεικνύει το στήθος της για να κερδίσει σε δημοφιλία, αλλά γιατί απλώς πιστεύει ότι κάτι ωραίο πρέπει να είναι σε κοινή θέα. Ή γιατί δεν πιστεύει απολύτως τίποτα και πολύ απλά της αρέσει να ντύνεται έτσι. Έτσι κι αλλιώς δεν έχει σημασία. Όποιος κι αν είναι ο λόγος, η επίδειξη είναι τόσο δεδομένη όσο η δεδομένη επίδειξη που κάνει ένας μπρατσαράς συμπολίτης που βγαίνει βόλτα με κολλητό αμάνικο μπλουζάκι. Όσο δεδομένα είναι η προσοχή που θα τραβήξει και τα σχόλια που θα προκαλέσει.
Αυτό που δεν είναι απαραίτητα δεδομένο είναι αυτό που ακολούθησε την προσοχή και τα σχόλια και είναι το χοντρό δούλεμα από την κυρία Ντα Σίλβα, η οποία, αφού υπεραμύνθηκε του δικαιώματός της να φοράει και να επιδεικνύει ό,τι γουστάρει, αρνήθηκε το δικαίωμα στους γύρω της να πουν κι εκείνοι ό,τι θέλουν για το γούστο και την επίδειξή της. Απαίτησε, δηλαδή, για τον εαυτό της την ελευθερία της έκφρασης και ταυτόχρονα απαίτησε τον περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης των άλλων και ταυτόχρονα – χωρίς να ντραπεί ή να φοβηθεί μην την περάσουν για ανόητη – ισχυριζόταν πως ο σκοπός της δεν ήταν να κάνει επίδειξη ή να προκαλέσει συζητήσεις.
Σκεφτείτε τον μπρατσαρά για τον οποίο έγραψα πιο πάνω να λέει ότι δεν φοράει το κολλητό αμάνικο για να επιδείξει τα μπράτσα του και να εκνευρίζεται που κάποιοι κοροϊδεύουν τη ματαιοδοξία του. Θα λέγαμε ότι ο τύπος ψάχνει για χαζούς και θα είχαμε δίκιο. Είναι οι ίδιοι χαζοί που ψάχνει η κυρία Ντα Σίλβα όταν λέει ότι το ρούχο δεν το έβαλε για να επιδείξει το στήθος της. Το κακό με την περίπτωση της κυρίας Ντα Σίλβα είναι πως, σε αντίθεση με τον φουκαρά τον μπρατσαρά, τους βρίσκει.
Καταλαβαίνω την πατριαρχική καταπίεση. Καταλαβαίνω τον εκνευρισμό της ανόητης ταύτισης του σέξι ντυσίματος με την πορνεία, όπως και την εγκληματική χυδαιότητα της έκφρασης «έτσι όπως ήταν ντυμένη, τα ‘θελε ο κώλος της». Είμαι όμως σίγουρος πως η απελευθερωτική απάντηση σε όλα αυτά δεν μπορεί να είναι η λοβοτομή (για το αν είναι απελευθερωτική απάντηση η υιοθέτηση ενός ερωτισμού που υπακούει απολύτως στα πατριαρχικά πρότυπα, ας μην το συζητήσουμε, γιατί τα νερά βαθαίνουν και μπορεί κανείς να πνιγεί).
Αν σε μια παραλία κάποιος εμφανιστεί με ράσα, θα κοιτάξουμε και θα το συζητήσουμε, αν σε μια εκκλησία εμφανιστεί κάποια (ή κάποιος ακόμα καλύτερα) φορώντας ένα μπικίνι, θα κοιτάξουμε, μπορεί να χειροκροτήσουμε, αλλά σίγουρα θα το συζητήσουμε. Το ίδιο θα κάνουμε κι αν μια κυρία (ή ένας κύριος) εμφανιστεί στη Βουλή ντυμένη (ή ντυμένος) για το πρωτοχρονιάτικο ρεβεγιόν. Και σίγουρα δεν θα ανεχτούμε να μας πει πως δεν σκέφτηκε ότι κάνει κάτι περίεργο και να μην το συζητάμε.
Φίλες, φίλοι και οι υπόλοιποι, η απαίτηση για ελευθερία στην έκφραση (και το ντύσιμό μας είναι ένας από τους πιο σημαντικούς τρόπους που έχουμε να εκφράσουμε αυτό που είμαστε) είναι πολύ σημαντική. Όσο σημαντική είναι και η απαίτηση για γυναικεία χειραφέτηση. Ας μη μετατρέψουμε ούτε τη μία απαίτηση ούτε την άλλη σε θρίαμβο της ηλιθιότητας και ας μην αφήσουμε να γίνουν πεδίο δράσης των κουτοπόνηρων που θέλουν απλώς να προβληθούν, αδιαφορώντας και για την έκφραση, και, πολύ περισσότερο, για τη χειραφέτηση. Και μπράβο μας.
Υ.Γ. Ελπίζω να μην υπάρξει κουτοπόνηρος συμπολίτης που να αναρωτηθεί αν στην ελευθερία της κριτικής περιλαμβάνω και τις απειλές που ισχυρίζεται ότι δέχτηκε η κυρία Ντα Σίλβα. Είμαστε αρκετά μεγάλα παιδιά ώστε να μη χρειάζεται κάθε φορά να διευκρινίσουμε ότι δεν μπορεί να αναγνωριστεί καμία ελευθερία στο έγκλημα.
12°
