O διευθυντής στη Διοίκηση Διαστήματος στο Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής (APL), Σταμάτης Κριμιζής γράφει για τη δική του Χίο.
Όταν ανθίζουν τα λεμονοπορτόκαλα, ολόκληρη η Χίος μοσχοβολάει. Και όταν οι ανοιξιάτικες βροχές μάς κάνουν τη χάρη, τα αρώματα της πλούσιας βλάστησης σε μεθούν. Οι περιηγητές σε περασμένους αιώνες ονόμασαν τη Χίο «Μυροβόλο». Στην αρχαιότητα ονομαζόταν και «πιτυούσα», για το πλήθος των πεύκων που κάλυπταν το έδαφός της, «οφιούσα», για το πλήθος των φιδιών που ζούσαν στο νησί, «αιθάλη» για το ηφαιστιογενές έδαφός της και «μάκρις» λόγω του σχήματός της, ενώ ο Όμηρος την αποκαλεί «παιπαλόεσσα», δηλαδή βραχώδη, κρημνώδη. Πέμπτο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας, η Χίος βρίσκεται απέναντι από τη χερσόνησο της Μικρασιατικής Ερυθραίας, από την οποία χωρίζεται με τον ομώνυμο δίαυλο.
Η θάλασσα και το κύμα κάνουν το νησί από ψηλά να μοιάζει με πλοίο που ταξιδεύει. Η Χίος μένει στη θέση της, αλλά οι Χιώτες ταξιδεύουν. Από πάντα ταξίδευαν. Η ναυτική παράδοση είναι συνυφασμένη με την ιστορία του νησιού από τους προϊστορικούς χρόνους. Τα προϊόντα της Χίου ταξίδευαν με τον τεράστιο εμπορικό στόλο των Χίων στη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα. Μεταξύ αυτών ο περίφημος και πανάκριβος «αριούσιος οίνος», για τον οποίο ο Δημοσθένης κατηγορούσε τους Αθηναίους ως σπάταλους στην κατανάλωσή του, και φυσικά η μαστίχα.
Να πω, πως, όταν ως παιδιά μελετούσαμε την ιστορία του νησιού μας, νιώθαμε μία πληρότητα. Ναι, γνωρίζαμε και για τον Όμηρο και τα έπη του, και ξέραμε ότι υπήρξε γείτονάς μας. Το σπίτι μας βρισκόταν ένα μόνο χιλιόμετρο από την Πέτρα του. Περνούσαμε συχνά από αυτήν καθ’ οδό προς το αμπέλι του παππού μας στην πλαγιά του βουνού. Τότε δεν δίναμε και πολλή σημασία στη Δασκαλόπετρα, ένα εξόγκωμα σε σχήμα θρονιού στο κέντρο της επίπεδης κορυφής ενός ογκώδους βράχου, όπου ο ποιητής, η παράδοση λέει, δίδασκε τα έπη του στη συγκεντρωμένη ομήγυρη. Το θεωρούσαμε τέλεια φυσικό, «ναι, ο Όμηρος πάλαι ποτέ ζούσε στη γειτονιά μας, και γιατί όχι;»
Στην εφηβεία, το ενδιαφέρον της παρέας επικεντρώθηκε στην παράδοση του ρουκετοπόλεμου της Λαμπρής. Η κατασκευή των ρουκετών διαρκούσε από την αρχή της Σαρακοστής μέχρι το Μεγάλο Σάββατο. Τη βραδιά της Ανάστασης δικός μας στόχος ήταν να πετύχουμε τον κουμπέ (θόλο) της εκκλησίας του Αγίου Μάρκου και από την αντίθετη πλευρά οι αγιομαρκούσοι στόχευαν το καμπαναριό της Παναγίας Ερυθειανής, της δικής μας εκκλησίας.
Τα χρόνια πέρασαν, και στο Γυμνάσιο, από τα 25 αγόρια που είμαστε στην τάξη μου, τα 23 έγιναν καπετάνιοι και οι δύο φυσικοί. Η δική μου η μοίρα με έφερε στις Ηνωμένες Πολιτείες και στα Διαστημικά Προγράμματα της ΝΑΣΑ. Η δουλειά μου ήταν πολύ κοντά σ’ αυτή των καπεταναίων της θάλασσας. Όπως εκείνοι, εξερευνούσα κι εγώ τις θάλασσες του Διαστήματος συνεχίζοντας την παράδοση της ναυτοσύνης και των βρονταδούσικων ρουκετών. Έτσι δόθηκε, με δική μας πρόταση, η ονομασία «Χίος», από τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση, σε έναν από τους κρατήρες του αστεροειδούς «Έρως», που εξερευνήσαμε με το διαστημόπλοιο NEAR το 2001.
Σε όλα αυτά τα χρόνια της αποδημίας μου ανά τον κόσμο και το διάστημα, πάντοτε αισθάνομαι την ανάγκη να επιστρέφω στα πάτρια εδάφη, να απολαμβάνω τη γραφικότητα των μεσαιωνικών Μαστιχοχωρίων, τις κρυστάλλινες ακρογιαλιές και τα αρώματα της Χίου, τα χρώματα της φύσης την άνοιξη, που οφείλονται στα χιλιάδες αγριολούλουδα και στις τέσσερις παραλλαγές της τουλίπας ή λαλάδας, που ενδημούν στη χιακή γη, και φυσικά να απολαύσω το φαντασμαγορικό θέαμα του ρουκετοπόλεμου κάθε Ανάσταση.
Τα πολλά και διαφορετικά κομμάτια της δένουν μεταξύ τους με φροντίδα και αγάπη, την οποία αγάπη καταθέτουν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους οι κάτοικοί της…
Εδώ οι Βρετανοί του Αστερίξ είναι ακόμα αναγνωρίσιμοι, πίνουν τσάι και μαζεύονται στα σπίτια τους στις 6μμ που κλείνουν τα μαγαζιά του γραφικού Γκίλντφορντ
11°
