To Black Mirror επέστρεψε στις ρίζες του τρόμου

Δεκέμβριος 2011. Μια μαύρη οθόνη αστράφτει στις οθόνες του Channel 4 του Ηνωμένου Βασιλείου με πηχυαία λευκά γράμματα να τρεμοπαίζουν σαν σπασμένη λάμπα φθορισμού κατασταλάζοντας στον τίτλο του TV brand και format που έπεσε σαν ζωηρή πέτρα στα νερά της τηλεοπτικής δυστοπίας: BLACK MIRROR. 

Από το πρώτο εκείνο επεισόδιο με τίτλο «The National Antehm» –ποιος fan του Black Mirror δεν θυμάται τον φανταστικό Βρετανό πρωθυπουργό να κάνει σεξ σε εθνική τηλεοπτική μετάδοση με ένα γουρούνι– μέχρι σήμερα πέρασαν έντεκα χρόνια, πέντε σεζόν, μια χρυσή μεταγραφή στο Netflix και μια απόπειρα διαδραστικής ταινίας με τίτλο «Bandersnatch». Η σειρά του Charlie Brooker απέκτησε εκατομμύρια φανατικούς θαυμαστές σε ολόκληρο τον κόσμο, έχτισε νέες pop culture αναφορές με εμβληματικά επεισόδια όπως το «San Junipero», το «Hang The DJ» και το «Fifteen Million Merits», τράβηξε την κουρτίνα μπροστά από ακραίες τεχνολογικές δυστοπίες με επεισόδια καθαρόαιμου τρόμου, όπως το «Playtest» και το «Metalhead», μας έδειξε το meta πριν το meta με το «White Christmas», γράφοντας ένα νέο τηλεοπτικό ιδίωμα, τιμώντας πάντα δεόντως τις κλασικές sci fi αναφορές της και γράφοντας έναν κύκλο που έφερε εδώ και μερικές ημέρες την έκτη του σεζόν στις Netflix οθόνες μας, τέσσερα χρόνια μετά την τελευταία φορά που είχαμε νέα του.

Black Mirror: Η sci-fi τηλεοπτική σειρά - φαινόμενο του Charlie Brooker

Τι σημαίνει όμως Black Mirror στην εποχή του Industry 4.0, στην εποχή που οριακών παγκόσμιων συνθηκών όπως μια πανδημία και μια κλιματική κρίση; Ποιο είναι το επόμενο επεισόδιο διαφόρων βαθμίδων «δυστοπικών» τεχνολογικών οραμάτων που είναι πια μέρος  της καθημερινότητας μας. Μέσα στα δώδεκα χρόνια που μεσολάβησαν από το πρώτο επεισόδιο του Black Mirror ο κόσμος δεν είναι πια καθόλου το ίδιο μέρος, και η σειρά του Chralie Brooker είχε να αντιμετωπίσει τη μεγάλη πρόκληση της επόμενης μέρας η οποία βρήκε την επιστημονική της φαντασία να έχει γίνει σε μεγάλο βαθμό πραγματικότητα. Αντί, λοιπόν, να ρισκάρει μια επέκταση της ευρύτερης τεχνολογικής φαντασίας που έφτασε το Black Mirror σε κορυφές δημοφιλίας, o δημιουργός της σειράς με την ομάδα του αποφάσισαν να πάρουν ένα διαφορετικό, υφολογικό ρίσκο με μια τολμηρή στροφή προς τα πίσω: πίσω στον χρόνο, πίσω στις ρίζες, πίσω στον άνθρωπο.

Με την εξαίρεση του «Joan Is Awful» το οποίο με μπόλικο, απενεχοποιημένο χιούμορ πραγματεύεται την inception περιπέτεια μιας καθημερινής γυναίκας που βλέπει τη ζωή της να γίνεται επεισόδιο του Streamberry (ένας απολαυστικός κατοπτρισμός του Netflix περιβάλλοντος στον μαύρο καθρέφτη της έκτης σεζόν) λειτουργώντας έτσι σαν μια γέφυρα σύνδεσης με τους προηγούμενους κύκλους, τα υπόλοιπα τέσσερα επεισόδια είναι παραλλαγές πάνω στα μαύρα βάθη της ανθρώπινης φύσης, ειπωμένες από ένα εξαιρετικό cast, με καθαρόαιμη κινηματογραφική αφήγηση και δάνεια από ένα μεγάλο εύρος σκοτεινής φόρμας: από την true crime προσέγγιση του «Loch Henry» στην oldschool sci fi αισθητική του εξαιρετικού «Beyond The Sea» –που θα μπορούσε να είναι κάλλιστα να είναι διήγημα από τον «Εικογραφημένο Άνθρωπο» του Ray Bradbury, ίσως για αυτό άλλωστε βλέπουμε το βιβλίο σε ρόλο easter egg στο επεισόδιο– κι από εκεί στη γόνιμη ρίζα των ταινιών υπερφυσικού τρόμου των 70s η οποία υμνείται –επίσης με αρκετή δόση χρήσιμου χιούμορ– στο «Demon 9».

