Από το 2004, ως γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, ο Λέανδρος Ρακιντζής γράφει τη δική του ιστορία. Λέει τα πράγματα με τ’ όνομά τους και ενοχλεί αρκετούς. Κατά τη διάρκεια της μέχρι τώρα θητείας του τετραπλασιάστηκε ο όγκος των υποθέσεων που χειρίζεται, όπως προκύπτει από τις εκθέσεις πεπραγμένων που παρουσιάζει κάθε έτος, ενώ ενισχύθηκε η πειθαρχική του δικαιοδοσία και ανέλαβε τον έλεγχο των δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης (πόθεν έσχες) σημαντικών κατηγοριών δημόσιων λειτουργών. Ο κ. Ρακιντζής μάς μιλά σήμερα για την κρίση, τη διαφθορά, τις καταγγελίες και το τι μπορεί να γίνει ώστε η χώρα να γυρίσει σελίδα.
Για την κοινή γνώμη, η κρίση είναι βαθύτερη εξαιτίας της εκτεταμένης διαφθοράς στη χώρα...
Σύμφωνα με στοιχεία του Brooikings Institution, η διαφθορά στοιχίζει 20 δις ευρώ το χρόνο. Αν αυτά τα αναγάγουμε σε κάποια χρόνια πίσω, θα δούμε ότι πράγματι ένα μεγάλο μέρος του ελλείμματος οφείλεται στη διαφθορά. Αλλά παράλληλα η διαφθορά κατατρώγει τους μηχανισμούς που είτε θα εμπόδιζαν αυτή την κατηφόρα είτε θα βοηθούσαν τη χώρα να ανακάμψει.
Μπορείτε να γίνετε πιο συγκεκριμένος;
Για παράδειγμα, η γραφειοκρατία κοστίζει γύρω στα 8 δις το χρόνο. Τόσα θα εξοικονομούσαμε με την καταπολέμησή της. Αυτό θα ήταν ένα καλό μέτρο πρόληψης. Σε ό,τι αφορά στην καταστολή της διαφθοράς, είναι θέμα μηχανισμών και κυρίως της Δικαιοσύνης. Εδώ, δυστυχώς, έχουμε πρόβλημα. Μέχρι και η τρόικα το κατάλαβε και παρενέβη, και οι δικαστές, αντί να παραδεχτούν τις μεγάλες καθυστερήσεις, ζήτησαν επιπλέον χρήματα... Όταν ήμουν νέος δικαστής δικάζαμε μέχρι τις 5 τα ξημερώματα, όταν υπήρχε ανάγκη. Τώρα 3 η ώρα τα δικαστήρια διακόπτουν. Γιατί; Δεν έχω καταλάβει αυτό το ωράριο, αλλά είναι οι δικηγόροι και οι γραμματείς που αντιδρούν.
Το Πρωτοδικείο Αθηνών εξυπηρετεί 5 εκ. πολίτες! Πουθενά στον κόσμο δεν υπάρχει αυτό. Πρέπει τάχιστα να σπάσει στα τέσσερα, ώστε να μη μαζεύονται δεκάδες χιλιάδες στην Ευελπίδων.
Αυτό γιατί δεν γίνεται;
Μπλοκάρει στα συμφέροντα των δικηγόρων. Από το 1983 υπάρχει νόμος για να συγκροτηθούν περιφερειακά πρωτοδικεία. Είδατε να γίνεται κάτι; Εμποδίζουν οι δικηγόροι.
