Αν όχι τώρα, πότε περιμένεις να δεις το «13th» του Netflix;

Αριθμοί και γράμματα εμφανίζονται στην οθόνη. Τρέχουν γρήγορα μπροστά από τα μάτια αλλά πολύ αργά αφήνουν το μυαλό. Λίγα δευτερόλεπτα αργότερα, όλα αρχίζουν να μεγαλώνουν και να διογκώνονται. Οι πρώτες δύο φράσεις στο «13th» του Netflix αρκούν για να καταλάβουμε ότι αυτό που ακολουθεί δεν είναι απλά ένα ντοκιμαντέρ που μιλάει για την «13η Τροπολογία» του Αμερικανικού Συντάγματος. Είναι ένα σπουδαία μαζεμένο και κινηματογραφημένο υλικό που θα μας κάνει να θυμώσουμε αποκτώντας μια γνώση που οι περισσότεροι από εμάς δεν είχαμε. Τουλάχιστον όχι σε βαθμό συνειδητοποίησης της κατάστασης στην οποία μπορεί να μην έχουμε λόγο ως Αμερικανοί αλλά πρέπει να έχουμε φωνή ως άνθρωποι. 

«Στις ΗΠΑ κατοικεί το 5% του παγκόσμιου πληθυσμού. Αλλά και το 25% των φυλακισμένων παγκοσμίως». 

Η Αφροαμερικανίδα Έιβα Ντουβερνέ παρουσιάζει το «13th» ένα ντοκιμαντέρ με στοιχεία σπάνιου αρχειακού υλικού και επιχειρήματα επιστημόνων, ακτιβιστών όπως η γυναίκα-θρύλος Άντζελα Ντέιβις και πολιτικών όπως ο Μπαράκ Ομπάμα. Με έναν γρήγορο και αφοπλιστικό τρόπο, η σκηνοθέτιδα θέλει να μιλήσει για όλους αυτούς που η ύπαρξή τους θεωρείται λιγότερο σημαντική για να έχουν πρόσβαση στα ανθρώπινα δικαιώματα αλλά όχι και τόσο ασήμαντη αφού στα αλυσοδεμένα (κυριολεκτικά και μεταφορικά) χέρια τους κρατούν την οικονομία της Αμερικής. 

«Υπάρχουν 4 εκατομμύρια άνθρωποι που ήταν ιδιοκτησία και αναπόσπαστο κομμάτι του οικονομικού συστήματος παραγωγής του Νότου και τώρα είναι ελεύθεροι. Τι θα τους κάνουμε;»

Το ντοκιμαντέρ θέτει ως σημείο αρχής το τέλος του Εμφυλίου στην Αμερική και εξηγεί ότι παρά το γεγονός ότι μπορεί πράγματι, η νίκη για την κατάργηση της δουλείας το 1856 αποτέλεσε θέσφατο όμως η 13η Τροπολογία του Αμερικανικού Συντάγματος ήταν αυτή που θα άλλαζε το εν λόγω αποτέλεσμα προς όφελος των λευκών πολιτικών και επιχειρηματιών και κυρίως της οικονομίας του Αμερικανικού Νότου. «Μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο υπήρξαν μαζικές συλλήψεις Αφροαμερικανών. Ήταν η πρώτη απότομη αύξηση φυλακίσεων στη χώρα μας. Ξαναγινόσουν σκλάβος. Η 13η Τροπολογία έλεγε “όλοι ελεύθεροι εκτός των εγκληματιών”. Πλέον αφού είσαι εγκληματίας, δεν ισχύει για σένα». Και άρα πρέπει να δουλέψουν για να εκτίσουν την ποινή τους. Και με αυτόν τον τρόπο οι Αφροαμερικανοί ξαναέγιναν τα χέρια του οικονομικού συστήματος. Έτσι απλά, χαρίζοντας σε εκείνο το φαινομενικά θετικό αποτέλεσμα του Εμφυλίου ένα από τα μεγαλύτερα fail της παγκόσμιας ιστορίας.  

