«Blockbuster»: Η νοσταλγία και η ειρωνεία πίσω από τη σειρά του Netflix

Θυμάστε τα βίντεο κλαμπ; Το «Blockbuster» του Netflix ελπίζει πως όχι. Η σειρά, που δημιουργήθηκε από τη Βανέσα Ράμος, διαδραματίζεται στο τελευταίο βίντεο κλαμπ Blockbuster στην Αμερική, κρυμμένο σε ένα εμπορικό κέντρο στα προάστια του Μίσιγκαν. Στο πρώτο επεισόδιο γίνεται σαφές ότι η ιστορία διαδραματίζεται «σήμερα», μια εποχή που η εξαγορά των τοπικών επιχειρήσεων από μεγάλους εθνικούς ομίλους φαίνεται να έχει σχεδόν ολοκληρωθεί, αλλά η σειρά δίνει την αίσθηση ότι είναι κολλημένη κάπου ενδιάμεσα από διαφορετικές εποχές.

Είναι μια κωμική σειρά που φτιάχτηκε από την Universal και κυκλοφόρησε σε μια streaming πλατφόρμα, χτισμένη γύρω από το είδος της επιχείρησης -όχι μόνο τα βίντεο κλαμπ, αλλά οτιδήποτε περιλαμβάνει ανθρώπους που μοιράζονται μια κοινή εμπειρία, αντί μια εμπειρία ειδικά προσαρμοσμένη σε αυτούς- που το Netflix βοήθησε να «σκοτώσει».

Ίσως κάποιες από αυτές τις επιχειρήσεις άξιζε να κλείσουν, τουλάχιστον σύμφωνα με τους κανόνες του καπιταλισμού, και είναι αφελές να πιστεύουμε ότι μια σημαντική μερίδα καταναλωτών ίσως να επιλέξει οικειοθελώς μια «κατώτερη» εμπειρία -υψηλότερες τιμές, περιορισμένες επιλογές, μη άπειρες επιστροφές- απλώς για να ψωνίσουν σε ένα κατάστημα του οποίου ο ιδιοκτήτης ζει στον ίδιο ταχυδρομικό κώδικα.

Δεν είναι όμως ξεκάθαρο γιατί οποιοσδήποτε από τους πελάτες του βίντεο κλαμπ αυτού νοικιάζει DVD ταινιών που θα μπορούσαν εύκολα να δουν online - η σειρά δεν διαδραματίζεται καν σε μια από τις αγροτικές, απομονωμένες περιοχές όπου τα DVD εξακολουθούν να είναι δημοφιλή λόγω ανεπαρκούς υπηρεσίας broadband. Ο πρωταγωνιστής και ιδιοκτήτης του τελευταίου Blockbuster στη σειρά, Timmy Yoon (Randall Park), λέει: «Δεν μου λείπουν τα μέρη. Μου λείπουν οι άνθρωποι». Ίσως λοιπόν και οι πελάτες τους να νιώθουν την ίδια μοναξιά.

Το Blockbuster είναι αρκετά έξυπνο ώστε να προβάλλει τις προφανείς ειρωνείες της ύπαρξής του από νωρίς. Στην πρώτη σκηνή, ένας πελάτης απολογείται που έχει να πατήσει στο κατάστημα 3 χρόνια λέγοντας «Έχω κάνει συνδρομή στο Netflix, όπως όλοι». Και στο τέλος του πρώτου επεισοδίου, ο Timmy δίνει μια συγκινητική ομιλία (που θυμίζει αυτή της ταινίας «Independence Day») λέγοντας ότι η κοινότητα πρέπει να ανακτήσει τον έλεγχο από «όλες τις μεγάλες εταιρείες που καταστρέφουν αυτή τη χώρα», και η Melissa, μία από τις υπάλληλους, επισημαίνει ότι το ίδιο το Blockbuster ήταν κάποτε το μεγαθήριο που ώθησε τοπικά βίντεο κλαμπ να κλείσουν. Είναι όμως δύσκολο να γελάσεις με αυτές τις αναφορές όταν συνειδητοποιείς ότι, παρακολουθώντας τη σειρά αυτή, ωφελείς το ίδιο το Netflix. Δεν αρκεί που επέφεραν το κλείσιμο των βίντεο κλαμπ και μετά εγκατέλειψαν την κουλτούρα που είχαν καταστρέψει για να δημιουργήσουν ένα μενού αλγοριθμικής μετριότητας, τώρα θέλουν να τους ανήκει τόσο η λαχτάρα όσο και η νοσταλγία μας για εκείνη την εποχή.

Το γραφείο του Timmy είναι διακοσμημένο με αφίσες από το «Tremors» και το «The Thing», δύο αποτυχίες του box office που έγιναν cult classics χάρη στην επανακυκλοφορία τους σε βιντεοκασέτα. Υπήρξε μια εποχή όπου το Netflix θα μπορούσε να είχε ενισχύσει αυτή τη διαδικασία, αντί να δημιουργήσει έναν κόσμο όπου παλιότεροι ή λιγότερο γνωστοί τίτλοι απλά δεν υπήρχαν. Την εποχή που το Netflix έστελνε δισκάκια σε κόκκινους φακέλους, ήταν σαν ένα εθνικό κατάστημα βίντεο που είχε ένα αντίγραφο των πάντων, ακόμα και των ταινιών που βρίσκονταν στην αφάνεια και που δεν μπορούσε να βρει το τοπικό βίντεο κλαμπ.

