Ο επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τόκιο, Μενέλαος Γκάρτζιος, στέλνει ένα φωτογραφικό ημερολόγιο από την καθημερινότητα την περίοδο της πανδημίας.
Υπάρχουν παράδοξα στον χώρο, χωρο-αταξίες. Τα πεζοδρόμια απουσιάζουν, και εκεί που υπάρχουν χρησιμοποιούνται από ποδήλατα. Κινούμαι πάνω και κάτω από την πόλη σε απόλυτη ηρεμία – οι συγκοινωνίες είναι μέσα μαζικής ησυχίας. Συνήθως ακολουθώ βελάκια λες και είμαι σε επιτραπέζιο παιχνίδι. Η φορά στην κίνηση, σκέφτομαι, είναι ένα ιδεόγραμμα πανανθρώπινο. Μερικοί συνάδελφοι και διδακτορικοί φοιτητές φοράνε παντόφλες στο πανεπιστήμιο, έρχονται να με δούνε με παντόφλες δηλαδή, αφήνουν τα παπούτσια σε μία άκρη για όταν βγουν έξω από το κτίριο. Υπάρχουν νοητές γραμμές που διαχωρίζουν τον δημόσιο από τον ιδιωτικό χώρο, υπάρχουν πύλες που ορίζουν την είσοδο σε χώρο ιερό, υπάρχουν μαύρες τρύπες που ο χώρος δεν έχει κανόνες. Υπάρχουν και μικρά θαύματα στον χώρο, αυτό είναι το πιο ωραίο σπίτι στη γειτονιά μου, το σπίτι Suzuki, χτισμένο το 1990.
Την πρώτη μου σφραγίδα την έκανα στο Ikebukuro, σε ένα μαγαζί ανάμεσα σε καφέ, γιαπωνέζικα φαγάδικα και άλλα με kebab και ταϊλανδέζικα. Ο κύριος, θα τον πούμε κύριο Τανάκα, είναι 80 χρονών, μας είπε για την ίδια δουλειά που κάνει πάνω από 50 χρόνια με περηφάνια. Μου λέει πίσω από το τζάμι του «θα σου κάνω καλή δουλειά» και μου εξηγεί τα γράμματα της katakana που συνθέτουν το όνομά μου, μου εξηγεί ανεξήγητα φαινόμενα δηλαδή. Φοράει τη μάσκα του, ντρέπομαι και που αναπνέω, τον κοιτάω και σκέφτομαι πως ο κύριος Τανάκα είναι ένας ευτυχισμένος άνθρωπος. Οι σφραγίδες είναι σε έναν μικρό κύκλο, η μελάνη είναι κόκκινη, συνειδητοποιώ πως ένας κόκκινος κύκλος ορίζει την ταυτότητά μου, σαν τον ήλιο της Ιαπωνίας. Με την πάροδο του χρόνου θα γίνει μία έλικα.
Ήρθαν οι κατάλληλες συνθήκες, η άνοιξη δηλαδή, και παρόλο που κάποιες πρώιμες ποικιλίες κερασιάς μας έδειξαν τη διάσταση του φαινομένου, κάναμε σαν να μη ξέραμε, σαν να μην ήμασταν έτοιμοι. Υπήρξε βέβαια ήδη η άνθηση των δαμασκηνιών, των ροδακινιών, όλα έγιναν στη σειρά τους. Στη Γεωπονική Σχολή του Πανεπιστημίου του Τόκιο μου εξηγούν πότε είναι η κορύφωση της κερασιάς, πώς θα ξέρω ακριβώς, μου λένε για τους μη παραγωγικούς μικρούς καρπούς της, πώς σχετίζεται η άνθιση της κερασιάς με την καλλιέργεια του ρυζιού. Και άλλες πολλές ιστορίες, με παιδικές αναμνήσεις και καραόκε στο πάρκο. Η κορύφωση ήρθε, όλα έγιναν άσπρα και ροζ. Ένας μικρός θάνατος.
Τη μνήμη του μεγάλου σεισμού του 2011 την τιμήσαμε με άλλους δύο σεισμούς άνω των 7 ρίχτερ, ένας πριν και ένας μετά. Επικρατεί ψυχραιμία, στην πολυκατοικία κανείς δεν έτρεξε έξω, μου εξηγούν ότι είμαι πιο ασφαλής στο σπίτι, αν και ονόμασα την περίοδο του σεισμού «rock 'n roll στο σαλόνι». «Το μετρό είναι ασφαλές, το bullet train όχι». Δεν ξέρω, κουνάω το κεφάλι μου με ακατανοησία. Τους λέω ότι το 7+ είναι σαν προσωπικό ρεκόρ, έπρεπε να το μοιραστώ με κόσμο. Έξω δεν υπήρχε ψυχή. Ο ρεσεψιονίστας εκεί που μένω λίγο μετά τον σεισμό μου λέει στα Αγγλικά: «Don’t worry. Α bigger one will come». Δεν ήταν λάθος στη μετάφραση, το είπε για να γελάσουμε, λίγο μετά τον σεισμό. A bigger one will come.
