33 αλήθειες και ψέματα για τον «Ιησού από τη Ναζαρέτ»

Από θρησκόληπτες γιαγιάδες μέχρι αθώα πιτσιρίκια, το τηλεοπτικό Πάσχα είναι συνυφασμένο με τον Ρόμπερτ Πάουελ στο ρόλο του Χριστού. Η μίνι σειρά βρετανικής και ιταλικής παραγωγής που θεωρείται η μεγαλύτερη και πιο ποπ θρησκευτική αφήγηση στην ιστορία της μικρής και της μεγάλης οθόνης, προβάλλεται αδιάλειπτα κάθε χρόνο στην ελληνική τηλεόραση. Ο «Ιησούς από τη Ναζαρέτ» του Φράνκο Τζεφιρέλι έχει πιστούς τηλεθεατές, είναι το καλτ της Μεγάλης Εβδομάδας απέναντι στα θρησκευτικά φιλμ της Τσινετσιτά και πάει να συμπληρώσει πέντε δεκαετίες από τη «γέννησή» του. Κι αν σήμερα μοιάζει ίσως να έχει ξεπεραστεί από την εποχή της, δεν έχει πάψει να μεγαλώνει γενιές και γενιές τηλεθεατών. Ποια πάθη τράβηξαν οι ηθοποιοί και οι συντελεστές της διάσημης σειράς για να υπηρετήσουν το όραμα του σκηνοθέτη; Γιατί τέτοιο κόλλημα; Ποιες ήταν οι στιγμές που σημάδεψαν τα γυρίσματα της; Ήξερες ότι...

Προβλήθηκε για πρώτη φορά από το ιταλικό κανάλι RAI 1 στις 27 Μαρτίου 1977.

Ο προϋπολογισμός της σειράς ήταν 180.000.000 δολάρια και η κινηματογράφησή της έγινε από την RAI Radiotelevisione Italiana.

Για να γίνουν πραγματικότητα τα 371 λεπτά του «Ιησού από τη Ναζαρέτ» χρειάστηκαν τέσσερα ολόκληρα χρόνια. Ένας χρόνος γυρισμάτων και τρία προετοιμασίας.

Ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο του 1975 και ολοκληρώθηκαν το Μάιο του 1976, έλαβαν χώρα στο Μαρόκο και την Τυνησία, με τις σκηνές των συναγωγών να γυρίζονται στο νησί Τζέρμπα, ενώ εκείνες της Ιερουσαλήμ στην πόλη της Τυνησίας Μοναστήρι, το όνομα της οποίας παραμένει ελληνικό μέχρι και σήμερα.

Αν και υποδύθηκε τον Ιησού, ο Ρόμπερτ Πάουελ αρχικά δοκιμάστηκε από τον Φράνκο Τζεφιρέλι για το ρόλο του Ιούδα.

Οι πρώτες επιλογές στο μυαλό του ιταλού κινηματογραφιστή ήταν ο Αλ Πατσίνο και ο Ντάστιν Χόφμαν, επιθυμίες που δεν έγιναν ποτέ πραγματικότητα.

Τα γαλάζια μάτια του Ρόμπερτ Πάουελ δεν πέρασαν απαρατήρητα στο σκηνοθέτη, ο οποίος αφού τον έστειλε για μαύρισμα ώστε να χάσει το υπερβολικά λευκό χρώμα του, τον προτίμησε όταν επέστρεψε από την «ηλιοθεραπεία» για να ερμηνεύσει τον «Θεάνθρωπο».

Το σκηνοθετικό εύρημα που σκαρφίστηκε ο σκηνοθέτης για να αποδώσει τη «θεία φύση» του χαρακτήρα, σε μια εποχή που τα εφέ ήταν από περιορισμένα έως ανύπαρκτα, ήταν η οδηγία να μην ανοιγοκλείνουν τα μάτια του ηθοποιού.

Παράλληλα, δόθηκε έμφαση στο μέικ απ, ώστε να αναδεικνύονται τα χαρακτηριστικά μάτια του. Πώς; Χρησιμοποιώντας μια λεπτή γραμμή από σκούρο μπλε eyeliner στο πάνω βλέφαρο και μια λεπτή γραμμή λευκού eyeliner στο κάτω. 

O βρετανός ηθοποιός υποβλήθηκε σε δίαιτα και για τη σκηνή της σταύρωσης έχασε 12 κιλά σε 12 ημέρες, από τα 20 που χρειάστηκε να πέσει συνολικά στη ζυγαριά, για να φαίνεται όσο πιο ρεαλιστικός γινόταν.

Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων ο Ρόμπερτ Πάουελ συνήθιζε να πίνει ουίσκι για να ζεσταθεί και κάπνιζε. «Έκανε απόλυτη παγωνιά. Κι αντί να με κατεβάζουν από τον σταυρό μεταξύ των γυρισμάτων, με άφηναν εκεί πάνω, δίνοντάς μου μια ρόμπα και ένα ζευγάρι παντόφλες. Θυμάμαι πως ερχόταν κάποιες φορές η σύζυγός μου και μου έδινε μια τζούρα τσιγάρο. Θυμάμαι ακόμα κάποιον από την παραγωγή να μου ανεβάζει και ένα σφηνάκι μπράντι» έχει δηλώσει ο Ρόμπερτ Πάουελ.