Μήπως το λιγότερο κράτος θα είναι χτύπημα κατά της διαφθοράς; Τι μηνύματα λαμβάνετε τώρα με την κρίση;
Όσο πιο μεγάλο είναι το κράτος, όσο περισσότερα χρήματα διακινούνται μέσα σε αυτό, τόσο θεριεύει η διαφθορά. Βεβαίως επηρεάζει και η κρίση. Εξαιτίας της κρίσης το «φακελάκι» στους γιατρούς έχει συρρικνωθεί. Κάποιοι παίρνουν 500 ή 300 ευρώ, ενώ κάποτε τα πετούσαν στα μούτρα των πελατών τους... Το κακό δεν είναι μόνο η διαφθορά, αλλά κυρίως η ανοχή και η αποδοχή του κόσμου. Αντί να θεωρούν αυτούς που παίρνουν φακελάκι κοινωνικά παράσιτα, τους δέχονται, τους θαυμάζουν. Το φακελάκι κάποιοι το δίνουν έστω και βρίζοντας, και διαφθείρουν με τον τρόπο τους τούς γιατρούς στο ΕΣΥ.
Πόσοι είναι αυτοί που παίρνουν το φακελάκι;
Περίπου το ένα τρίτο των γιατρών ζητάει φακελάκι, το ένα τρίτο δέχεται κάποια δώρα χωρίς να τα ζητήσει και το υπόλοιπο ένα τρίτο δεν δέχεται τίποτα. Η μεγάλη διαφθορά όμως συνδέεται με το σύστημα προμήθειας φαρμάκων και νοσηλευτικού υλικού, ενώ υπάρχει η δυσκολία να σταματήσει η ροή υλικού ακόμα και στα στοιχειώδη.
Έχετε γίνει δέκτης ανάλογων περιστατικών...
Ναι, κάθε λογής. Ένα παράδειγμα: Έφτασε μια καταγγελία, που επαληθεύτηκε, ότι ο διοικητής του νοσοκομείου του Αγρινίου έβαλε χέρι στο παγκάρι της εκκλησίας του νοσοκομείου και με τα λεφτά αυτά αγόρασε... γάντια και γάζες! Κάποιοι τον κατήγγειλαν ότι έβαλε χέρι στα άγια χρήματα... Εγώ, πάντως, επικρότησα την ενέργειά του.
Η εφορία πώς έφτασε να «πιάσει πάτο» και η διαφθορά να είναι τόσο εκτεταμένη;
Κάποιοι εφοριακοί πιάνονται να τα παίρνουν επ’ αυτοφώρω και πέφτουν στα μαλακά. Ακόμα και τώρα... Στα δικαστήρια δεν δικάζονται σχεδόν ποτέ και αν δικαστούν, απαλλάσσονται. Όλοι λένε ότι τους παγιδεύσανε, ότι τους έβαλαν τα λεφτά με το ζόρι στην τσέπη. Επαναλαμβάνω, η Δικαιοσύνη δεν κάνει καλά τη δουλειά της. Πέρσι στην Κέρκυρα συνελήφθησαν υπάλληλοι του ΣΔΟΕ για δωροδοκία. Πέρασε ένας χρόνος και ακόμα δεν έχει εκδικαστεί η υπόθεση.
Τι απέγινε το πόρισμά σας για τις επιχορηγήσεις της ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ από τη διοίκηση της εταιρείας; Δεχτήκατε, μάλιστα, για την υπόθεση αυτή έντονη κριτική από τον πρόεδρο της ΓΕΝΟΠ κ. Φωτόπουλο, για επιλεκτική κίνηση κατά του σωματείου...
Την έρευνα την ξεκίνησα κατόπιν παραγγελίας της τότε υπουργού Τ. Μπιρμπίλη, δεν επέλεξα εγώ την υπόθεση. Η επίθεση εις βάρος μου ήταν προσωπική και τελείως ψευδής... Ο εισαγγελέας διενεργεί προκαταρκτική εξέταση, που ολοκληρώνεται σύντομα, και υπάρχει ενδεχόμενο να ασκηθούν διώξεις κατά των διοικήσεων της ΔΕΗ που έδιναν αυτές τις παροχές, υποκύπτοντας σε πιέσεις.