Αλλά όσο περισσότεροι από αυτούς τους φακέλους έμπαιναν στο ταχυδρομείο, τόσο περισσότερο συνηθίζαμε να έρχονται τα πράγματα σε εμάς, και η σκέψη του να βγούμε έξω και να πάμε κάπου για να νοικιάσουμε μια ταινία που θέλουμε να παρακολουθήσουμε -που στην πραγματικότητα έπρεπε να βγούμε δύο φορές από το σπίτι, μια φορά για να την πάρουμε και μία για να την επιστρέψουμε- δεν έγινε απλά μη βολικό, αλλά αφόρητο. Επιπλέον, τα καταστήματα ήταν γεμάτα κόσμο και ανθρώπους που δεν ήξεραν τι ήθελαν και καθυστερούσαν την ουρά, που τσακώνονταν για καθυστερημένες χρεώσεις ή άρπαζαν το τελευταίο αντίγραφο μιας ταινίας που είχαμε περάσει ώρες να αποφασίσουμε ότι θέλουμε.

Στο «The Last Blockbuster», ένα ντοκιμαντέρ, επίσης στο Netflix, σχετικά με το πραγματικό τελευταίο κατάστημα (που τυχαίνει να είναι στο Bend του Oregon), ο Tom Casey, πρώην CFO του Blockbuster Video λέει: «Μου λείπει να νοικιάζω από ένα φυσικό κατάστημα; Όχι. Εννοείται πως όχι. Δεν νομίζω ότι λείπει σε κανέναν.» Ο ηθοποιός Adam Brody αναρωτιέται στο ντοκιμαντέρ σε πόσο καιρό θα σταματήσουν οι εταιρείες να παράγουν DVD. Το πρόβλημα είναι όμως ότι υπάρχει ακόμα ανάγκη για DVD, ειδικά στις βιβλιοθήκες. Δεν έχουν όλοι internet στο σπίτι (ιδιαίτερα σε αρκετά υψηλές ταχύτητες για streaming), ειδικά οι ηλικιωμένοι άνθρωποι και άτομα που ζουν με χαμηλότερα εισοδήματα ή σε απομακρυσμένες, αγροτικές περιοχές.

Προς το τέλος της σεζόν, ενώ ο Timmy παλεύει με την αποτυχία του Blockbuster, προσπαθεί να εστιάσει στη βασική του και μοναδική εναπομείνασα απήχηση. «Ίσως το κατάστημα δεν νοικιάζει απλά ταινίες», σκέφτεται. «Ο κόσμος μαζεύεται εδώ. Προσφέρουμε μια εμπειρία που δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον κόσμο. Είναι ξεχωριστό. Πρέπει να το μοιραστούμε». Τα πραγματικά βίντεο κλαμπ Blockbuster όμως δεν ήταν χώροι συγκέντρωσης και σκόπιμα εξαφάνισαν τα μέρη που ήταν, τόσο σχολαστικά που ακόμα και στη νοσταλγία μπορούμε μόνο να θυμηθούμε την απρόσωπη αλυσίδα καταστημάτων που τα αντικατέστησαν. Το Netflix μπορεί να πάτησε τη σκανδάλη που σκότωσε τα βίντεο κλαμπ, αλλά η αλήθεια είναι ότι τα Blockbuster έβαλαν τις σφαίρες στο όπλο.

Αυτή βέβαια η πραγματικότητα και η σταδιακή μετάβαση έγινε κυρίως στις ΗΠΑ, στη γενέτειρα του Netflix. Εδώ, και στις περισσότερες ίσως ευρωπαϊκές χώρες, η διαδικασία εξάλειψης των βίντεο κλαμπ ήταν λίγο πιο γρήγορη και πιο βίαιη. Από εκεί που κάθε γειτονιά είχε τουλάχιστον 3-4 και το καθένα από αυτά πάλευε να διαφέρει με κάποιο τρόπο προσφέροντας και άλλες παρεμφερείς υπηρεσίες (πόσο όμως να διαφέρει;), άρχισαν ξαφνικά να κλείνουν το ένα μετά το άλλο. Το Netflix άργησε να φτάσει σ’ εμάς με τη σημερινή του μορφή, αλλά μέχρι να έρθει είχαμε ήδη βρει άλλους τρόπους να έχουμε πρόσβαση σε ταινίες γρήγορα, εύκολα και τις περισσότερες φορές δωρεάν. Το Netflix, όσο και οι σημερινοί ανταγωνιστές του, απλά μας έδωσαν έναν πιο μεθοδευμένο τρόπο να βλέπουμε πράγματα που δεν ξέραμε καν ότι θέλουμε να δούμε.

Όσο για τα βίντεο κλαμπ, τουλάχιστον στη δική μου γειτονιά, αυτό στο οποίο πήγαινα έχει γίνει ένα περίεργο αμάλγαμα καφετέριας και βίντεο κλαμπ (δεν έχω μπει εδώ και χρόνια, απλά περνάω συχνά απ’ έξω, οπότε δεν ξέρω σε τι μορφή τις προσφέρει), και η ταμπέλα απ’ έξω λέει Coffee and Moovies (το οποίο λογοπαίγνιο με το «moo» ακόμα δεν έχω καταλάβει, αλλά ίσως σταματήσω μια μέρα να ρωτήσω).

Με στοιχεία από Slate