Η ταλαντούχα Mrs. America

Με μεγάλο ενδιαφέρον παρακολούθησα τα δύο πρώτα επεισόδια της σειράς «Mrs. America» στο κανάλι Fox. Η πρωταγωνίστρια της σειράς Κέιτ Μπλάνσετ, ενσαρκώνει με μοναδικό τρόπο τη συντηρητική λομπίστρια Φίλις Σλάφλι, εκπρόσωπο των ιδεωδών της αμερικανικής θρησκευτικής δεξιάς την δεκαετία του ‘70.

Η Σλάφλι προσπαθεί αρχικά να γίνει γνωστή ως σχολιάστρια επί των θεμάτων της εξωτερικής πολιτικής, μα σύντομα διαπιστώνει ότι δεν θα είναι εύκολο να σταδιοδρομήσει σε αυτόν τον ανδροκρατούμενο χώρο, λόγω των σεξιστικών αντιλήψεων της εποχής. Όπως κάθε φιλόδοξος καιροσκόπος που σέβεται τον εαυτό του, η Σλάφλι αναζητά ένα θέμα που θα την βοηθήσει να αποκτήσει δύναμη και αναγνωρισιμότητα και εκτός της Πολιτείας του Ιλινόι όπου είχε θέσει υποψηφιότητα -χωρίς να καταφέρει να εκλεγεί- με τους Ρεπουμπλικάνους, το 1960. 

Η Σλάφλι δεν αργεί να συνειδητοποιήσει ότι η επίθεση στις φεμινίστριες που αγωνίζονται να εγκριθεί από τη Γερουσία η τροπολογία των Ίσων Δικαιωμάτων (ό,τι αναφέρεται στηνσειρά ως «ERA» - Equal Rights Amendment) θα της εξασφαλίσει το ενδιαφέρον των γυναικών, την υποστήριξη των αντρών, και την δημοσιότητα που επιζητά. 

Το πιθανότερο είναι ότι η Σλάφλι αντιτίθεται στην νομοθετική τροπολογία υπέρ της ισότητας τόσο επειδή συνειδητοποιεί ότι η διασφάλιση της ισονομίας αντρών-γυναικών θα άνοιγε την πόρτα στις διεκδικήσεις των μαύρων αλλά και των γκέι ακτιβιστών, τους οποίους η ίδια τόσο αντιπαθούσε, όσο και για να αποκτήσει προβολή μέσω της ενασχόλησής της με ένα φλέγον και για αρκετούς προκλητικό ζήτημα.

Επιχειρηματολογώντας κατά της τροπολογίας των Ίσων Δικαιωμάτων η Σλάφλι κατασκευάζει ουσιαστικά έναν εχθρό που προκαλεί φόβο στις γυναίκες, καθώς διαδίδει απροκάλυπτα ψεύδη ως προς τους στόχους του φεμινιστικού κινήματος. Η Σλάφλι ισχυρίζεται ότι αν ψηφιστεί η τροπολογία, όχι μόνο δεν θα επιτρέπεται στις γυναίκες που το επιθυμούν να αναθρέφουν οι ίδιες τα παιδιά τους, αλλά ότι θα καταργηθούν αυτομάτως οι γυναικείες τουαλέτες και θα καταστεί υποχρεωτική η στράτευση για όλες τις Αμερικανίδες.

Το αντίπαλο δέος, οι ακτιβίστριες Μπέτυ Φριντάν, (συγγραφέας του εμβληματικού Το γυναικείο μυστήριο, 1963),  Γκλόρια Στάινεμ (δημοσιογράφος, ηγέτιδα του φεμινιστικού κινήματος), Σίρλει Τσίζχολμ (εξελέγη στη Βουλή των Αντιπροσώπων το 1968), Μπέλλα Άμπζουγκ (δικηγόρος, πολιτική ακτιβίστρια) και άλλες μορφές του γυναικείου κινήματος, εμφανίζονται στις περισσότερες σκηνές να συνομιλούν για διαφορετικές πτυχές των εσωτερικών θεμάτων του κινήματος και της στρατηγικής που όφειλαν να υιοθετήσουν προκειμένου να ισχυροποιήσουν τη θέση τους και να πετύχουν να επικυρωθεί η τροπολογία υπέρ των Ίσων Δικαιωμάτων σε όσο το δυνατόν περισσότερες πολιτείες.

Οι διαφωνίες και οι σύγκρούσεις τους έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον τόσο για τους θεατές που ήδη γνωρίζουν κάποια στοιχεία για την πορεία του φεμινισμού και τα θεμελιώδη κείμενα της φεμινιστικής θεωρίας, όσο και για τους θεατές που θα έρθουν για πρώτη φορά σε επαφή με τις ζυμώσεις που διαμόρφωσαν το κίνημα υπέρ των δικαιωμάτων στη σύγχρονη εποχή.

Άλλωστε η αντιπαλότητα ανάμεσα στις γυναίκες είναι ένα θέμα που πάντα πουλάει. Ίσως για αυτό οι παραγωγοί της σειράς επέλεξαν να δώσουν κεντρικό ρόλο στη Φίλις Σλάφλι και να θέσουν ως βάση της πλοκής τηνδιαμάχη ανάμεσα στις φεμινίστριες και τις συντηρητικές, θρησκευόμενες «νοικοκυρές» του Ιλινόι που ακολουθούν την Σλάφλι.

