The Fall of the House of Usher: Spooky τηλεόραση με έμπνευση Edgar Allan Poe

Κανένας γάμος και πολλές κηδείες. Ένας πατριάρχης, μεγιστάνας της φαρμακοβιομηχανίας -στο πρότυπο του Logan Roy του «Succession» αλλά με ένα δυνατό σατιρικό twist- βλέπει την αυτοκρατορία του και τους διαδόχους της να βουλιάζουν στην κινούμενη άμμο ενός φαρμακευτικού σκανδάλου -στα πρότυπα της ιστορίας του OxyContin- και των μεταφυσικών επιπτώσεων των εγκλημάτων του παρελθόντος. Οι επιπτώσεις αυτές συνοψίζονται ως εξής: τα έξι παιδιά του «ισχυρού άντρα» Roderick Usher, (από πέντε διαφορετικές μητέρες) το καθένα με τα δικά του μοιραία πάθη, ταλέντα και κλίσεις, πεθαίνουν το ένα μετά το άλλο κατά από επιεικώς μυστηριώδεις συνθήκες οδηγώντας επίσης μοιραία στην προαναγγελθείσα πτώση του Οίκου των Άσερ. Δεν είναι spoiler. Το λένε οι τίτλοι αρχής, το μαθαίνουμε στην πρώτη σκηνή του πρώτου επεισοδίου.

The Fall of the House of Usher: Η horror τηλεοπτική σειρά που εμπνέεται από τον Edgar Alan Poe

Η νέα τηλεοπτική σειρά του τεχνίτη της spooky TV Mike Flanagan («The Haunting of Hill House», «The Haunting of Bly Manor», «The Midnight Club») που έσκασε τον Οκτώβριο στο Netflix φιλοδοξώντας μεταξύ άλλων να πιάσει και τη Halloween σεζόν βασίστηκε σε μια καταπληκτική σύλληψη την οποία εκτέλεσε με εξίσου εντυπωσιακό τρόπο: στην όχι και τόσο προφανή (δια)σύνδεση του σκοτεινού, γοτθικού, ρομαντικού κόσμου του Edgar Allan Poe με τη σκοτεινή, κάτω από πολλαπλές στρώσεις πολυτελούς λάμψης, σύγχρονη εποχή μας -μια εποχή αέναα μαστιζόμενη από την ανθρώπινη απληστία, το (αυτό)καταστροφικό κυνήγι για πλούτο και εξουσία, και τις συναφείς και λοιπές αμαρτίες γονέων που περνάνε πάντα από γενιά σε γενιά, παιδεύοντας και σκοτώνοντάς την.

Δεν πρόκειται για μεταφορά ή διασκευή έστω και κάποιου τμήματος του έργου του Poe. Το μεγαλύτερο δάνειο που θα βρει ο θεατής είναι ο κεντρικός αφηγηματικός άξονας του ομότιτλου διηγήματος του Poe του 1839. Στο διήγημα ο (ανώνυμος) κεντρικός αφηγητής φτάνει στο σπίτι του φίλου του Roderick Usher, έχοντας λάβει ένα γράμμα του που του λέει ότι είναι άρρωστος και τον καλεί σε βοήθεια. Φτάνοντας στο σπίτι διαπιστώνει ότι μια ρωγμή το διατρέχει από την κορφή μέχρι τα θεμέλια προοικονομώντας την κατάρρευσή του. Για όλο το υπόλοιπο της ιστορίας ο αφηγητής θα γίνει μάρτυρας παραληρημάτων, ιστοριών, απαγγελιών, και περίεργων έως μεταφυσικών φαινομένων γύρω από τον θάνατο της αδελφής του Roderick Madeline. Το τέλος είναι γνωστό, ο οίκος των Usher θα καταρρεύσει μέσα σε μια αστραπή από φεγγαρόφως.

Στην τηλεοπτική σειρά του Mike Flanaganη Madeline είναι μια οικονομική και τεχνολογική διάνοια που σπρώχνει τον Roderick προς το πεπρωμένο του με κάθε πιθανό τρόπο ενώ ο «αφηγητής» που βοηθάει τον πρωταγωνιστή Roderick Usher να ξετυλίξει την ιστορία του έχει όνομα: ο Auguste Dupin (αν σας θυμίζει κάτι μάλλον θα είναι γιατί έχετε διαβάσει τους Φόνους της Οδού Μοργκ) είναι ο άνθρωπος – νέμεση του Roderick Usher, ο εισαγγελέας που έχει κάνει σκοπό της ζωής του να ξεσκεπάσει τα εταιρικά του εγκλήματα, ωθούμενος ιδιαιτέρως από το προσωπικό κίνητρο μιας παλιάς γνωριμίας και ιστορίας. Ο Roderick τον καλεί στο ερειπωμένο πατρικό του και του διηγείται την ιστορία του, την ιστορία της ανόδου και της πτώσης του Οίκου των σύγχρονων Άσερ, αφιερώνοντας ένα ξεχωριστό κεφάλαιο και ένα ξεχωριστό επεισόδιο σε κάθε ένα από τα έξι του παιδιά, που έχουν ήδη πεθάνει, σε διάρκεια μιας μόλις εβδομάδας, κάτω από τραγικές και αδιευκρίνιστες συνθήκες. Όλα όσα συμβαίνουν και προκύπτουν κατά τη διάρκεια αυτής της αφήγησης θα πρέπει να μείνουν για την οθόνη.

