Αττικόν & Απόλλων: Μπήκαμε στους ιστορικούς κινηματογράφους

Σχεδόν όποιος περνάει μπροστά από το «Αττικόν» και τον «Απόλλωνα», στην οδό Σταδίου, βλέπει το αποκαΐδι, βλέπει τις λαμαρίνες, κουνάει το κεφάλι λυπημένα και θεωρεί πως το κουφάρι που αντικρίζει επεκτείνεται μέχρι μέσα, οικτίροντας τα κακότυχα σινεμά. Αλλά η πραγματικότητα είναι, ευτυχώς, πολύ διαφορετική: οι κινηματογράφοι είναι ακέραιοι και πανέτοιμοι για λειτουργία, ενώ η καταστροφή έχει περιοριστεί μόνο στο χώρο υποδοχής, δηλαδή εκεί που βγάζαμε τα εισιτήρια. Και είναι άλλο να το ξέρεις αυτό θεωρητικά κι άλλο να το βλέπεις με τα ίδια σου τα μάτια.

Μέσα στις αίθουσες

Πριν λίγες ημέρες ο φωτογράφος και εγώ, μετά από συνεννόηση με το συνιδιοκτήτη της επιχείρησης κ. Γιώργο Τσακαλάκη, μπήκαμε στα δύο σινεμά από την έξοδο κινδύνου της οδού Χρήστου Λαδά. Μας την άνοιξε ο κ. Βαγγέλης Αρβανιτόπουλος, μέλος του προσωπικού των κινηματογράφων, που μας συνόδεψε στην πολύωρη παραμονή μας στο χώρο. Και είδαμε τη γνωστή στοά της εισόδου, με τους καθρέφτες και τη γύψινη διακόσμηση, πλήρως αποκαταστημένη. «Οι σκαλωσιές μπήκαν για ένα απλό καθάρισμα και τρίψιμο από την καπνιά» λέει ο Βαγγέλης «τίποτα δεν είχε πάθει ο χώρος».

Μπήκαμε μετά στο «Αττικόν» –στην πλατεία, στη σκηνή, στα πάνω και κάτω θεωρεία, στον εξώστη, στην καμπίνα προβολής, στο μπαρ, στις τουαλέτες–, όλα σε τέλεια κατάσταση. Κυριαρχεί το κόκκινο, η βαριά διακόσμηση, η πολυτέλεια. Ο Βίνι, ο άνθρωπος που καθαρίζει συνέχεια το χώρο, έτυχε να είναι επί το έργον: η ηλεκτρική του σκούπα κρατάει το πέλος της μοκέτας σε απίστευτα καλή κατάσταση. Ένα δυτικό παράθυρο, δηλαδή στο δεξιό τοίχο του σινεμά όπως κοιτάμε την οθόνη, φέρνει φυσικό φως αλλά και ανθρώπινες φωνές: «Από το καφέ του Μουσείου της Αθήνας» εξηγεί ο Βαγγέλης. Ωστόσο, το φυσικό φως δεν είναι απαραίτητο, γιατί η ηλεκτρική εγκατάσταση του σινεμά λειτουργεί κανονικά.

Στο μεταξύ ο φωτογράφος μας στήνει τον τρίποδά του και τραβάει φωτογραφίες από διάφορες οπτικές γωνίες στο χώρο, ανεβοκατεβαίνοντας στη σκηνή, κρεμασμένος στον εξώστη, δημιουργώντας προοπτικά πλάνα από τις μεγάλες γωνίες του χώρου, κυνηγώντας λεπτομέρειες στις σιδεριές και στα μάρμαρα της σκάλας, στο πολύφωτο της οροφής, στα πολυτελή καθίσματα του εξώστη. Κι εγώ από κοντά τραβάω με το κινητό μου ό,τι μπορώ, αλλά και τον ίδιο τον Θανάση που φωτογραφίζει (κάνω δηλαδή το λεγόμενο backstage, όπως ο φίλος μου ο Ηλίας Μπουργιώτης στον Θόδωρο Αγγελόπουλο).

Η σκάλα προς τον εξώστη του Αττικόν

Η στοά εισόδου

Κατεβαίνουμε στον «Απόλλωνα», το μοντέρνο μεταξύ των δύο σινεμά, όπου κυριαρχεί το γαλαζοπράσινο της θάλασσας, και μας υποδέχονται οι όμορφοι, μεγάλοι πίνακες στους τοίχους. Νιώθω σαν να ξαναβρίσκω ένα φίλο από χρόνια χαμένο. Ξανανεβαίνουμε πάνω, περνάμε από τη μπαρόκ στοά. Ο Βαγγέλης ξεκλειδώνει και ξεμανταλώνει την κεντρική πόρτα προς τις Σταδίου και όλα αλλάζουν. Βγαίνουμε στον μπροστινό χώρο, που είναι καμένος σε πολύ μεγάλο ποσοστό: η οροφή έχει πέσει, πολλά δομικά υλικά εξέχουν ξεκοιλιασμένα, κάτι λίγα πράγματα έχουν σωθεί. Ξαναμπαίνουμε στη στοά, οδεύουμε ξανά προς την έξοδο της Χρήστου Λαδά. Αποχαιρετάμε τον Βαγγέλη και τον Βίνι και γυρνάμε στην εφημερίδα.

