Ένας noir Ripley στο Netflix

Σωτήριο έτος 2000, millenium, η κουλτούρα του video είναι έτοιμη να παραδώσει σκυτάλη στο διάδοχο format του DVD. Τα video clubs της γειτονιάς που προσαρμόζονται γρήγορα στα νέα δεδομένα, κανένα πρόβλημα, παραμένουν τα κραταιά hotspots της ψυχαγωγίας του Σαββατοκύριακου για όλη την οικογένεια – η απειλή της εξαφάνισής τους θα καθυστερήσει λίγο ακόμα. Κάπου εκεί, πάνω στη μετάβαση από την κασέτα στο δισκάκι, ένα Σαββατοκύριακο σαν όλα τα άλλα, μπροστά μπροστά στις νέες κυκλοφορίες μια αφίσα με έναν νεαρό που ξέρεις από τις ταινίες που έχει αγαπήσει πρόσφατα η μαμά σου, το Τίμημα του Θάρρους και τη Διάσωση του Στρατιώτη Ράιαν (τους τίτλους θα τους μάθεις μετά). Ο τίτλος της ταινίας κάτι κάνει στο εφηβικό μυαλό, κάτι υπόσχεται: «Ο Ταλαντούχος Κύριος Ripley». Νοικιάζεις για το Σαββατοκύριακο (όταν νοικιάζεις Σάββατο η Κυριακή είναι δώρο) και επιστρέφεις σπίτι με μια ταινία που θα θυμάσαι για πάντα. Αν μη τι άλλο πώς γίνεται να μη θυμάσαι την ταινία που σε οδήγησε στην ανακάλυψη της Patricia Highsmith;

Fast forward στο 2024, το video δεν υπάρχει πια, το πάτησε το τρένο του streaming μαζί με τα DVDs που δεν κατάφεραν να σωθούν από τις προσφορές των κυριακάτικων εφημερίδων. Τα περισσότερα video clubs έχουν πεθάνει, όσα ζουν ακόμα γίνονται θέματα και ιστορίες στις εφημερίδες, ο κινηματογράφος ευτυχώς το παλεύει όπως ξέρει και μπορεί. Τα Σαββατοκύριακα δεν νοικιάζουμε πια, κι αν δεν ξεκουνήσουμε για κάποια αίθουσα ψάχνουμε με τις ώρες στους καταλόγους της πλατφόρμας. Οι τηλεοπτικές σειρές είναι εδώ και αρκετά πια χρόνια το νέο πολύχρωμο χάπι της ποπ κουλτούρας. Μπορείς να τις ξεκινήσεις πιο εύκολα από μια ταινία, να τις εγκαταλείψεις ακόμα ευκολότερα, κι αν τυχόν σε δέσουν στο binge effect, οι πλατφορμάρχες τρίβουν τα χέρια τους. Εμβληματικές ταινίες και ιστορικά μυθιστορήματα, αληθινές ιστορίες και νέα bestsellers μπαίνουν στη σειρά μεταφοράς στις τηλεοπτικές εκδοχές τους. Σε αυτόν τον θαυμαστό, καινούριο κόσμο επιστρέφει αυτός ο αγαπημένος αντιήρωας της Patricia Highsmith για δοκιμάσει τις δυνάμεις της ιστορίας του στην πιο mainstream πλατφόρμα της νέας εποχής.

O Andrew Scott στον ρόλο του Tom Ripley στην τηλεοπτική σειρά του Netflix – Ο αντιήρωας της Patricia Highsmith

Ο τηλεοπτικός Ripley του 2024 ξεκινάει με μισή ντουζίνα φαινομενικές αντιθέσεις στο brief του. Στον ρόλο του Tom Ripley o 47χρονος σήμερα Andrew Scott, στο τιμόνι του Ripley ο σπουδαίος και «βαρύς» Steven Zaillian, black and white, film noir και όλα αυτά of all places στο Netflix. Πώς θα πάει άραγε αυτό; Spoiler alert: αν επενδύσεις θα πάει πολύ καλά.

Είναι γεγονός ότι η ταινία “The Talented Mr. Ripley” του 1999 σε σκηνοθεσία και σενάριο Antony Minghella ήταν ένα mainstream masterpiece της εποχής της που κατάφερε να ζωντανέψει την ιστορία του διάσημου con – man της Highsmith με στιλ απόλυτα ταιριαστό στην αυγή του millenium, χωρίς να διολισθήσει σε καλλιτεχνικές εκπτώσεις. Η ερμηνεία του 29χρονου τότε Matt Damon μνημειώδης, το ταλέντο του σε πλήρη αρμονία με το ταλέντο που υποσχόταν ο τίτλος και με το υπόλοιπο dream cast με Jude Law Gwyneth Paltrow και Cate Blanchett – με κάποιον τρόπο δε καταφέρνει να συνομιλήσει αποτελεσματικά με την πρώτη, εξίσου επιτυχημένη, κινηματογραφική μεταφορά του 1960, το “Purple Noon” του Rene Clement, με τον Alain Delon στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Τα χρώματα της νότιας Ιταλίας κάτι παραπάνω από θελκτικά, σαν τουριστικός οδηγός για πλούσιους – ποιος δεν θα ήθελε να σκοτώσει τον Jude Law για να γίνει Dickie Greenleaf στη θέση του;