Για τον μέσο αναγνώστη του Edgar Allan Poe οι αναφορές και τα λεκτικά και διανοητικά παιχνίδια μεταξύ της εργογραφίας του και των τηλεοπτικών ιδεών του Flanagan είναι άφθονα και απολαυστικά: από τους τίτλους των επεισοδίων (καθένα είναι βαφτισμένο στο όνομα ενός εμβληματικού διηγήματος ή ποιήματος του συγγραφέα) μέχρι τα ονόματα κεντρικών χαρακτήρων, από quotes εδώ κι εκεί μέχρι ευφυέστατα ενσωματωμένα σύμβολα στη ροή της ιστορίας (από ένα app με το όνομα «Χρυσός Σκαραβαίος» μέχρι μια μαύρη, φονική γάτα) ο ποιητής είναι πάντα παρών με το κοράκι στον ώμο και επιβλέπει την πρόοδο των εργασιών της πτώσης. Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που ο Mike Flanagan ασκείται στην τηλεοπτική αξιοποίηση των λογοτεχνικών του αναφορών: η σειρά που τον έστειλε απευθείας στην κορυφή του σύγχρονου τηλεοπτικού τρόμου «The Haunting of Hill House» ήταν βασισμένη στη νουβέλα «Οι Δαίμονες του Hill House» της Αμερικανίδας συγγραφέως τρόμου Shirley Jackson ενώ το τηλεοπτικό του sequel «The Haunting of Bly Manor» άντλησε επιρροές από το «Στρίψιμο της Βίδας» του Henry James. Με το «The Fall of the House of Usher» ωστόσο απελευθερώνεται ακόμα περισσότερο από τον χώρο που αυτές οι αναφορές καλούνται να καταλάβουν σε ένα τηλεοπτικό projectκαι φαίνεται να απολαμβάνει ακόμα περισσότερο το παιχνίδι.

Παρότι το πολλά υποσχόμενο σενάριο δεν καταφέρνει ή δεν προλαβαίνει να αφιερώσει το απαιτούμενο βάθος σε αρκετούς από τους επίσης πολλά υποσχόμενους χαρακτήρες της σειράς (ίσως και εξαιτίας του πλήθους τους) η εξέλιξη της ιστορίας καταφέρνει και προλαβαίνει να φορέσει με επιτυχία μπόλικα καπέλα: να σατιρίσει τη φόρμα της οικογενειακής saga (έστω κι αν μερικές φορές πιάνεται στην παγίδα της καρικατούρας), να υπηρετήσει -ίσως όχι με την ευκταία συνοχή αλλά αρκετά ικανοποιητικά και με ενδιαφέρουσα ποπ διάσταση- τις αρχές του horror, να κρατήσει τα μπόσικα του μαύρου χιούμορ. Αλλά και να σχολιάσει τα πάθη και τους κάθε λογής εθισμούς: από τα νόμιμα και παράνομα ναρκωτικά μέχρι τον εθισμό της σύγχρονης entrepreneur επιτυχίας και του wellbeing, να καυτηριάσει τη σύγχρονη επιχειρηματική διαφθορά, τους ανθρώπινους φορείς της και τα αδιέξοδα της απληστίας και του υλισμού, τιμώντας έτσι την πάγια στάση του Poe για τον διεστραμμένο πλούτο, την απέχθειά του γι’ αυτόν και την ειρωνεία με την οποία την εκδήλωνε στα έργα του.

Το τέλος φυσικά έχει προεξοφληθεί από την αρχή. Η κατάρα του Edgar Allan Poe θα γκρεμίσει το στοιχειωμένο σπίτι των Usher, το αθάνατο φάντασμα της νέμεσης θα πάρει την εκδίκησή του. Η τηλεόραση όπως την ξέρουμε δεν έχει ταρακουνηθεί συθέμελα αλλά το χέρι ανεβαίνει αυτόματα στη βιβλιοθήκη και κατεβάζει την πρώτη διαθέσιμη συλλογή του Edgar Allan Poe. Αν μη τι άλλο το τηλεοπτικό «The Fall of the House of Usher» είναι μια ακόμα χρήσιμη υπόμνηση σε μια παραγνωρισμένη στον καιρό της λογοτεχνική αξία.

«But evil things, in robes of sorrow / Assailed the monarch’s high estate;
(Ah, let us mourn!—for never morrowShall dawn upon him, desolate!)
And round about his home the glory/ That blushed and bloomed
Is but a dim-remembered story / Of the old time entombed».

                                                  Edgar Allan Poe, «The Haunted Palace»