Πουλιά της πόλης και αντιβιοτικά: κίνδυνος προ των πυλών;

Τα περιστέρια, οι πάπιες των αστικών πάρκων, τα κοράκια και οι γλάροι που κάποτε περνούν μια βόλτα και από τις πόλεις μπορεί να μας προσφέρουν μία μικρή σύνδεση με τη φύση που τόσο λείπει από τους ανθρώπους των μεγαλουπόλεων, όμως μία νέα επιστημονική μελέτη διαπιστώνει ότι τα πουλιά που ζουν κοντά στον άνθρωπο είναι πιο πιθανό να φιλοξενούν βακτήρια ανθεκτικά σε πανίσχυρα αντιβιοτικά.

Η μικροβιακή αντοχή (AMR) προκαλείται σε μεγάλο βαθμό από την υπερβολική χρήση φαρμάκων όπως τα αντιβιοτικά μεταξύ των ανθρώπων και των ζώων. Το ζήτημα προκαλεί σοβαρή ανησυχία: σύμφωνα με στοιχεία για το 2019, περίπου 4,95 εκατομμύρια θάνατοι παγκοσμίως σχετίζονται με βακτηριακή ΑΜΡ, συμπεριλαμβανομένων 1,27 εκατομμυρίων που προκλήθηκαν άμεσα από την εν λόγω αντίσταση. Οι ερευνητές λένε ότι τα είδη πουλιών -κυρίως άγριων πτηνών- που τείνουν να εμφανίζονται σε αστικά περιβάλλοντα αποτελούν δεξαμενές για βακτήρια με τα χαρακτηριστικά της ανθεκτικότητας σε πλήθος φαρμάκων.

«Βασικά αυτό που βλέπουμε είναι γονίδια που προσδίδουν αντοχή σε αντιμικροβιακά φάρμακα που θα χρησιμοποιούνταν για τη θεραπεία ανθρώπινων λοιμώξεων», δήλωσε ο καθηγητής Samuel Sheppard, συν-συγγραφέας της έρευνας από το Ινστιτούτο αντιμικροβιακής έρευνας Ineos της Οξφόρδης.

Η ομάδα λέει ότι τα ευρήματά της είναι σημαντικά, καθώς τα άγρια πτηνά έχουν την ικανότητα να ταξιδεύουν σε σημαντικές αποστάσεις. Ο Sheppard δήλωσε ότι μια βασική ανησυχία ήταν ότι αυτά τα πτηνά θα μπορούσαν να μεταδώσουν βακτήρια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά σε πτηνά σε αιχμαλωσία που προορίζονται να καταναλωθούν από τον άνθρωπο - όπως αυτά που διατηρούνται σε πτηνοτροφικές μονάδες.

Γράφοντας στο περιοδικό Current Biology, ο Sheppard και οι συνεργάτες του αναφέρουν πώς ανέλυσαν τα γονιδιώματα των βακτηρίων που βρέθηκαν σε 700 δείγματα περιττωμάτων πτηνών από 30 είδη άγριων πτηνών στον Καναδά, τη Φινλανδία, την Ιταλία, τη Λιθουανία, την Ιαπωνία, τη Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ.

Η ομάδα εξέτασε συγκεκριμένα την παρουσία διαφορετικών στελεχών του Campylobacter jejuni - ένα είδος βακτηρίων που είναι πανταχού παρόντα στα πτηνά ως φυσικό μέρος του μικροβιώματος του εντέρου τους. Τέτοια βακτήρια αποτελούν κύρια αιτία ανθρώπινης γαστρεντερίτιδας, αν και τα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται γενικά μόνο σε σοβαρές περιπτώσεις.

Τελικά, κινδυνεύουμε από τα πουλιά της πόλης; 

Ο Sheppard πρόσθεσε ότι, σε γενικές γραμμές, κάθε άγριο πτηνό αναμένεται να φιλοξενεί ένα μόνο στέλεχος του C.jejuni, ειδικό για το συγκεκριμένο είδος.