Προκαλεί ίσως δυσάρεστη έκπληξη το γεγονός ότι οι μεγαλύτεροι αντίπαλοι που είχαν να αντιμετωπίσουν οι γυναίκες οι οποίες έδιναν αγώνα για το δικαίωμα στην παιδεία, την εργασία, την πολιτική, ήταν άλλες γυναίκες.

Όπως φαίνεται και στο πρώτο από τα δύο επεισόδια που έχουν ήδη προβληθεί, η ίδια η Σλάφλι είχε υποστεί επαγγελματικό αποκλεισμό και σεξιστικές διακρίσεις, αλλά αντιδρά σθεναρά στην ιδέα της ισότητας, φάσκοντας και αντιφάσκοντας, καθώς υποστηρίζει ότι η θέση της γυναίκας είναι στο σπίτι, την ίδια στιγμή που εκείνη επιδιώκει για τον εαυτό της την διαρκή συμμετοχή της στα κοινά, και την ευρύτερη δυνατή δημοσιότητα με κάθε μέσο.

Ένα από τα κεντρικά ερωτήματα της σειράς είναι, πιστεύω, το εξής: Τι είναι  αυτό που ωθεί κάποιες γυναίκες να μην μπορούν να ταυτιστούν με τους αγώνες και τις επιδιώξεις του φύλου τους και να στέκονται επιθετικά απέναντι στις ομόφυλές τους, και ενάντια σε κάθε προσπάθεια κατάκτησης βασικών δικαιωμάτων;

Είναι κάτι που παρατηρήθηκε πρόσφατα και με αφορμή το κίνημα me too. Διάσημες ηθοποιοί, σελέμπριτις, και γνωστές επαγγελματίες, χλεύαζαν ή αποδομούσαν το me too πολύ πιο σθεναρά από ό,τι οι άντρες, επιθυμώντας να αποποιηθούν κάθε σχέση με το σκεπτικό του εν λόγω κινήματος.

Είναι όμως πολύ διαφορετικό να ασκείς κριτική στα λάθη, τις εμμονές και τις παραλήψεις των φεμινιστριών, από το να απορρίπτες ολοκληρωτικά μία στρατηγική ή ένα κίνημα, αμφισβητώντας τις προθέσεις όσων συμμετέχουν σε αυτό,ή θεωρώντας πως δεν το χρειαζόμαστε γιατί δεν υπήρξε ποτέ ανισότητα, ή ότι η οικονομική ισότητα, και η πρόσβαση των γυναικών σε τομείς αποφάσεων που διαχειρίζονται παραδοσιακά οι άντρες, έχει πλήρως επιτευχθεί.

Είναι άλλο να επικρίνεις το φεμινιστικό κίνημα επειδή δεν καταφέρνει πάντα να υπερασπιστεί αποτελεσματικά τα δικαιώματα των γυναικών της εργατικής τάξης, των μεταναστριών, των μαύρων γυναικών, ή των λεσβιών, και άλλο να διατείνεσαι πως ένα κίνημα κατά της σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης είναι περιττό, ύποπτο ή γελοίο.

Το να αποφανθούμε πάντως ότι όσες γυναίκες καταφέρονται κατά των αρχών του φεμινισμού έχουν υποστεί πλύση εγκεφάλου ή ότι δεν έχουν την ικανότητα να νιώσουν ενσυναίσθηση, μπορεί να ισχύει σε ορισμένες περιπτώσεις αλλά συχνά η αλήθεια είναι πιο περίπλοκη. Μπορεί η στάση τους, που στις μέρες μας έχει φτάσει να θεωρείται σε κάποιους κύκλους «ανατρεπτική» ή «θαρραλέα», να τους εξασφαλίζει την υποστήριξη, την προστασία και την εύνοια των αντρών –κι ας μην ξεχνάμε ότι η ισότητα δεν ενέχει μόνο δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις που δεν είναι όλες οι γυναίκες έτοιμες ή διατεθειμένες να αναλάβουν.

Επίσης, έχοντας προσπαθήσει σκληρά να αντιγράψουν τις επαγγελματικές συνήθειες και την συμπεριφορά των αντρών, μπορεί να έχουν ταυτιστεί μαζί τους σε τέτοιο βαθμό που να δυσκολεύονται να κατανοήσουν τον τρόπο σκέψης των άλλων γυναικών.

Τέλος, ίσως κάποιες γυναίκες - όπως η Φίλις Σλάφλι - δεν επιθυμούν πραγματικά την ισότητα ώστε να μπορούν να διατηρήσουν τη φαντασίωση πως ο λόγος που απολαμβάνουν κοινωνική, ερωτική, οικονομική ή επαγγελματική ανεξαρτησία, είναι η μοναδική ευφυία, η αποκλειστική αξία, ή η χαρισματική προσωπικότητά τους, και όχι η -μέσα από σκληρούς αγώνες κατεκτημένη- ίση πρόσβαση στην παιδεία, την πολιτική και την εργασία που τους εξασφάλισε μια δημοκρατική νομοθεσία.