Ποια ήταν η επίδραση που είχε ο ρόλος στο μεγάλο πρωταγωνιστή; Οι δηλώσεις του Ρόμπερτ Πάουελ δείχνουν πως δεν έμεινε ανεπηρέαστος από την τριβή με το χαρακτήρα.

«Κάποια στιγμή κοιτάζοντας στον καθρέφτη, αναγνώρισα στο είδωλό μου τον Ιησού. Μου φάνηκε ότι είδα την εικόνα που έχει ο καθένας από εμάς για Αυτόν, όταν προσπαθούμε να τον φανταστούμε. Την εικόνα που έχω συγκρατήσει από παιδί» έχει εκμυστηρευτεί στο παρελθόν.

Ήταν θρήσκος ή όχι ο Ρόμπερτ Πάουελ; «Όταν κλήθηκα να υποδυθώ τον Ιησού, ήμουν 31 ετών και ομολογώ ότι μέχρι τότε δεν είχα κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη θρησκεία και καμία απολύτως γνώμη για τον Χριστό. Τώρα, ύστερα από 9 μήνες γυρισμάτων σε επιβλητικά τοπία του Μαρόκου και της Τυνησίας, μπορώ να πω ότι πραγματικά πιστεύω στον Ιησού, ακόμη και αν δεν πηγαίνω τακτικά στην εκκλησία».

Πόσα χρήματα έλαβε ο βρετανός ηθοποιός για να ερμηνεύσει τον Ιησού; 20.000 λίρες φημολογείται πως ήταν το μέγεθος της εφάπαξ αμοιβής του, καθώς δεν έχει πληρωθεί ποτέ από τις επαναλήψεις της σειράς.

Μύθοι και αλήθειες; O Ρόμπερτ Πάουελ αποτραβήχτηκε από τη showbiz με αποτέλεσμα να ακουστούν πολλά περί ασθενειών, κατάθλιψης, ακόμη και αυτοκτονίας του. Δεν συνέβη ποτέ τίποτε από όλα αυτά, αφού ο βρετανός ηθοποιός εξακολούθησε να παίζει σε τηλεοπτικές σειρές, στο θέατρο και σε ευρωπαϊκές ταινίες. Ωστόσο, πολλοί παραγωγοί ήταν διστακτικοί να του εμπιστευτούν ρόλους μετά από τη σύνδεσή στα όρια της ταύτισης  με το διάσημο ρόλο.

Θα έπαιζε ξανά το ρόλο του Ιησού; Αρκετά χρόνια μετά, φέρεται να απάντησε μονολεκτικά «όχι». Εντούτοις, ερωτηθείς για το αν ήταν «ευλογία ή κατάρα» έχει συνηγορήσει υπέρ του πρώτου. 

Ο Ρόμπερτ Πάουελ παντρεύτηκε με τη συμβία του και χορεύτρια Μπάρμπαρα Λορντ, πριν την έναρξη των γυρισμάτων της σειράς. Ο βρετανός ηθοποιός έχει υποστηριχθεί πως βρέθηκε στο στόχαστρο θρησκευτικών ομάδων για τον «αμαρτωλό βίο του» εκτός γάμου, όταν γνωστοποιήθηκε πως επρόκειτο να αναλάβει τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Έχει γραφτεί μάλιστα πως «ο παραγωγός Σερ Λιου Γκρέιντ δεν δεχόταν ο ηθοποιός που θα υποδυόταν τον Χριστό να ζει στην αμαρτία». Ο ίδιος ο ηθοποιός το έχει διαψεύσει, λέγοντας πως λείποντας για μακρά περίοδο λόγω γυρισμάτων, είχαν καταλήξει στην απόφασή τους.

Οι κομπάρσοι που επιλέχθηκαν από τον ντόπιο πληθυσμό, δεν το είχαν το αγγλικό και πολύ, με αποτέλεσα όλες οι ομιλίες τους να ηχογραφηθούν εκ νέου σε στούντιο.

Αν και ο Φράνκο Τζεφιρέλι δεν είχε καμία όρεξη για καστ μεγατόνων, όταν ο παραγωγός της σειράς Ντάισον Λόβελ έκανε γνωστό πως η εβδομαδιαία αμοιβή θα ανερχόταν σε 30.000 δολάρια, οι σταρ της εποχής έκαναν ουρά για να αναλάβουν κάποιον από τους ρόλους της.

Ακόμα και η Ελίζαμπεθ Τέιλορ ενδιαφέρθηκε για να ερμηνεύσει τη Μαρία Μαγδαληνή.

