Το μυστικό της επιτυχίας της σειράς Τσέρνομπιλ του HBO.
Φυσικά η απάντηση στην ερώτηση είναι «όχι» και θα ήταν η ίδια σε οποιαδήποτε σειρά κι αν αφορούσε. Ευτυχώς (ή δυστυχώς, δεν έχει και τόση σημασία) η τέχνη δεν είναι στίβος και ο ορισμός κάποιου έργου ως «το καλύτερο όλων των εποχών» είναι τόσο αυθαίρετος και υποκειμενικός, όσο ο ορισμός της πιο σέξι γυναίκας (ή άντρα, δεν είμαστε σεξιστές) ή του πιο όμορφου αυτοκίνητου όλων των εποχών. Προφανώς όλοι θα συμφωνήσουμε στο ποιοι άνθρωποι ή ποια αυτοκίνητα είναι ωραία, αλλά ο ορισμός της εμφάνισης μιας γυναίκας, ενός άντρα ή ενός αυτοκινήτου ως της αναμφισβήτητης κορυφής είναι αδύνατος. Το ίδιο και με τα έργα τέχνης και άρα και με τις σειρές. Είναι σχετικά εύκολο να καταλάβουμε ποιες είναι σπουδαίες, αλλά αδύνατο να πούμε ποια είναι καλύτερη απ’ όλες. Το μόνο που μπορούμε να πούμε (κι αυτό όχι πάντα) είναι το ποια είναι η αγαπημένη μας ή αυτή που μας άρεσε πιο πολύ.
Κατα συνέπεια, το Τσερνομπίλ δεν είναι η καλύτερη σειρά όλων των εποχών γιατί καλύτερη σειρά όλων των εποχών δεν υπάρχει. Είναι όμως ένα αριστούργημα που έχει τόσο πολύ ενθουσιάσει όσους την έχουν παρακολουθήσει ώστε να είναι είναι η σειρά με την υψηλότερη βαθμολογία στο IMDB. Είναι, με λίγα λόγια, η σειρά που έχει αρέσει περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη.
Γιατί είναι μια σειρά που περιγράφει κάτι που δεν περιγράφει καμιά άλλη.
Η σκηνοθεσία είναι εκπληκτική, το σενάριο χωρίς ατέλειες, η κινηματογράφηση άψογη, η καλλιτεχνική διεύθυνση αξεπέραστη, η μουσική μοναδική, τα παιξίματα δεξιοτεχνικά, όλα στη σειρά μπορούν να βαθμολογηθούν με 10 στα 10 κι αυτό μπορεί να είναι σπάνιο, αλλά δεν είναι μοναδικό. Αυτό που είναι μοναδικό στο Τσερνομπίλ, αυτό που δεν έχει καταφέρει καμία άλλη σειρά στο παρελθόν, είναι ο τρόπος με τον οποίο η αρτιότητα της χρησιμοποιείται για να περιγράψει κάτι που, αν και κυριάρχο στο δεύτερο μισό του 20 αιώνα, έχει, συγκριτικά, ελάχιστα απασχολήσει την εμπορική τέχνη: τον υπαρκτό σοσιαλισμό. Τη ζωή στην άλλη μεριά του παραπετάσματος.
Σκεφτείτε πόσες ταινίες και πόσα σίριαλ έχετε δει για το Βιετνάμ, σκεφτείτε πόσες ταινίες και πόσα σίριαλ έχετε δει για την Αμερική της δεκαετίας του '60, σκεφτείτε πόσες φορές έχετε παρακολουθήσει περιγραφές της ζωής στη Δύση και μετά σκεφτείτε πόσες φορές έχει γίνει το ίδιο με τη ζωή στο ανατολικό μπλοκ. Μία με τη Ζωή των Άλλων και μια τώρα με το Τσερνομπιλ (αν ξεχνάω κάποια πετυχημένη σειρά η ταινία ζητώ συγγνώμη, αλλά το γεγονός παραμένει πως η απεικόνιση της ζωής στην άλλη μεριά του παραπετάσματος έχει απασχολήσει ελάχιστα την ποπ κουλτούρα).
Αν σκεφτούμε τον αριθμό των ανθρώπων που έζησαν τον υπαρκτό σοσιαλισμό, αν σκεφτούμε τον αριθμό των ανθρώπων που επηρεάστηκαν από αυτόν, τότε η περιέργεια για το τι πραγματικά συνέβαινε στην «άλλη πλευρά» (στην οποία οι Έλληνες παρά λίγο να βρεθούμε) είναι μεγάλη και η εποχή καταλαλληλότερη από ποτέ για να ικανοποιηθεί. Η διαπίστωση πως η Σοβιετική Ένωση δεν ήταν πολλά περισσότερα απο μια στυγνή ιμπεριαλιστική δικτατορία είναι πια κοινός τόπος και δεν διχάζει και όλο και περισσότεροι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο είναι έτοιμοι (και πολύ περίεργοι) να μάθουν για την κόλαση που παράστησε (αρκετά πειστικά για πολλούς) τον παράδεισο.
Κι αυτό, νομίζω, είναι το μυστικό της επιτυχίας του Τσερνομπίλ. Μιας σειράς που περιγράφει ένα πυρηνικό δυστύχημα που, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, επηρέασε εκατομμύρια ανθρώπους για να μιλήσει για ένα πολιτικό δυστύχημα που, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, επηρέασε εκατοντάδες εκατομμύρια. Μιας σειράς στην οποία ο τρόμος για τη ραδιενέργεια δεν είναι τίποτα μπροστά στον τρόμο μιας ζωής που είναι έρμαιο στις ορέξεις ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος, στα συμφέροντα των αξιωματούχων του και στις ανάγκες τις γραφειοκρατίας του. Μιας σειράς που περιγράφει με λεπτομέρεια το τι σημαίνει να είσαι παγιδευμένος σε μια τεράστια φυλακή στην οποία το μόνο που μπορείς να ελπίζεις είναι η επιβίωση και ο μόνος τρόπος να την εξασφαλίσεις η υποταγή.
Κι αυτόν τον τρόμο, παρότι τόν έζησε και τον ζει ακόμα ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της ανθρωπότητας, σπανίως τον βλέπουμε στην οθόνη. Και η σειρά του ΗΒΟ όχι απλώς τον δείχνει, όχι απλώς καλύπτει ένα θεματικό κενό, αλλά τον δείχνει και σε όλο του το εφιαλτικό μεγαλείο. Και μπράβο της.
*Τσερνομπίλ και όχι Τσερνόμπιλ όπως λέμε Νάικ και όχι Νάικι, Τσε Σε Κα και όχι Τσε Ες Κα, άναλ και όχι έιναλ κ.ο.κ. Είμαστε κάπως κλασσικοί.
Η σειρά που πραγματεύεται, τόσο τρυφερά και ειλικρινά, το ζήτημα της πολυγαμίας έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο Βερολίνο το 2020, αλλά πριν λίγο καιρό ήρθε στο Cinobo
15°