«Ένας στους τέσσερις ανθρώπους που βρίσκονται πίσω από τα κάγκελα σε όλον τον κόσμο, κρατείται εδώ, στην “Γη της Ελευθερίας”».

Ο ρατσισμός αρχίζει να παίρνει άλλες διαστάσεις και βάσεις. «Θέλουν να βάλουν τα λευκά παιδιά με τα έγχρωμα στο ίδιο σχολείο έτσι ώστε να προκύψει μια τάξη μιγάδων, κοπριτών» βλέπουμε σε real time εκπροσώπους της Κου Κλουξ Κλαν να ουρλιάζουν. Εκείνη την περίοδο ο κινηματογράφος και η τέχνη βάζουν τη δική τους σφραγίδα στην καταδίκη αυτών των ανθρώπων που πρακτικά ποτέ δεν πρέπει να ένιωσαν ή να νιώθουν μέσα τους ότι αντιμετωπίζονται ως άνθρωποι. Ταινίες όπως αυτή του Ντέιβιντ Γκρίφιθ για την «Γέννηση του Έθνους» γίνονται εισπρακτική τεράστια επιτυχία το 1915. Οι Αφροαμερικανοί παρουσιάζονται στην οθόνη ως εγκληματίες. Ως τέρατα που βιάζουν, χτυπάνε. Ως άγρια θηρία που πρέπει να δαμαστούν. 

Τα λιντσαρίσματα και οι επιθέσεις εναντίον Αφροαμερικανών γίνονται καθημερινότητα στους δρόμους της Αμερικής. Η τιμωρία είναι ανύπαρκτη. Πρέπει να φτάσουμε στο 1964 για να δούμε τους ακτιβιστές να παίρνουν ενεργό ρόλο. Να αντιδρούν απέναντι στη βία κατά αυτών των ανθρώπων και να υποστηρίζουν ότι δεν πιστεύουν στη δαιμόνοποίησή τους. 

Το νομοσχέδιο SB1070 στην Αριζόνα παρουσιάστηκε ως καινοτομία και ουσιαστικά έδωσε την ευκαιρία στην αστυνομία να σταματάει οποιονδήποτε έμοιαζε με μετανάστη. Με αυτόν τον τρόπο γέμισαν τα κέντρα κράτησης μεταναστών τα οποία «αποδίδουν περισσότερα από 11 εκατομμύρια δολάρια το μήνα».

Στο ντοκιμαντέρ της Ντουβερνέ βρίσκεται και η συγκλονιστική ιστορία που περιγράφει το «When they see us» του Netflix το οποίο αλήθεια, αν θυμώνει κάποιος εύκολα, δύσκολα θα καταφέρει να το δει χωρίς να σπάσει την οθόνη του. Και να μην σκάσει μέσα του που όλα αυτά συμβαίνουν στα αλήθεια και όχι στην πλοκή κάποιου σεναρίου. Επιπλέον, η δημιουργία του «Black Lives Matter» με το περιστατικό αστυνομικής βίας που έβγαλε για πρώτη φορά μαζικά τον κόσμο στους δρόμους το 2013 για τη δολοφονία του Trayvon Martin. Μιας και το ντοκιμαντέρ προβλήθηκε το 2016 δεν περιέχει την δολοφονία του George Floyd ούτε την πρόσφατη του Trayford Pellerin που πυροδότησε την ιστορική απόφαση των Bucks και του Γιάννη Αντετοκούμπο να μην παρουσιαστούν στον χθεσινό αγώνα του NBA εις ένδειξη διαμαρτυρίας απέναντι στον τρόπο με τον οποίο δεν υπολογίζονται οι ζωές των ανθρώπων που δεν είναι λευκοί.  

Μιας και ξεκινήσαμε με τη δύναμη των αριθμών ας κλείσουμε έτσι:
«Το Γραφείο Δικαιοσύνης αναφέρει πως ένας στους τρεις νεαρούς μαύρους θα πάει φυλακή στη ζωή του».