Περνώντας απέξω, βλέπουμε με άλλο μάτι το καμμένο έργο του Τσίλερ, όπου, μετά τον «αντιμνημονιακό» εμπρησμό του Φλεβάρη 2012, έχουν απομείνει ακόμα τα διαφημιστικά των ταινιών: το «Ο κλήρος έπεσε στον Σμάιλι» και κάποιος από τους πολλούς «Spiderman». Τώρα οι σκέτοι όρθιοι τοίχοι, οι δύο πυργοειδείς απολήξεις («οι δίδυμοι πύργοι της Αθήνας» το είχα αποκαλέσει σε τοτινό μου κείμενο σ’ αυτή την εφημερίδα, την επομένη της καταστροφής), τα ακροκέραμα, τα μπαλκόνια με τα μαρμάρινα φουρούσια, όλα αυτά, παρά την καπνιά τους, μου φαίνονται αλλιώτικα, όχι τόσο μαύρα.

Εσωτερική άποψη του «Αττικόν»

Εσωτερική άποψη του χώρου υποδοχής

Μιλώντας με τον Γιώργο Τσακαλάκη

Ο κ. Τσακαλάκης έχει πει ότι εκείνη τη νύχτα του εμπρησμού τα δύο σινεμά σώθηκαν από τις οικογένειες των επιχειρηματιών και τους ίδιους τους εργαζόμενους που είχαν ενεργοποιήσει το σύστημα πυρασφάλειας, και στη συνέχεια από τους πυροσβέστες, που αξιοποίησαν την έξοδο κινδύνου, μπήκαν στο χώρο κι έριχναν το νερό από μέσα προς τα έξω. Έτσι οι κινηματογράφοι ούτε κάηκαν, ούτε πλημμύρισαν.

Εγώ τον ρωτάω τι προβλέπεται από δω και πέρα. «Μέσα στον Μάρτη, αν όλα συνεχίσουν να πηγαίνουν καλά, θα αρχίσει η ανοικοδόμηση της πρόσοψης. Οι αρχιτεκτονικές μελέτες και οι περισσότερες οικοδομικές άδειες είναι έτοιμες. Τα γραφειοκρατικά, οικονομικά, διοικητικά και άλλα προβλήματα ξεπεράστηκαν και σύντομα ο χώρος θα γίνει εργοτάξιο» απαντάει.

Δεν τον ρωτάω γιατί άργησε τόσο να ξεκινήσει η καινούργια προσπάθεια. Ξέρω ήδη ότι υπήρχε διχογνωμία μεταξύ των δυο Ιδρυμάτων που εμπλέκονται στην ιδιοκτησία και διαχείριση του κτιρίου (Ίδρυμα Βούρου - Ευταξία και Ίδρυμα Δεκόζη - Βούρου). Ξέρω επίσης ότι οι δύο φορείς τα βρήκαν μετά από μεσολάβηση του δημάρχου κ. Γιώργου Καμίνη, που είδε κι απόειδε από την καθυστέρηση και πήρε το παιχνίδι πάνω του, ρίχνοντας το βάρος του σαν εγγύηση για να επιτευχθεί κοινά αποδεκτή συμφωνία μεταξύ τους. Ρωτάω όμως για τον κ. Τσακαλάκη για την καθαυτό οικονομική πλευρά.

«Η "Εθνική Ασφαλιστική" έχει καταβάλει στο ακέραιο όλα τα ασφάλιστρα που της αναλογούσαν. Και χάρη στο δήμαρχο βρέθηκε και η απαραίτητη εναλλακτική πηγή χρηματοδότησης για να ολοκληρωθεί η προσπάθεια: το Ίδρυμα "Σταύρος Νιάρχος"». «Και από δω και πέρα τι γίνεται, κύριε Τσακαλάκη;» «Θα γίνει μια πρώτη στηρικτική προσπάθεια που θα διαρκέσει περίπου τέσσερις μήνες από τη στιγμή που θα αρχίσει, ενώ η πλήρης αποκατάσταση θα αφεθεί για αργότερα. Ο στόχος είναι τα δυο σινεμά να στεγάσουν τις “Νύχτες Πρεμιέρας” το φθινόπωρο της φετινής χρονιάς». Κι όπως φαίνεται, αυτή τη φορά θα είναι αλήθεια.

Το εσωτερικό του «Απόλλωνα»

Λίγη ιστορία

Όπως γράφω στο βιβλίο μου «Τα σινεμά της Αθήνας 1896-2013. Ιστορίες του αστικού τοπίου», αυτό το «Αττικόν» (γιατί το αρχικό είχε λειτουργήσει για ένα μικρό διάστημα απέναντι) είχε ξεκινήσει το 1916 και ήταν πάντα ένα από τα επισημότερα σινεμά της πόλης. Στην κατοχή είχε επιταχτεί από τους Γερμανούς και λειτουργούσε ως Soldaten Kino «Victoria». Από την άλλη, αυτός ο «Απόλλων» (γιατί υπήρχε άλλος, παλιότερος, αλλά επιχειρηματικά άσχετος, επίσης απέναντι) είχε ξεκινήσει το 1960, αξιοποιώντας τα υπόγεια του «Αττικού», όπου μέχρι τότε στεγάζονταν τα Γενικά Αρχεία του κράτους. Οι δύο κινηματογράφοι αποτέλεσαν ένα ισχυρό αθηναϊκό δίδυμο (αρχιτεκτονικό, ιδιοκτησιακό, επιχειρηματικά και φυσικά καλλιτεχνικό), μέχρι την καταστροφή του 2012. 

Εξωτερική άποψη από τη Σταδίου

---

Φωτό: Θανάσης Καρατζάς