Ωστόσο, η ομάδα διαπίστωσε ότι τα άγρια πτηνά που εμφανίζονται σε αστικά περιβάλλοντα περιέχουν πολύ περισσότερα στελέχη του C.jejuni από εκείνα που ζουν μακριά από τον άνθρωπο.

Επιπλέον, τα στελέχη που βρέθηκαν στα είδη που ζουν στις πόλεις περιείχαν περίπου τρεις φορές περισσότερα γονίδια που είναι γνωστό ότι οδηγούν σε μικροβιακή αντοχή, με τα γονίδια αυτά να σχετίζονται επίσης με αντοχή σε ένα ευρύτερο φάσμα αντιμικροβιακών ουσιών.

Οι συγγραφείς υποδεικνύουν ότι τα άγρια πτηνά μπορεί να μαζέψουν ανθεκτικά στα αντιβιοτικά βακτήρια με διάφορους τρόπους: οι γλάροι και τα κοράκια, για παράδειγμα, είναι γνωστό ότι παραμονεύουν σε χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων, ενώ οι πάπιες και οι χήνες μπορεί να τα μαζέψουν σε ποτάμια και λίμνες που έχουν μολυνθεί με ανθρώπινα λύματα.

Ο Δρ Thomas Van Boeckel, ειδικός σε θέματα μικροβιακής αντοχής στο ETH της Ζυρίχης, ο οποίος δεν συμμετείχε στην εργασία, δήλωσε ότι η έρευνα είναι ασυνήθιστη καθώς επικεντρώνεται στις επιπτώσεις της χρήσης αντιμικροβιακών ουσιών από τον άνθρωπο στα ζώα.

«Ποιες είναι οι συνέπειες αυτού για τα πτηνά; Δεν γνωρίζουμε πραγματικά, αλλά φαίνεται ότι εμείς οι άνθρωποι είμαστε υπεύθυνοι για αυτή την αλλαγή», δήλωσε.

Η Δρ Ντάνα Γκίφορντ από το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ πρόσθεσε ότι τα ευρήματα θα μπορούσαν να έχουν επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία.

«Αν και ανησυχητικό, ο κίνδυνος άμεσης μετάδοσης της ανθεκτικότητας από τα αστικά πτηνά στον άνθρωπο δεν είναι σαφής. Η μετάδοση από τα πουλερικά στον άνθρωπο, ωστόσο, είναι καλά τεκμηριωμένη», είπε. «Με την αστική ανάπτυξη να εισχωρεί σε γεωργική γη, η αυξανόμενη επαφή μεταξύ των αστικών πτηνών και των πουλερικών εγείρει σημαντικές ανησυχίες για έμμεση μετάδοση μέσω της τροφικής αλυσίδας».

Ο Δρ Andrew Singer, του βρετανικού Κέντρου Οικολογίας και Υδρολογίας, δήλωσε ότι χρειάζονται περισσότερα δείγματα για να διασφαλιστεί ότι τα αποτελέσματα ευσταθούν, αλλά ότι μπορούν να ληφθούν υπ’ όψιν, έστω και με σχετική επιφύλαξη.

«Το πιο προφανές μέρος για να ξεκινήσουμε είναι να διασφαλίσουμε ότι τα πτηνά δεν συγκεντρώνονται στους χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων, στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων και στους σωρούς ζωικής κοπριάς, όπου τόσο οι παθογόνοι μικροοργανισμοί όσο και η ΑΜΡ είναι άφθονα», δήλωσε. «Επιπλέον, πρέπει επίσης να εξαλείψουμε την απόρριψη ανεπεξέργαστων λυμάτων στα ποτάμια μας, η οποία εκθέτει όλα τα άγρια ζώα που χρησιμοποιούν τα ποτάμια - και τους ανθρώπους - σε παθογόνα που σχετίζονται με τον άνθρωπο και την ΑΜΡ».

Πηγή: Guardian.com