Το να κάνεις πλάκα με μια εταιρεία που η πτήση της προσγειώνεται στην Τιμισοάρα επειδή το αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης είναι κλειστό, είναι όχι απλώς θεμιτό αλλά σχεδόν επιβάλλεται. Το να είσαι επιβάτης αυτής της πτήσης και να διαμαρτύρεσαι επειδή ξαφνικά βρέθηκες να κάνεις την διαδρομή Τιμοσοάρα - Θεσσαλονίκη με πούλμαν ή να περιμένεις κάποια άλλη πτήση για Θεσσαλονίκη, το ίδιο.
Το να βρίσκεις, όμως, αφορμή να βγάλεις χολή και να απαιτείς πέρα από το υπάρχον πλαίσιο, κρατική παρέμβαση για μια εταιρεία χάρη στην οποία εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, χιλιάδες συμπατριώτες σου (και πιθανότατα και εσύ) βλέπουν από κοντά μέρη που διαφορετικά θα τα έβλεπαν μόνο στην τηλεόραση ή στην οθόνη του υπολογιστή τους, είναι θλιβερό. Όσο θλιβερή είναι και η προσφάτως εκφρασμένη απαίτηση να μπουν κρατικά εμπόδια σε μια άλλη εταιρεία που δίνει τη δυνατότητα σε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη, σε χιλιάδες συμπατριώτες σου (και πιθανώς και σε σένα) να βλέπουν πολλή και καλή τηλεόραση, χωρίς διαφημίσεις σε πολύ χαμηλή τιμή.
Καταλαβαίνω πως για ανθρώπους που νιώθουν πιο άνετα στη δεκαετία του ’80 και του ’90, η Ryanair και το Netflix είναι εταιρείες που προκαλούν θυμό και τρόμο. Είναι ό,τι ήταν για τους Λουδίτες του 19ου αιώνα τα πρώτα μηχανήματα της βιομηχανικής επανάστασης. Είναι το μέλλον που τους γεμίζει ανασφάλεια και τους απομακρύνει βιαίως από το ασφαλές παρελθόν που πάνω του σαπίζουν αναπαυτικά. Είναι εκφράσεις ενός κόσμου που τους αναγκάζει να μάθουν καινούργιους τρόπους και τους ξεβολεύει. Μα πιο πολύ από όλα είναι οι προβολείς που φωτίζουν τη γύμνια τους.
Χάρη στην Ryanair (και στις εταιρείες χαμηλού κόστους γενικά), άνθρωποι που το εισόδημά τους κάποτε θα τους επέτρεπε το πολύ ένα ταξίδι μέχρι τη Θεσσαλονίκη με το ΚΤΕΛ, ξαφνικά μπορούν να αλωνίσουν την Ευρώπη. Χάρη στο Netflix άνθρωποι που ήταν αναγκασμένοι είτε να υποστούν τα σκουπίδια της ελεύθερης τηλεόρασης είτε να πληρώσουν ακριβά μια συνδρομητική υπηρεσία, έχουν πρόσβαση σε πολλή και καλή τηλεόραση πληρώνοντας ελάχιστα χρήματα. Και τα ταξίδια και η καλή τηλεόραση ανεβάζουν το επίπεδο των ανθρώπων. Τους κάνουν πιο απαιτητικούς. Τους δείχνουν πως τα πράγματα μπορούν να είναι και διαφορετικά. Κι αυτό πολύ τρομάζει όλους αυτούς που θα ήθελαν να πράγματα να παραμείνουν ίδια.
Οι σύγχρονοι Λουδίτες νοσταλγούν την εποχή που η μοναδική επαφή με πολιτιστικά προϊόντα περνούσε μέσα από τους δημοσίους υπαλλήλους της ΕΡΤ. Που τους ελληνικούς αιθέρες έσκιζαν τα πολύ ακριβά φτερά της κρατικής Ολυμπιακής. Που ο σύγχρονος πολιτισμός, αυτός που γεννιέται στις πρωτεύουσες του κόσμου, ήταν προνόμιο των λίγων. Νοσταλγούν τις εποχές που μπορούσαν να πουλήσουν για πολιτισμό ό,τι ήθελαν στους πολλούς. Νοσταλγούν μια εποχή που πια έχει πεθάνει και σαν τον Νόρμαν τον Μπέιτς ντύνουν το πτώμα της και προσπαθούν να σκοτώσουν οτιδήποτε απειλεί να αποκαλύψει τον θάνατο της.