Είναι επίσης γεγονός ότι ο πολυβραβευμένος Steven Zaillian της «Λίστας του Σίντλερ» και του «Ιρλανδού» δεν θα μπορούσε εύκολα να «πλακωθεί» ή να χειραγωγηθεί από οποιαδήποτε επιτυχία προκατόχων μεταφορών. Με τη γνωστή αν και όχι ιδιαίτερα ευνοϊκή με όρους engagement μαεστρία του διαβάζει εξαντλητικά τις σελίδες της Highsmith και καταφέρνει να δημιουργήσει έναν Ripley απόλυτα πιστό στα μύχια του μυθιστορήματος και ταυτόχρονα πολύ διαφορετικό από οποιαδήποτε οπτικοποίησή του είχε πλάσει μέχρι σήμερα η φαντασία μας με τις ευλογίες των προηγούμενων πραγματικών οπτικοποιήσεών του στη μεγάλη οθόνη. Το format της σειράς και των οχτώ επεισοδίων αυτού που θέλουμε να πιστεύουμε ότι θα είναι απλώς η πρώτη σεζόν ενός ευρύτερου concept που θα χωρέσει όλη τη λογοτεχνική Ripley saga δίνει στον Zaillian -ο οποίος εκτός από τη σκηνοθεσία υπογράφει και το πλήρες σενάριο της σειράς- να απλώσει χορταστικά την ιστορία συλλαμβάνοντας και αποτυπώνοντας λεπτομέρειες που δύσκολα θα έβρισκαν τη θέση τους στα πιο πιεστικά όρια μιας ταινίας (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η οικονομία και η συμπύκνωση και του “The Talented Mr. Ripley” και του “Purple Noon” δεν ήταν οι καλύτερες δυνατές). Ο χαρακτηρισμός film noir δεν μένει μόνο στα χαρτιά, απεναντίας είναι ό, τι πιο film noir έχει υπάρξει τα τελευταία χρόνια που το genre χρησιμοποιείται σωρηδόν με ελαφρότητα αν όχι με τυχοδιωκτισμό. O γνωστός από τις μεγάλες  στιγμές του Paul Thomas Anderson αυστηρός, απέριττος αλλά και βαθύς φακός του Robert Elswit κάνει θαύματα με τη φωτογραφία και η ατμόσφαιρα που αναδύεται από τα καθηλωτικά ασπρόμαυρα κάδρα σε συνδυασμό με το εξαιρετικό και τολμηρό για τα τηλεοπτικά δεδομένα sound design (zoom στους φυσικούς περιβάλλοντες ήχους σε κενό μουσικής) είναι αποστομωτική – ένας εντυπωσιακός, ουσιαστικός φόρος τιμής σε μεγάλα κινηματογραφικά ρεύματα των 60s πλήρως ικανός να εμπνεύσει τον δικό του σεβασμό. Η ένταση του Hitchcock συναντάει τα long takes του Antonioni με τη νέο-ρεαλιστική ματιά του Rossellini. Μαγεία για κάθε σινεφίλ.

Σε αυτό το περιβάλλον, σε ένα ασπρόμαυρο Atrani που φωτίζει τις σκοτεινές, καταθλιπτικές γωνιές της επισήμως ειδυλλιακής Νότιας Ιταλίας των 60s, το υπολογίσιμο θεατρικό ταλέντο του Andrew Scott καταφέρνει να νικήσει τις αρχικές αμφιβολίες γύρω από μια επιλογή που στο πρώτο άκουσμα «ξενίζει» και να βρει τον δρόμο προς τη στιβαρή διαμόρφωση ενός πολύ διαφορετικού κινηματογραφικού Ripley από αυτόν που έχουμε συνηθίσει να σκεφτόμαστε αλλά ίσως και πολύ πιο κοντά σε αυτό που θα μπορούσε να είναι ένας πραγματικός Ripley. Άχρωμος απατεωνίσκος, χωρίς κανένα σπουδαίο ταλέντο, που γραπώνεται από τη μοναδική του ευκαιρία για τη μεγάλη ζωή, που η ζήλια του για τη μεγάλη ζωή εκβάλει εκκωφαντικά στην αυτολύπηση του. Ερπετώδης, παράξενος, σχεδόν άβολος – ακριβώς το συναίσθημα που προκαλεί ο Tom Ripley λιγότερο ή περισσότερο συνειδητά σε όσους τον γνωρίζουν. Τη Ripley αυτή εκδοχή πλαισιώνει ιδανικά το κατ’ αρχήν ίσως αταίριαστο με τον πρωταγωνιστή ζευγάρι των δεύτερων ρόλων, τον cool, γειωμένο Dickie Greenleaf του Johnny Flynn και την ψυχρή οξυδέρκεια της Marge της Dakota Fanning.

«Μισούσε να επιστρέφει πίσω στον εαυτό του όπως θα μισούσε να επιστρέψει σε ένα παλιό κοστούμι, λεκιασμένο με λαδιές και στίγματα, ασιδέρωτα ρούχα που δεν έμοιαζαν πολύ ωραία, ούτε όταν ήταν καινούρια». Αυτή η αριστουργηματική μεταφορά της Patricia Highsmith που συμπυκνώνει υπέροχα τον συμπλεγματικό, συναισθηματικό κόσμο του Ripley που τον οδηγεί στα εγκλήματα που διαπράττει γίνεται οδηγός και πεμπτουσία του τηλεοπτικού Ripley του Steven Zaillian και του Andrew Scott. Δεν είναι ένας εύκολος Ripley, δεν υποτάσσεται σε σειρήνες εποχής, αγνοεί επιδεικτικά τις περισσότερες από τις συνθήκες της τηλεόρασης και οδεύει αργά και βασανιστικά προς την ολοκλήρωση του οράματος του σκηνοθέτη του. Όποιος όμως τον ακολουθήσει μέχρι το τέλος θα ανταμειφθεί με ένα έργο τέχνης από αυτά που πολύ δύσκολα μπορούν να χωρέσουν στην τηλεοπτική φόρμα και με έναν Ripley που αν μη τι άλλο έχουμε κάθε λόγο να θυμόμαστε.