Σαν σήμερα: Η επανάσταση της ελεύθερης πρόσβασης στη γνώση

Σαν σήμερα, 6 Αυγούστου, τo 1991 δημιουργήθηκε ο πρώτος ιστότοπος, που άνοιξε τον δρόμο για τη δημιουργία του διαδικτύου και την ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση και την πληροφόρηση. Όλα άρχισαν με τη σύλληψη του ερευνητή του CERN, Tim Berners-Lee ενός νέου μοντέλου που θα επέτρεπε την ανταλλαγή ερευνητικών δεδομένων.

Ο Tim Berners-Lee εργαζόταν ως σύμβουλος λογισμικού στο CERN, τον ερευνητικό οργανισμό με έδρα την Ελβετία. Άλλα ερευνητικά ιδρύματα, όπως το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης και το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ είχαν αναπτύξει πολύπλοκα συστήματα για την εσωτερική ανταλλαγή πληροφοριών και ο Berners-Lee αναζητούσε ένα μέσο σύνδεσης του συστήματος του CERN με τα υπόλοιπα, ώστε οι επιστήμονες να μπορούν να έχουν άμεση πρόσβαση σε όλες τις πληροφορίες που χρειάζονταν. Ο ερευνητής περιέγραψε την αρχική σύλληψή του για ένα τέτοιο δίκτυο το 1989, με τον ταπεινό τίτλο «Διαχείριση Πληροφοριών: Μια πρόταση», την οποία υπέβαλε για να λάβει επιχορήγηση από το CERN. Ο προϊστάμενός του βρήκε την ιδέα εντυπωσιακή αλλά όχι αρκετά ξεκάθαρη και τον παρότρυνε να συνεχίσει να εργάζεται πάνω σε αυτήν.

Ο Tim Berners-Lee ζήτησε και προμηθεύτηκε έναν ισχυρό υπολογιστή NeXT, με τον οποίο εργάστηκε πάνω στο πρόγραμμα που αποτέλεσε το προσχέδιο για τον Παγκόσμιο Ιστό. Ο υπολογιστής αυτός έγινε ο πρώτος διακομιστής στον κόσμο, και στις 6 Αυγούστου 1991 ο ερευνητής έβγαλε στον «αέρα» την πρώτη ιστοσελίδα: https://info.cern.ch . Σε αυτήν περιέγραφε το πρόγραμμα περιήγησης WorldWideWeb. Το CERN άρχισε να μοιράζεται την πρόσβαση με άλλα ιδρύματα και σύντομα «άνοιξε» και για το ευρύ κοινό.

Δημοσιεύοντας τον πηγαίο κώδικα για το WWW, δύο χρόνια αργότερα, στις 30 Απριλίου 1993, ο Berners-Lee απηύθυνε ανοιχτή πρόταση για τη δημιουργία ιστοτόπων και servers. Οι τρεις κύριες καινοτομίες ήταν: HTTP (πρωτόκολλο μεταφοράς υπερκειμένου), URL (Ενιαίο Χαρακτηριστικό Εντοπισμού) και HTML (γλώσσα σήμανσης υπερκειμένου). Το HTTP επιτρέπει το κλικ σε έναν σύνδεσμο, δηλαδή τη μεταφορά σε αυτό το έγγραφο ή την ιστοσελίδα. Τα URLs χρησιμεύουν ως διευθύνσεις για την εύρεση αυτού του εγγράφου ή της σελίδας και η HTML δίνει τη δυνατότητα να τοποθετούνται σύνδεσμοι σε έγγραφα και σελίδες ώστε να συνδέονται. Ο Tim Berners-Lee δημιούργησε και τα τρία αυτά κομμάτια κώδικα από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο του 1990 και χρησιμοποιούνται με τον ίδιο τρόπο μέχρι σήμερα.

Απλά προγράμματα περιήγησης όπως το Mosaic εμφανίστηκαν λίγο αργότερα. Μέχρι το τέλος του 1992 είχαν δημιουργηθεί περίπου 50 έως 60 websites. Ένα χρόνο αργότερα, υπήρχαν 623 web servers σε όλον τον κόσμο. Μέσα σε λίγα χρόνια, η εφεύρεση του Berners-Lee είχε φέρει επανάσταση στην ανταλλαγή πληροφοριών και, με τον τρόπο αυτό, είχε αλλάξει δραματικά τον τρόπο επικοινωνίας των ανθρώπων. Η πρόσβαση στη γνώση κατέστη ελεύθερη (δωρεάν), εύκολη και «ταυτόχρονη» για σταδιακά όλο και μεγαλύτερο ποσοστό ανθρώπων ανά τον κόσμο.

Περί τα 4,39 δισεκατομμύρια άνθρωποι υπολογίζεται ότι χρησιμοποιούν τώρα το Διαδίκτυο, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού. Η δημιουργία και η παγκοσμιοποίηση του Ιστού θεωρείται ευρέως ένα από τα πιο μεταμορφωτικά γεγονότα στην ανθρώπινη ιστορία: δημιούργησε τη μεγαλύτερη αύξηση πρόσβασης στην πληροφόρηση στην ανθρώπινη ιστορία, οδήγησε στην εκθετική αύξηση του συνολικού όγκου δεδομένων στον κόσμο και διευκόλυνε τη διάδοση γνώσεων, ιδεών και κοινωνικών κινημάτων -με τρόπο που ήταν αδιανόητος μόλις 30 χρόνια πριν.

Ο σερ Tim Berners-Lee ανέλαβε διευθυντής της κοινοπραξίας World Wide Web η οποία επιτηρεί τη συνεχή ανάπτυξή του, και κάτοχος της έδρας 3Com στο Εργαστήριο Πληροφορικής και Τεχνητής Νοημοσύνης (CSAIL) του MIT.