Kαλό να βλέπουμε τηλεόραση στο lockdown αλλά με τον σωστό τρόπο

Όλοι αισθανόμαστε λίγο ένοχοι όταν χαλαρώνουμε μπροστά από την τηλεόραση φορώντας τις πιτζάμες μαςκαι τρώγοντας παγωτό κατευθείαν από τη συσκευασία. Είναι όμως πλέον μια συνηθισμένη δραστηριότητα εν μέσω lockdown (όχι πως δεν ήταν πριν, απλά τώρα φαίνεται να είναι το μόνο που κάνουμε). Η εκτεταμένη φύση της πανδημίας έχει στρέψει την προσοχή στον αντίκτυπο που έχει στη συλλογική ψυχική μας υγεία.

Πολλοί οργανισμοί ψυχικής υγείας έχουν προτείνει στρατηγικές για την προστασία της ψυχικής υγείας, όπως η άσκηση, ο ύπνος και η επαφή με τη φύση. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στην υπόθεση ότι το να βλέπουμε τηλεόραση είναι τελικά κακό για την ψυχική μας ευεξία. Υπάρχουν όμως στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η παρακολούθηση τηλεόρασης μπορεί εντέλει να είναι καλή για εμάς - αν το κάνουμε με τον σωστό τρόπο.

Σε πολλά μέρη του κόσμου έχει πράγματι αναφερθεί αύξηση στην παρακολούθηση τηλεόρασης και εκπομπών σε διαδικτυακές υπηρεσίες streaming κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια του πρώτου lockdown στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι άνθρωποι έβλεπαν κατά μέσο όρο περισσότερες από έξι ώρες τηλεοπτικού και διαδικτυακού περιεχομένου βίντεο σε καθημερινή βάση, μια αύξηση περίπου 30% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Υπήρξε επίσης αύξηση των συνδρομών σε υπηρεσίες streaming, με σχεδόν 12 εκατομμύρια άτομα στο Ηνωμένο Βασίλειο να εγγραφούν σε μια νέα υπηρεσία κατά τη διάρκεια του lockdown. Το Netflix έχει πλέον περισσότερους από 200 εκατομμύρια συνδρομητές παγκοσμίως.

Πώς μπορεί λοιπόν η τηλεόραση να συνεισφέρει στην ευημερία μας; Γνωρίζουμε ότι η τέχνη μπορεί να προκαλέσει έντονα συναισθήματα. Συχνά θα στραφούμε σε μιούζικαλ, podcasts, τηλεοπτικά προγράμματα, ταινίες και άλλες καλλιτεχνικές παραγωγές, επειδή θέλουμε να βιώσουμε έντονα συναισθήματα.

Σύμφωνα με έρευνα του Martin Seligman (PERMA and the Building Blocks of Well-Being, Seligman, 2018) κορυφαίου ερευνητή θετικής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Pennsylvania, το να βιώνεις θετικά συναισθήματα είναι ένα από τα δομικά στοιχεία της ευημερίας μας. Θα ήταν λοιπόν λογικό να παρακολουθούμε περισσότερες εκπομπές που μας κάνουν να αισθανόμαστε όμορφα για να αυξήσουμε τα θετικά συναισθήματα.

Σύμφωνα με την Barbara Fredrickson (The Role of Positive Emotions in Positive Psychology, Fredrickson, 2001) ψυχολόγο στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, η εμπειρία θετικών συναισθημάτων μπορεί να έχει μακροπρόθεσμη, βιώσιμη επίδραση στην ευημερία. Όταν αισθανόμαστε καλά, το μυαλό μας ανοίγει και η συνειδητοποίησή μας διευρύνεται - καθιστώντας μας πιο ικανούς να σκεφτόμαστε δημιουργικά. Ως άμεση συνέπεια, μια σειρά ψυχολογικών διαδικασιών ξεκινά, αυξάνοντας σταδιακά θετικούς πόρους όπως η ανθεκτικότητα που μπορούν να αντληθούν σε περιόδους ανάγκης.

Τα θετικά συναισθήματα έχουν επίσης άμεσο αντίκτυπο στο σώμα. Μία μελέτη (The Undoing Effect of Positive Emotions, Fredrick Sonetal, 2000) έδειξε ότι τα θετικά συναισθήματα μπορούν να «αναιρέσουν» τις αρνητικές συνέπειες των σωματικών συμπτωμάτων που σχετίζονται με συναισθήματα όπως το άγχος. Σε αυτήν τη μελέτη, οι βασικοί καρδιακοί παλμοί των συμμετεχόντων μετρήθηκαν προτού «μπουν» σε κατάσταση άγχους, όταν τους ζητήθηκε να προετοιμάσουν μια ομιλία πάνω σε ένα άγνωστο για  αυτούς θέμα.

