Συνέντευξη: Η Όλγα Μαλέα, σκηνοθέτρια της τηλεοπτικής σειράς «Τα Καλύτερά μας Χρόνια» που προβάλλεται στην ΕΡΤ, μιλάει στην ATHENS VOICE.
Λίγο πριν τελειώσει η δεκαετία του 1980, πήρα συνέντευξη από την Όλγα Μαλέα για τον «Ταχυδρόμο»: πρωτο-εμφανιζόμενη συνομήλική μου σκηνοθέτης με την επιθυμία να κάνει ταινία μεγάλου μήκους. Βρήκαμε πολλά κοινά σημεία σε εκείνη τη συνέντευξη, ξανασυναντηθήκαμε μετά, όσο έμενε στη Ρώμη, και ξανά στην Αθήνα. Ξαφνιάστηκα που θα έφτιαχνε μια ταινία με τίτλο «Ο οργασμός της αγελάδας», γέλασα, κι ακόμα πιο πολύ όταν είδα την ταινία. Ήταν… καινούργια, διαφορετική, κοριτσίστικη, με ειδικό ύφος που έκτοτε κατοχυρώθηκε ως «ύφος Μαλέα».
Γύρισε κι άλλες ταινίες με ξεχωριστούς τίτλους, γυναίκες πρωταγωνίστριες και αλλιώτικο ύφος. Γράψαμε μαζί το σενάριο στο «Ριζότο», φεμινιστική όχι-εντελώς-κωμωδία με πολλή επιτυχία, για να υποδεχτούμε το 2000. Με τον Απόστολο Αλεξόπουλο έγραψε την «Αγελάδα», την «Κρυφή γοητεία των αρσενικών» και άλλα σενάρια, μαζί παλεύουμε κατά καιρούς διάφορες ταινίες, που γίνονται ή αναβάλλονται, και δεν μας πειράζει. Η Όλγα δεν ακούει τα «όχι», δεν πιστεύει στα «ποτέ» και στα «δεν γίνεται αυτό!», δεν ξεχνάει τίποτα αν το πιστεύει, και δεν ασχολείται με τίποτε αν δεν το πιστεύει.
Με δικά της λόγια, το σίριαλ «Τα Καλύτερά μας χρόνια», που εκτυλίσσεται μέσα από τα μάτια ενός παιδιού:
Η σειρά «Ιταλιανίζει». Ήθελες έναν αέρα Τσινετσιτά;
Δεν είχα σκεφτεί κάτι τέτοιο αλλά φαίνεται το Ιταλικό στοιχείο έχει περάσει στο αίμα μου … και σίγουρα στην κουζίνα μου. Σήμερα ας πούμε έφτιαξα* ραβιόλια με σπανάκι και ρικότα (*Είναι σούπερ μαγείρισσα! Κάποτε μου είπε ότι ξυπνάει το πρωί και έχει στο νου της μια συνταγή…). Το έχουν πει κι άλλοι ότι η σειρά Ιταλιανίζει. Το θεωρώ κομπλιμάν. Αυτό που προσπαθούμε όλη η ομάδα και κυρίως οι ηθοποιοί μας είναι να είμαστε κοντά στον περίφημο Ιταλικό νεορεαλισμό και μακριά από τις υπερβολές που για δεκαετίες έχουν χαρακτηρίσει την ελληνική τηλεόραση. Νομίζω ότι οι θεατές εκτιμούν τις στιβαρές και πιο εσωτερικές ερμηνείες των ηθοποιών μας.
Σε γοητεύει η χρονική περίοδος 1960-1970;
Ε όπως και να το κάνουμε τα 60s– 70s μια γοητεία την έχουν, τα φουστάνια, τα χτενίσματα, τα χρώματα. Δεν νοιώθω νοσταλγία για εκείνη την εποχή αλλά μου αρέσει πολύ που την αναβιώνουμε μέσα από το σήριαλ και θυμόμαστε διάφορες λεπτομέρειες όπως τη λατρεία για το πορτοκαλί χρώμα, το γκρι τηλέφωνο στο χολ με το μακρύ καλώδιο και την προσπάθεια να μιλήσεις με το «πρόσωπο» χωρίς να σε ακούσουν οι γονείς, τα κολλητά κορμάκια χωρίς σουτιέν και τις χίπικες φούστες με τα βολάν. Δεδομένου ότι το 1969 είχα την ίδια ηλικία με τον Άγγελο, τον 9χρονο πρωταγωνιστή της σειράς, μου έρχονται τρομερές αναμνήσεις από εκείνη την εποχή και φυσικά τις βάζω όλες στις σκηνές.