Φίλες, φίλοι και οι υπόλοιποι, κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να ταξιδεύει ούτε με τη Ryanair ούτε με καμία εταιρεία χαμηλού κόστους. Κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να υπόκειται στις συνέπειες που έχει στις παρεχόμενες υπηρεσίες η πτώση των τιμών και όποιος θέλει πρώτης γραμμής εξυπηρέτηση μπορεί να την πληρώσει. Αλλά κανείς δεν δικαιούται να ζητά να μπουν εμπόδια στη δυνατότητα ανθρώπων που δεν μπορούν να πληρώσουν την πρώτης γραμμής εξυπηρέτηση να ταξιδέψουν.
Ομοίως, κανείς (σε αντίθεση με την ΕΡΤ που όλοι είμαστε υποχρεωμένοι να χρηματοδοτούμε) δεν είναι υποχρεωμένος να πληρώσει το Netflix ή το Prime της Amazon. Αλλά και κανείς δεν μπορεί με τα σωστά του να απαιτήσει να παρατήσουμε τα αυτοκίνητά μας και να αρχίσουμε να κινούμαστε με το κάρο. Το ημερολόγιο γράφει 2019 με μεγάλα ψηφία και το 2019 μπορούμε να ταξιδέψουμε πιο φτηνά και πιο γρήγορα από ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας. Μπορούμε να απολαύσουμε πολιτιστικά προϊόντα από όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης χωρίς να πληρώνουμε ένα σκασμό λεφτά σε μεσάζοντες και χωρίς να είμαστε υποχρεωμένοι να καταναλώνουμε αυτά που άλλοι διαλέγουν για μας. Μπορούμε να κάνουμε τα ψώνια μας από οποιοδήποτε μαγαζί του πλανήτη μας προσφέρει την πιο συμφέρουσα τιμή. Μπορούμε να εκμεταλλευτούμε την τεχνολογία για να κάνουμε τη ζωή μας λίγο καλύτερη.
Φυσικά, η αύξηση των δικών μας δυνατοτήτων μπορεί να περιορίζει τις δυνατότητες άλλων με τον ίδιο τρόπο που αν ανοίξει ένας φούρνος με καλύτερο ή φθηνότερο ή και καλύτερο και φθηνότερο ψωμί, θα δημιουργήσει πρόβλημα στους παλιούς φούρνους. Αλλά κανείς με τα σωστά του δεν θα απαιτήσει να μπουν εμπόδια στην προσπάθεια του καινούργιου φούρνου, επειδή ενοχλούνται οι παλιοί.
Ο κόσμος αλλάζει πιο γρήγορα από ποτέ και αυτό είναι από μόνο του ένα μεγάλο πρόβλημα. Πρέπει να μάθουμε τον καινούργιο κόσμο, να προσαρμοστούμε στις αλλαγές, να τις κάνουμε να δουλέψουν προς όφελός μας και ο χρόνος που έχουμε στη διάθεσή μας για να τα πετύχουμε όλα αυτά είναι πολύ μικρότερος από αυτόν που είχαν, για τη δική τους προσαρμογή στις αλλαγές, οι γονείς και οι παππούδες μας. Ας μην τον χάνουμε με αυτούς που θέλουν να ζήσουν στο πεθαμένο παρελθόν και θέλουν να μας πάρουν κι εμάς μαζί τους. Και μπράβο μας.
*παράφραση συνθήματος συμπολιτών που δεν θέλουν τις ανεμογεννήτριες γιατί έχουν «τους ανεμόμυλους των παππούδων» τους.
12°