Αφού ανατέθηκε αυτή η «εργασία πρόκλησης άγχους», δόθηκε στους συμμετέχοντες ένα τυχαίο κλιπ ταινίας το οποίο προκαλούσε διασκέδαση, ικανοποίηση, ουδετερότητα ή θλίψη. Αφού το παρακολούθησαν, οι καρδιακοί παλμοί των συμμετεχόντων μετρήθηκαν ξανά. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι καρδιακοί παλμοί των συμμετεχόντων που βίωσαν διασκέδαση ή ικανοποίηση επέστρεψαν στους αρχικούς τους παλμούς πολύ πιο γρήγορα από τους συμμετέχοντες που βίωσαν ουδετερότητα ή θλίψη.

Τούτου λεχθέντος, η τηλεόραση δεν μας κάνει απαραίτητα πάντα να νιώθουμε καλύτερα. Για μερικούς ανθρώπους, πολύ σκοτεινά θέματα, που ίσως σχετίζονται και με προσωπικά βιώματα, μπορεί να είναι καταθλιπτικά. Το να παρακολουθούμε τηλεόραση χωρίς λόγοή απλά να αλλάζουμε κανάλια για να περάσει η ώρα, μπορεί επίσης να μας κάνει να νιώσουμε την έλλειψη ελέγχου,και μπορεί να μας κάνει επίσης να χάσουμε άλλες ευκαιρίες για να ενισχύσουμε σκόπιμα την ευημερία μας. Με τον ίδιο τρόπο, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όσον αφορά τους «μαραθωνίους» σειρών ή ταινιών στον βαθμό που αυτοί μας εμποδίζουν να λειτουργήσουμε αποτελεσματικά στην καθημερινή μας ζωή.

Ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα κατά τη διάρκεια του lockdown είναι η έλλειψη αλληλεπίδρασης και κοινωνικοποίησης με άλλους ανθρώπους. Το Salon προτείνει για αυτό τον λόγο σειρές που μας επιτρέπουν να γνωρίσουμε τους βασικούς χαρακτήρες με την πάροδο του χρόνου, κάτι το οποίο μπορεί να είναι ένας χρήσιμος τρόπος να ενισχύσουμε τα συναισθήματα κοινωνικής σύνδεσης. Προτείνουν σειρές όπως «Friends», «Grace and Frankie», «Frasier» και «The Good Place».Σε αυτές θα προσθέσω μια από τις all-timeαγαπημένες μου σειρές που είναι το «Mad Men», η οποία εάν και ομολογουμένως δεν είναι η επιτομή του feel-good, έχει εξαιρετικό σενάριο και εκπληκτικό character development.

Εναλλακτικά, αντί να κάνετε άσκοπες περιηγήσεις σε κανάλια και υπηρεσίες streaming, κάντε μια μικρή έρευνα στο διαδίκτυο για να βρείτε κάτι που εμπίπτει σε μία από τις παραπάνω κατηγορίες, ώστε να μπορείτε να μεταβείτε κατευθείαν στο επιλεγμένο πρόγραμμα που είναι της αρεσκείας σας. Αυτό θα είναι πιο σκόπιμο, δίνοντάς σας μια μεγαλύτερη αίσθηση ελέγχου.

Ένας άλλος τρόπος για να αποκομίσετε τα οφέλη είναι να παρακολουθήσετε τα αγαπημένα σας προγράμματα με άλλα άτομα –ακόμα και αν αυτό είναι από απόσταση, γιατί θα μπορείτε να μοιραστείτε την εμπειρία και να συζητήσετε την πλοκή όπως και τις εντυπώσεις σας. Τέλος, όταν βρείτε ένα πρόγραμμα που σας δίνει θετικά συναισθήματα, μάθετε να απολαμβάνετε την εμπειρία αντί να μπείτε στη διαδικασία του «μαραθωνίου».

Έχοντας τον έλεγχο των συνηθειών μας έχουμε και περισσότερες πιθανότητες να ενισχύσουμε την ευημερία μας σε αυτές τις δύσκολες στιγμές.

*Με στοιχεία από Salon