Έχεις input στις επιλογές της Μαρίας Κοντοδήμα που επιμελείται στιλιστικά της σειράς;
Η υπέροχη Μαρία Κοντοδήμα έχει κάνει εκπληκτική έρευνα και δουλειά. Πριν ξεκινήσουμε τα γυρίσματα είχαμε βρει τουλάχιστον 25 ρούχα για τον κάθε πρωταγωνιστή. Κάναμε fitting σε όλους, τα φωτογραφίζαμε, τα φτιάχναμε άλμπουμ και μετά τα συνδυάζαμε. Όλα αυτά ΠΡΙΝ αρχίσει το γύρισμα. Το σπίτι της οικογένειας έχει έντονες ταπετσαρίες, και τα ρούχα έπρεπε να εναρμονίζονται με αυτές για να μην παθαίνεις ταραχή στο κρανίο. Βαθμός δυσκολίας 128! Ήταν μια πολύ δημιουργική και ωραία φάση στη συνεργασία μας με τη Μαρία Κοντοδήμα αλλά και με τον Δημήτρη Κατσίκη, τον τολμηρό σκηνογράφο που ενστερνίστηκε την ιδέα μου με τις ταπετσαρίες και την απογείωσε με την τέχνη του.
Οι στάνταρ κριτικές έχουν να κάνουν με την σκοτεινή πλευρά των 60s, τη Χούντα και το πόσο ζόρικα ήταν τα πράγματα για τις γυναίκες. Τι απαντάς;
Καθώς προχωράνε τα επεισόδια, η βία της Χούντας, η ενδοοικογενειακή βία αλλά και η βία των δασκάλων προς τους μαθητές (καθημερινό φαινόμενο τότε) κάνει αισθητή την παρουσία της. Δηλαδή η σειρά αντιμετωπίζει και την σκοτεινή πλευρά των 60s. Ας πούμε, ο μικρός Άγγελος κάνει απεργία πείνας μέχρι ο δάσκαλος να σταματήσει να τους δέρνει ενώ οι γύρω του δεν καταλαβαίνουν γιατί κάνει τόση φασαρία για μερικά χαστουκάκια. Από την άλλη μεριά τα 60s είναι η εποχή του φεμινισμού και της επανάστασης, κι αυτό επίσης θίγει η σειρά με ενδιαφέροντα τρόπο. Η Μαίρη (Κατερίνα Παπουτσάκη) θέλει να κάνει δική της επιχείρηση. Η Νανά (Τζένη Θεωνά) αρνείται να παντρευτεί γιατί δεν θέλει να βάλει νταλκά στο κεφάλι της και η Μάρθα (Τζώρτζια Κουβαράκη) συζητάει να κρατήσει ένα παιδί εκτός γάμου.
Πώς διάλεξες τους βασικούς ρόλους;
Όταν μπήκα στη σειρά ως σκηνοθέτρια, η Κατερίνα Παπουτσάκη και ο Μελέτης Ηλίας είχαν ήδη κλείσει –εγγύηση-ποιότητα και οι δύο ως ηθοποιοί και ως άνθρωποι. Νιώθω πολύ τυχερή. Το κάστινγκ είναι μια υπέροχη διαδικασία. Στη σειρά μας ήταν προϊόν συνεργασίας ανάμεσα στην Casting Director Σοφία Δημοπούλου, τους σεναριογράφους Nίκο Απειρανθίτη και Κατερίνα Μπέη, τους παραγωγούς Ναταλί Δούκα και Διονύση Σαμιώτη και εμένα. Πέφταν διάφορες ιδέες στο τραπέζι και εκεί που υπήρχε ομοφωνία, πηγαίναμε. Τα δοκιμαστικά τα έκανα εγώ προσωπικά σε όλους τους ηθοποιούς στο κάστινγκ. Το θεωρώ σημαντικό κομμάτι της δουλειάς μου. Άλλο να βλέπεις ένα βίντεο, άλλο να δουλεύεις μια σκηνή live με έναν ηθοποιό. Το ωραίο είναι ότι οι ηθοποιοί μας έχουν δέσει σαν ομάδα και στηρίζουν ο ένας τον άλλο. Ο μικρός Μανώλης Γκίνης (ο Άγγελος στη σειρά) όταν μπαίνει στο σετ καλημερίζει στους ηθοποιούς μας στο ρόλο του: καλημέρα μαμά, καλημέρα μπαμπά, καλημέρα γιαγιά … Η Υβόννη Μαλτέζου λέει «πολύ με συγκινεί αυτό το παλικαράκι, το έχω αγαπήσει σαν να είναι πραγματικό μου εγγόνι».
Έχεις ιστορικό συνεργασίας με παιδιά. Πώς τα βρήκες με τον μικρό πρωταγωνιστή και τον κολλητό του;
Μου αρέσει να δουλεύω με παιδιά. «Πρώτη Φορά Νονός», «Ματζουράνα», «Λουκουμάδες με Μέλι», «Ονειροπαγίδα»: τρεις ταινίες και ένα σήριαλ που τα παιδιά έχουν πρωταγωνιστικούς ρόλους. Τα παιδιά στα «Καλύτερα μας Χρόνια» είναι ταλαντούχα ως ηθοποιοί με έναν τρόπο που μόνο τα παιδιά μπορούν να είναι. Στα παιδιά δεν χρειάζονται πολλές προετοιμασίες και αναλύσεις, τα κάνουν όλα ενστικτωδώς, αρκεί να υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες. Αυτές προσπαθώ να δημιουργώ με την τέχνη αλλά και με τις γνώσεις μου στην Ψυχολογία. Ε, ας χρησιμεύσει και σε κάτι το Διδακτορικό από το Γέιλ! Για μένα το σημαντικό είναι τα παιδιά να νιώθουν πως όλο το γύρισμα είναι ένα ενδιαφέρον παιχνίδι, μια διαδικασία που τους γοητεύει τόσο, ώστε να μην θέλουν να φύγουν από το σετ. Τους βοηθάω να μαθαίνουν και να ανακαλύπτουν πράγματα για να μην βαριούνται. Ο χειρότερος εχθρός μας είναι η βαρεμάρα. Αν ένα παιδί βαριέται, πάει το έχασες σαν ηθοποιό. Τα παιδιά θέλουν τον τρόπο τους, μπορείς να τα ζορίσεις τόσο όσο, και πάντα είναι καλύτερα να πηγαίνεις με τα νερά τους.