Τέσσερα χρόνια πριν, συνάδελφοι με έφεραν στη βορειοανατολική ακτή, στον νομό Iwate, παρατηρητής σε επιτροπές ανακατασκευής χωριών. Είχαν ήδη περάσει έξι χρόνια από τον μεγάλο σεισμό, στο χώμα υπήρχαν ακόμη μπάζα από ό,τι έσυρε το τσουνάμι, «πρόσεχε πού πατάς». Μου έδειξαν τα σημάδια που φαίνεται μέχρι ποιο όροφο έφτασε η ορμή του νερού, πήγαμε σε νεκροταφεία, δουλέψαμε σε μία επιτόπια κινητή αγορά, σαν παζάρι, που φέρνει προϊόντα σε ηλικιωμένους κάτοικους. Οι Γιαπωνέζοι χτίζουν βουνά, χωριά μεταφέρονται πάνω σε τεχνητά βουνά. Είδα σειρές φραγμάτων μέσα και έξω από τη θάλασσα, ο «Ειρηνικός» ωκεανός, σκεφτόμουν, η μεγαλύτερη ειρωνεία που υπάρχει. Οι κοινότητες αντιτίθενται στα φράγματα γιατί τους κλείνουν τον ορίζοντα, δεν μου κάνει εντύπωση, τους κλείνουν αυτό που είναι. Δεν μπορώ να επιστρέψω ακόμη, τους είχα υποσχεθεί ότι θα επιστρέψω, η πανδημία μπαίνει στη μέση.
Οι παλιότερες γενιές, όταν θέλουν να πούνε «σ’ αγαπώ», δείχνουν το φεγγάρι και λένε «ωραίο είναι το φεγγάρι απόψε, έτσι δεν είναι;». Στην ταινία «Mystery Train» του Jim Jarmusch (1989), δύο ερωτευμένα Γιαπωνεζάκια ταξιδεύουν από τη Γιοκοχάμα στο Μέμφις της Αμερικής. Για χρόνια νόμιζα πως ο πιο κατάλληλος τρόπος για τους σύγχρονους Γιαπωνέζους να πούνε «σ’ αγαπώ» είναι να δείχνουν στο ταίρι τους μια εικόνα του Έλβις και να λένε «Elvis. King» και μετά, αντί για «έτσι δεν είναι;», να ψιθυρίζουν: «Τabacco».
Για να σε συναντήσω παίρνω τη «Γέφυρα του Ουράνιου Τόξου», παίρνω το εναέριο τρένο για το Odaiba, ένα νησί σχεδόν αμερικάνικο, φτιαγμένο σαν από τουβλάκια lego: φασφουντάδικα, εμπορικά κέντρα, βόλτες στην αποβάθρα. Υπερίπταμαι σαν ήρωας manga με τεράστια μάτια, κινούμαι με κινήσεις ακροβάτη, μιλάω με καινούργιους ήχους, μαζί με τη γλώσσα μαθαίνεις και επιφωνήματα – η έκπληξη, η επιδοκιμασία, η απορία, όλα έχουν τους δικούς τους ήχους. Έρχομαι ανάμεσα σε πολυκατοικίες και σημαίες Τόκυο 2020, πάνω από καράβια και εργοτάξια, πάνω από τη θάλασσα.
Στην κορεάτικη γειτονιά του Shinjuku, υπάρχει ένα μικρό πάρκο αφιερωμένο στον Λευκάδιο Χερν, αφιερωμένο στον Koizumi Yakumo. Ένας ήρωας που έζησε πολλές ζωές. Η Ελλάδα σε πλακάκι στο πάρκο έχει κλίμακα 1:200.
Αυτό που δεν ήξερα είναι ότι η Ιαπωνία δεν έχει αμυγδαλιές, δεν υπάρχουν «ανθισμένες αμυγδαλιές». Τα κεράσια δεν τρώγονται, όλα είναι για το εφήμερο άνθος.
Τα πολλά και διαφορετικά κομμάτια της δένουν μεταξύ τους με φροντίδα και αγάπη, την οποία αγάπη καταθέτουν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους οι κάτοικοί της…
Εδώ οι Βρετανοί του Αστερίξ είναι ακόμα αναγνωρίσιμοι, πίνουν τσάι και μαζεύονται στα σπίτια τους στις 6μμ που κλείνουν τα μαγαζιά του γραφικού Γκίλντφορντ
19°
