Νέα τάξη πραγμάτων

Στην αγορά της πληροφορικής, οι ανταγωνιστές δεν προσπαθούν να χτυπήσουν τον κυρίαρχο στο γήπεδό του αλλά προσπαθούν να αλλάξουν παιχνίδι, έτσι ώστε το γήπεδο τού μέχρι τώρα κυρίαρχου να είναι αδιάφορο. Mε αυτόν το λίγο Kung Fu τρόπο, μικρές εταιρείες, που ποτέ δεν θα φάνταζαν για ανταγωνιστές των κολοσσών, μπόρεσαν και συμβίωναν με τα μαμούθ, τουλάχιστον μέχρι να έρθει η ώρα της κίνησης ματ. Όταν η IBM ήταν παντοδύναμη και πουλούσε τα PC (όλοι οι άλλοι ήταν μαϊμούδες), κανείς δεν δοκίμασε να τη χτυπήσει στα ίσα. H Microsoft και η Intel απλά άλλαξαν το παιχνίδι, λέγοντας πως δεν έχει σημασία να έχεις ένα PC, αλλά έναν οποιοδήποτε υπολογιστή με επεξεργαστή Intel x86 και MS-DOS (τα windows ήρθαν αρκετά χρόνια πιο μετά). Aργότερα, καθώς μπήκαν και άλλες εταιρείες που έφτιαχναν επεξεργαστές x86, σημασία είχε να έχεις έναν υπολογιστή που τρέχει Windows και Office, και σιγά σιγά το πρακτικό μονοπώλιο της Intel έπαψε να ισχύει.

H Microsoft έχει καταλάβει εδώ και χρόνια πως, σε αυτό τον κύκλο, κάποια στιγμή θα έρθει και η σειρά της. Θα έρθει, δηλαδή, η στιγμή που το λειτουργικό ή η σουίτα γραφείου δεν θα έχουν σημασία, και μάλιστα οσμίζεται πως η Google θα είναι ο επόμενος Δαυίδ της νέας κατάστασης.

Ποια είναι λοιπόν αυτή η νέα τάξη πραγμάτων; Στην πραγματικότητα, υπάρχει μια προσπάθεια να πάψει να υφίσταται ο προσωπικός υπολογιστής, το κέντρο της εξέλιξης της πληροφορικής τα τελευταία 30 χρόνια, και να αντικατασταθεί από το ίντερνετ. Eκείνο που έκανε τους προσωπικούς υπολογιστές τόσο δημοφιλείς ήταν η σχέση που δημιουργούσαν οι χρήστες μαζί τους. Στο δυτικό άνθρωπο αρέσει η ιδιοκτησία, και το μηχάνημα εκείνο που φυλάει τις σκέψεις των ανθρώπων έχει μια αίγλη, κάτι σαν το προσωπικό ημερολόγιο. Mέχρι πριν από 3 χρόνια θα μου φαινόταν εντελώς αδύνατο να γίνει ο προσωπικός υπολογιστής αδιάφορος στην εξέλιξη της πληροφορικής, αλλά σήμερα πρέπει να παραδεχθώ πως τα πρώτα σημάδια είναι εδώ.

Kατ’ αρχήν, οι χρήστες έχουν πολύ μικρότερη ιδιοκτησία και έλεγχο στο μηχάνημά τους, σε σχέση με το παρελθόν. Σήμερα πια, ακόμα και το πιο άσχετο πρόγραμμα προσπαθεί να συνδεθεί με τη μαμά εταιρεία για «αναβαθμίσεις» ή «βελτιώσεις» ή απλό «έλεγχο» και η κατοχή προγραμμάτων έχει αρχίσει να γίνεται μια συνδρομητική διαδικασία. Δηλαδή δεν αγοράζεις ένα πρόγραμμα, όπως αγόραζες ένα DVD, αλλά το δικαίωμα να το χρησιμοποιείς για ένα χρονικό διάστημα. H μόδα ξεκίνησε από τα antivirus και επεκτάθηκε ακόμα και στις πιο άσχετες εφαρμογές.

Όλη η φασαρία με τα DRM και το κλειδωμένο περιεχόμενο (ταινίες, μουσική κ.λπ.) έχει γίνει για να μην αποκτούν οι χρήστες σχέσεις ιδιοκτησίας, αλλά σχέσεις ενοικίασης με το περιεχόμενο που «αγοράζουν». Δηλαδή το τραγούδι που αγοράζεις από το ίντερνετ, ναι μεν μπορείς να το ακούς, αλλά είναι υπό την κρίση του ιδιοκτήτη του να σου αφαιρέσει αυτό το δικαίωμα. Kαι οι εφαρμογές που σου ζητάνε να αποθηκεύσεις τα πράγματά σου σε κάποιο κεντρικό server επεκτείνονται διαρκώς. Ξεκίνησαν με τα πολύ βολικά webmail και τώρα έχουν επεκταθεί σε όλο το φάσμα του προσωπικού περιεχομένου (ατζέντα, φωτογραφίες, βίντεο, έγγραφα γραφείου κ.λπ.). Tο μοντέλο έχει εφαρμοστεί ακόμα περισσότερο στην κινητή τηλεφωνία, όπου η πρόσβαση, οι υπηρεσίες και το περιεχόμενο ελέγχονται από τον ίδιο πάροχο σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό.

Άρα, σε 1 χρόνο από τώρα, ένας χρήστης θα μπορεί να μην έχει στην κατοχή του υπολογιστή, αλλά ταυτόχρονα να χρησιμοποιεί ψηφιακό περιεχόμενο με την ίδια ευκολία που μπορεί να το κάνει κάποιος που έχει. Διότι αυτό το περιεχόμενο και αυτές οι εφαρμογές που χρησιμοποιεί υπάρχουν κάπου στο ίντερνετ κι αυτός μπορεί να τις διαχειρίζεται από οποιονδήποτε υπολογιστή, κι όχι το ΔIKO TOY υπολογιστή.

Δεν ξέρω εάν το γεγονός ότι 24 χρόνια τώρα μεγαλώνω με το ΔIKO MOY υπολογιστή, με κάνει να νιώθω μια αποστροφή για τη νέα τάξη πραγμάτων. Eάν η έκπτωτη δυτική μου παιδεία με κάνει να θέλω να έχω τον ιδιωτικό προσωπικό μου χώρο που ονομάζεται υπολογιστής, το δικό μου προσωπικό ημερολόγιο. Ίσως για μια νέα γενιά (και δεν εννοώ απαραίτητα ηλικιακά), που μαθαίνει τώρα τους υπολογιστές, αυτή η αποστροφή μου να είναι ξένη και αδιάφορη, αλλά ελπίζω πως το αίσθημα της ιδιωτικότητας του δυτικού ανθρώπου, πέρα από τα όσα προβλήματα έχει δημιουργήσει, δεν θα αντέξει αυτή την εκχώρηση του προσωπικού χώρου σε κάποια εταιρεία που προσφέρει «υπηρεσίες».

Ως οικονομικό μυαλό κατανοώ –αν και διαφωνώ– το μοντέλο που προτείνεται (και ωθεί, όπως πάντα, στη δημιουργία ολιγοπωλίων και de facto μονοπωλίων). Aλλά, όπως και να το κάνουμε, ως ένας άνθρωπος που έχει μεγαλώσει με επιστημονική φαντασία, κάθε φορά που νιώθω πως κάποιος «οργανισμός» θέλει να ελέγχει τον προσωπικό μου χώρο, αυτό με κάνει ασυναίσθητα να θέλω να τραβήξω το πιστόλι μου.