Η φωτογραφία είναι νοσταλγική αλλά και σύγχρονη! Το αποδίδουμε και στον Κασβίκη; Κάνει πολύ «Όλγα» το φως, τα κάδρα, το σύνολο …
Εντάξει η σκηνοθεσία είναι δική μου αλλά η φωτογραφία είναι 100% Βασίλης Κασβίκης. Εξαιρετικός συνεργάτης και φωτογράφος. Γρήγορος και αποτελεσματικός, δημιουργεί μαγεία με το τίποτε. Το φως είναι όλο δικό του και μπράβο του! Βασίλης Κασβίκης δαγκωτό! Χρησιμοποιούμε ένα σετ φακών Zeiss, τόσο παλιών που γράφουν στο πλάι «Made in West Germany». Χειροποίητα κρύσταλλα που δεν φτιάχνονται πια και που ο Βασίλης Κασβίκης αξιοποιεί στο έπακρο με τη μαεστρία του και τη δημιουργικότητα των δύο ταλαντούχων οπερατέρ, Ντράγκαν Νίκολιτς και Διονύση Γκαγκάτσο, που έχουμε την τύχη να συνεργαζόμαστε.
Μου είχες πει, ότι θα προτιμούσες να ήταν κορίτσι η ηρωίδα…
Ταυτίζομαι με τον 9χρονο πρωταγωνιστή σε πολλά αλλά όταν περνάμε στο θέμα της σεξουαλικής του αφύπνισης (μεγάλο θέμα στη σειρά) σαν κορίτσι μένω απέξω. Πιστεύω ότι η σεξουαλική αφύπνιση των κοριτσιών παραμένει ταμπού και πολύ θα ήθελα να έκανα μια σειρά σαν «Τα Καλύτερα μας Χρόνια» με κορίτσι πρωταγωνίστρια. Πιστεύω ότι θα μας έφερνε σε αχαρτογράφητα νερά, θα άνοιγε νέους δρόμους. Αν δεν αναβιώσεις την εμπειρία σου μέσα από την τέχνη μένει βουβή και ανεξερεύνητη. Αυτό δυστυχώς συμβαίνει ακόμα και σήμερα με τα κορίτσια που μεγαλώνουν. Μακάρι να γίνει. Θα είναι πρωτοποριακό.
Άσχετο, αλλά σημαντικό: στην ‘Ολγα χρωστάμε το ελληνικό Wift, ή μάλλον Wift.gr (=WomeninFilmandTelevisionGreece) – το «έφερε» από τις επαφές της με τα διεθνήWift, και τα φεμινιστικά της αισθήματα (τα οποία εννοείται μοιραζόμαστε μια και είμαστε μαζί στοWift.gr, με πολλές άλλες…) Έχει γυρίσει έξη ταινίες μεγάλου μήκους, τέσσερα σίριαλ, αρκετά ντοκιμαντέρ, αρκετά «σποτάκια» όπως λέμε τις μικρές ταινίες με μήνυμα ή χωρίς. Ακόμα και σε περιόδους που «δεν κάνει τίποτα», γυρίζει ταινίες μέσα στο μυαλό της και σκέφτεται ιστορίες τις οποίες σκηνοθετεί όταν πέφτει για ύπνο. Όταν ξυπνάει τοπρωί, σκηνοθετεί δικές της συνταγές, με το ύφος που έχει καθιερώσει, μάλιστα, μέχρι και στην κουζίνα. Ή μάλλον στα ωραία της τραπέζια (προ λοκντάουν) με φίλους, συνεργάτες και σωου-μπιζνικούς. Είτε «σου αρέσει» η Μαλέα σαν σκηνοθέτρια είτε όχι, δεν μπορείς να αγνοήσεις την μοναδικότητά της… ούτε την επιμονή, την εργατικότητα και την αγάπη της για το σινεμά. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, στην τηλεόραση που φέρνει πιο πολύ στο σινεμά παρά σε τηλεόραση…
Πλάνα με πρωταγωνιστή τον βασιλιά του ροκ εν ρολ, το ποδόσφαιρο μέσα από τις ισπανίδες αθλήτριες που άλλαξαν τους κανόνες και ο Iron Mike στο ρινγκ μετά από 19 χρόνια
4°