Αποτέλεσμα; H Αν Μπάνκροφτ ως Μαρία Μαγδαληνή, ο Πίτερ Ουστίνοφ ως Ηρώδης ο Μέγας, η Κλαούντια Καρντινάλε ως Μοιχαλίδα, ο Τζέιμς Ερλ Τζόουνς ως  Βαλτάσαρ, ο Άντονι Κουίν ως Καϊάφας, ο Λόρενς Ολίβιε ως Νικόδημος.

Οι υπερβολικές απαιτήσεις του Μαρτσέλο Μαστρογιάνι για τον ρόλο του Πόντιου Πιλάτου, υπήρξαν τροχοπέδη στη συμμετοχή του.

Η διανομή των ρόλων υπήρξε «κλειδί» για την επιτυχία της σειράς, αφού κάθε χαρακτήρας αποδόθηκε από σπουδαίους ηθοποιούς του θεάτρου και του σινεμά. Ο Μάικλ Γιορκ ως Ιωάννης ο Βαπτιστής, ο Γιώργος Βογιατζής ως Ιωσήφ, ο Ιαν Μακ Σέιν ως Ιούδας Ισκαριώτης, ο Ντόναλτ Πλέζανς ως Μελχιόρ, ο Έρνεστ Μποργκνάιν ως Εκατόνταρχος, η Ολίβια Χάσεϊ ως Παρθένος Μαρία, ο Ροντ Στάιγκερ ως Πόντιος Πιλάτος, ο Τζέιμς Μέισον ως Ιωσήφ από την Αριμαθαία, ο Τόνυ Λο Μπιάνκο ως  Κουαντίλιος, ο Κρίστοφερ Πλάμερ ως Ηρώδης Αντύπας, η Βαλεντίνα Κορτέζε ως Ηρωδιάδα, ο Φερνάντο Ρέι ως Γκασπάρ, ο Ίαν Χολμ ως Ζέραχ.

Ο Πίτερ Ο Τουλ επρόκειτο να υποδυθεί τον Ιούδα, περνώντας από το κάστινγκ της σειράς, αλλά δεν το έκανε τελικά ποτέ εξαιτίας των προβλημάτων υγείας που αντιμετώπιζε εκείνη την περίοδο.

Ο Έλληνας ηθοποιός Γιώργος Βογιατζής που συμμετείχε στην ιστορική υπερπαραγωγή έκανε τρία δοκιμαστικά για να πάρει το ρόλο. «Όταν γνωρίστηκα με το Φράνκο Τζεφιρέλι μου πρότεινε να κάνω κάποια δοκιμαστικά επειδή ήμουν νέος. Εκείνη την εποχή, προσπαθούσα πάρα πολύ να κάνω πράγματα για την καριέρα μου και ήθελα να πάρω τη δουλειά. Έτσι, λόγω της ηλικίας μου, με έβαλαν να κάνω τρία δοκιμαστικά. Ήθελαν να βεβαιωθούν ότι μπορώ να τα καταφέρω. Και το απέδειξα» έχει αποκαλύψει στο παρελθόν.

Ο «Ιησούς από τη Ναζαρέτ» ήταν υποψήφιος σε πέντε κατηγορίες στα σημαντικά βρετανικά βραβεία BAFTA-Award, χωρίς όμως να καταφέρει να κερδίσει έστω και ένα. Επίσης ήταν υποψήφιο σε τρεις κατηγορίες στα αμερικανικά Emmy, αποσπώντας ένα. Βραβεύτηκε σε τρεις τεχνικές κατηγορίες από το Εθνικό Ιταλικό Συνδικάτο Κινηματογραφικών Δημοσιογράφων με το βραβείο Nastro d’Argento.

Η σειρά απαγορεύτηκε στην Αίγυπτο, όπου προκάλεσε αντιδράσεις για τον τρόπο με τον οποίο αφηγήθηκε το «Θείο Πάθος».

Τα σκηνικά από τα γυρίσματα της σειράς χρησιμοποιήθηκαν από τους Monty Pythons για το σατιρικό φιλμ «Life of Brian» του 1979. 

Στη σκηνή όπου ο Πόντιος Πιλάτος ρωτά τον Ιησού αν είναι ο «Γιος του Θεού» κι αυτός φαίνεται να απαντά «είμαι», τα χείλια του στην πραγματικότητα λένε κάτι άλλο.

Για τους πιο παρατηρητικούς, τα μάτια του Ρόμπερτ Πάουελ, τρεμοπαίζουν, όταν τον αποκαθηλώνουν από το σταυρό.

«Πραγματικά ελπίζω στο μνημόσυνό μου, να με θυμούνται και να με αποκαλούν όλοι ως τον άνθρωπο που υποδύθηκε τον Ιησού» εξομολογήθηκε ο Ρόμπερτ Πάουελ. Δείτε μια παλαιότερη συνέντευξή του, παρακάτω.

Ο Έρνεστ Μποργκνάιν που υποδύθηκε τον Εκατόνταρχο θυμάται...