Black Mirror: Τα πέντε νέα επεισόδια της έκτης σεζόν

Πάνω σε μια κοινή υπαρξιακή ραχοκοκκαλιά πάνω στην οποία ξεδιπλώνονται τα 5 επεισόδια της 6ης σεζόν πλούσια σε παιχνίδια κατοπτρισμών και αντικατοπτρισμών, σημαίνοντος και σημαινόμενου, είναι και μηδέν, ο Charlie Broοker δεν διστάζει να δώσει στο Black Mirror μια διαφορετική πορεία, πλήρως συνειδητοποιημένος για το ρίσκο δημοφιλίας που αυτή συνεπάγεται και αποφασισμένος να πει αυτό που θέλει: ότι η τεχνολογία δεν είναι ένας «κακός δαίμονας», όχι τελοσπάντων περισσότερο από τον ίδιο τον άνθρωπο, και ότι η ουσία κάθε τεχνολογικής δυστοπίας (και ίσως και το γενεσιουργό αίτιο της) δεν είναι ίδιον της εποχής μας – αντίθετα ήταν πάντα εκεί, πηγάζοντας απευθείας από τον αρχέγονο φόβο του ανθρώπου για το μέλλον, το άγνωστο και εν τέλει τον ίδιο τον εαυτό του.

Ο συνηθισμένος μαύρος καθρέφτης, αυτό που, όπως δήλωνε ο Charlie Brooker το 2011, είναι αυτό που θα βρεις σε κάθε τοίχο, σε κάθε οθόνη, σε κάθε παλάμη κάθε χεριού, η κρύα, αστραφτερή επιφάνεια της οθόνης μιας τηλεόρασης, ενός υπολογιστή, ενός smartphone μπαίνει σε δεύτερο ρόλο σε αυτήν την 6η σεζόν, παραχωρώντας τη θέση του στον μαύρο καθρέφτη της ανθρώπινης ψυχής. Ο Charlie Brooker δεν ήθελε να κάνει ένα Black Mirror για τα NFTs –όπως δήλωσε ο ίδιος– ούτε ένα επεισόδιο σαν αυτά που του έγραψε το ChatGPT, όταν του το ζήτησε για πλάκα, έναν πολτό δηλαδή από όλες τις σεζόν του Black Mirror και όποιου άλλου δυστοπικού sci fi show ακολούθησε τα χνάρια του. Στην εποχή της δημιουργικής τεχνητής νοημοσύνης, ο δημιουργός του Black Mirror εμφανίζεται έτοιμος να συνεχίσει να χρησιμοποιεί τη δικιά του λειτουργώντας ως κινηματογραφιστής παλιάς κοπής και ξαναγράφοντας του κανόνες του δικού του παιχνιδιού.

«Αν παίξεις πολύ με τη φόρμα ρισκάρεις να αποξενώσεις τον κόσμο που αγάπησε το show», δήλωσε πρόσφατα ο Brooker, στους Financial Times απαντώντας στις ανησυχίες από που προκύπτουν από τη δυσαρέσκεια πολλών fans της σειράς «Αλλά δεν δίνω δεκάρα. Τα επεισόδια αυτά είναι αυτόνομα, στέκονται μόνα τους. Και δεν υπάρχουν κανόνες». Είναι άγνωστο αν αυτό το reconception του Black Mirror, με τους νέους αφηγηματικούς κανόνες, θα του δώσει κι άλλα χρονικά περιθώρια. Tο σίγουρο πάντως είναι ότι με αυτόν τον ελιγμό ο Charlie Brooker ξέφυγε από τη δαγκάνα της λειψυδρίας και έφτιαξε κάτι που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ιδανικός, υπαρξιακός επίλογος σε μια πρωτοπόρα σκοτεινή τηλεοπτική ανθολογία. Αν θυμηθούμε εκείνο το σοκαριστικό πρώτο επεισόδιο του Δεκεμβρίου του 2011, θα διαπιστώσουμε ότι το Black Mirror ξεκίνησε από μια ρεαλιστική φαντασία – και είναι, συνήθως, ωραίο τα πράγματα να τελειώνουν με το σχήμα του κύκλου, επιστρέφοντας εκεί απ’ όπου ξεκίνησαν, γιατί αν μη τι άλλο κάτι τέτοιο υποδηλώνει ότι έχουν εξαντλήσει το δημιουργικό ταξίδι τους.