Πιστεύετε ότι οι συνδικαλιστικές ηγεσίες έχουν μερίδιο ευθύνης για την κρίση και το θέριεμα της διαφθοράς;
Ο συνδικαλιστής έχει τη δική του νοοτροπία. Πάνω απ’ όλα τα συμφέροντα του συνδικάτου και του κλάδου του. Δεν τον ενδιαφέρει τόσο πολύ η Ελλάδα ή αν θα λειτουργήσει η διοίκηση. Ας κρίνει ο καθένας τι είναι σωστό και τι όχι... Αλλά γενικά δεν μπορείς να συνεννοηθείς με τους συνδικαλιστές. Η συνήθης επωδός είναι περισσότερα λεφτά, λιγότερη δουλειά.
Στην Ευρώπη τα συνδικάτα ξέρουν επίσης να συνομιλούν, να συνδιαλέγονται...
Την περασμένη Τετάρτη έγινε γενική απεργία. Γιατί; Η κυβέρνηση εφαρμόζει μέτρα που ψηφίστηκαν από τη Βουλή. Με τη συγκεκριμένη απεργία, τι επιτυγχάνεται; Μήπως δικαιολογούν την παρουσία τους κάποιοι ως συνδικαλιστές; Είναι δυνατόν να υποχωρήσει η κυβέρνηση; Με τα μέτρα αυτά υπέστη ήδη ένα τεράστιο πολιτικό κόστος. Το ίδιο θα έλεγα και για τις καταλήψεις στα πανεπιστήμια. Δεν έχουν νόημα, ο νόμος ψηφίστηκε. Ωστόσο, σημειώνω την αξιοθαύμαστη πρωτοβουλία των φοιτητών, που ζητούν ανοιχτά πανεπιστήμια. Όταν σχηματιστεί μια «κρίσιμη μάζα», τότε αυτή θα είναι πιθανόν ικανή να αλλάξει την κοινωνία στις αποφάσεις που παίρνει. Είναι ελπιδοφόρο για το μέλλον.
Οι πολιτικοί γίνονται αντικείμενο σφοδρής κριτικής...
Δυστυχώς, οι πολιτικοί εξαρτώνται από την ψήφο και υπολογίζουν το λεγόμενο πολιτικό κόστος. Για μένα, αυτό δεν είναι σωστό. Σαφώς θα μπορούσαν να υπάρξουν μέτρα από όλες τις μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις. Κάποια ελήφθησαν, αλλά αργά. Το φάρμακο πρέπει να λαμβάνεται σε σωστές δόσεις, την κατάλληλη στιγμή.
Η τρόικα είναι ευχή ή κατάρα;
Στο σημείο που βρισκόμαστε, νομίζω ότι είναι η μόνη διέξοδος.
Πολλοί παράγοντες του δημόσιου βίου ζητούν έκτακτα μέτρα, για αναθεωρητική Βουλή, για κυβερνήσεις - λύσεις έκτακτης ανάγκης. Πώς κρίνετε ανάλογες πρωτοβουλίες;
Όποια μέτρα και αν ληφθούν, πρέπει αυτό να γίνει με νόμιμες διαδικασίες. Είναι εύκολο να εκτραπεί κάποιος και μετά δεν συμμαζεύεται... Ωστόσο, άλλη είναι η ανάγκη, να βρει ο πολιτικός κόσμος κοινά σημεία επαφής, ώστε οι όποιες πρωτοβουλίες να έχουν ευρεία αποδοχή από την κοινή γνώμη. Και κάτι ακόμα. Λένε πολλοί ότι πρέπει να αλλάξει η νοοτροπία του Έλληνα. Αυτό θα πάρει μερικές γενιές... Η νοοτροπία μας δεν αλλάζει εύκολα, είναι θέμα αγωγής, μόρφωσης. Αλλά αν τεθούν σωστές προοπτικές, πιστεύω ότι οι Έλληνες μπορούν να τις ακολουθήσουν.
14°
