Το ωραίο τεχνολογικό μας μέλλον (που έφτασε)

Αν κατέβαιναν το 1924 οι εξωγήινοι στον πλανήτη μας, ο κόσμος θα τρελαινόταν, οι άνθρωποι θα έπεφταν από τα μπαλκόνια, οι ήδη τρελοί θα έβγαιναν στους δρόμους και θα σουρομαδιόντουσαν λέγοντας πως ήρθε η Αποκάλυψη και πως έπρεπε να βγάλουμε τα μάτια μας, να φάμε τα παιδιά μας κλπ. κλπ. Ακόμα κι αν οι εν λόγω εξωγήινοι ήτανε τίποτα πλασιέδες που ενδιαφέρονταν να πουλήσουν ηλεκτρικές σκούπες ή φωτόσπαθα. Σήμερα, έναν αιώνα μετά; Διάολε, τίποτα.

Πλέον ξέρουμε, έχουμε δει τα έργα, έχουμε διαβάσει τα βιβλία, ΕΧΕΙ ΠΕΡΑΣΕΙ ΕΝΑΣ ΑΙΩΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΤΕ, ήτοι πέντε γενιές, τι να μας πει ένας ανθρωπάκος σε ένα σκάφος που πετάει πολύ γρήγορα ή που διπλώνει τον χωροχρόνο και εκμεταλλεύεται τις σκουληκότρυπες για να πεταχτεί από το ένα σημείο του γαλαξία στο άλλο σε μηδέν χρόνο; Το 1924 οι άνθρωποι πίστευαν στον πνευματισμό, ένα σωρό σκιτζήδες έβγαζαν πολύ χρήμα μιλώντας με… εκτοπλάσματα, πιάνοντας κουβέντα με τους πεθαμένους και τα πνεύματα. Τον καιρό εκείνο ελάχιστοι είχαν παγωνιέρες στο σπίτι τους, και οι περισσότεροι βολεύονταν με ένα φανάρι για να μην τους φάει το ψωμί η πεινασμένη γάτα του γείτονα και η κάργια. Δεν έχει περάσει μόνο ένας αιώνας από τότε, πέρασαν ΔΕΚΑ αιώνες. Γι’ αυτό και δεν εντυπωσιάζεται κανείς με την Τεχνητή Νοημοσύνη. «Α, οκέι, κουλ». Αυτό. Μέχρι εκεί.

Αν πρόκειται να αλλάξει τη ζωή μας; Εκατό τα εκατό. Άλλωστε, κάτι τέτοια περιμένουμε για να γουστάρουμε. Μπορεί να μας αρέσει να πίνουμε ποτά στα μπαρ και να τρώμε μεζέδες με τους φίλους μας στις ταβέρνες, και πάντα θα μας αρέσει, αλλά θα πεθάνουμε με το μαράζι πως δεν είδαμε ΚΙ ΑΛΛΑ από τα μεγάλα τεχνολογικά επιτεύγματα της εποχής. Μα και πάλι: θα δούμε ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΑ μέχρι να χαιρετήσουμε. Πλέον, οι αλλαγές είναι πιο γρήγορες κι από τη σκιά τους. Ενώ παλιά το επόμενο τεχνολογικό άλμα κυοφορούνταν για κάναν αιώνα, και όταν έρχεται γεννάει τσουνάμια που καταπίνουν τον κόσμο μέχρι να μάθουν να το τιθασεύσουν, τώρα σκάει μέσα σε ένα-δυο χρόνια — και ευκολύνει τη ζωή μας αμέσως. Ο κόσμος έχει αλλάξει επίπεδο. Πέρασαν πολλοί περισσότεροι από έναν μόνο αιώνα από το 1924. Πέρασαν πολλοί. Και είμαστε κι εμείς εδώ, οι τυχεροί της μοίρας και του κόσμου. Οι πιο τυχεροί άνθρωποι στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ναι, εμείς είμαστε.

Και, ναι, είμαστε ψύχραιμοι. Γιατί τα ξέραμε αυτά, τα ’χαμε διαβάσει. Το 1950 ο Ασίμοφ δημοσίευσε το «Εγώ, το Ρομπότ», τη βασική συλλογή διηγημάτων για —τι άλλο— τα ρομπότ, παρουσιάζοντας και τους Τρεις Νόμους της Ρομποτικής. Η ΑΙ ήρθε για να μείνει· και δη με απαράβατους κανόνες. Ο Άρθουρ Κλαρκ δημοσίευσε τον «Φρουρό» (το πρόπλασμα της «Οδύσσειας του διαστήματος») το 1951. Ο μέγας Χαϊνλάιν, στο μυθιστόρημά του «Το φεγγάρι είναι μια σκληρή ερωμένη» (1966) παρουσιάζει τον Μάικ, έναν υπερυπολογιστή που βοηθά τους εξόριστους της Γης στην εξέγερσή τους. Το 1968 ο Φίλιπ Ντικ έβγαλε το «Ηλεκτρικό πρόβατο», που με τη σειρά του γέννησε το «Blade Runner» (το σημαντικότερο φιλμ επιστημονικής φαντασίας ever), που μας εξηγεί τι παίζει να πάει στραβά, και πώς μπορεί κανείς να τα βγάλει πέρα με τα ανδροειδή-ρέπλικες. Για να μην πούμε για τον Γουίλιαμ Γκίμπσον και τον αριστουργηματικό κυβερνοπάνκ «Νευρομάντη» του (1984), όπου η ΤΝ και το VR είναι κάτι παραπάνω από κοινός τόπος, και όπου οι χάκερ μπαίνουν μέσα στο μάτριξ, στη «μήτρα», για να κάνουν τις βρομοδουλειές τους.

Κι αυτά είναι μερικά μόνο, ένα ελάχιστο ποσοστό, ένα τίποτα σχεδόν από το σύνολο των σχετικών βιβλίων που δεκαετίες τώρα προετοίμασαν το έδαφος γι’ αυτό που κάπως αρχίσαμε να βλέπουμε, και να ζούμε, σήμερα. Αυτά τα μυθιστορήματα επιστημονικής φαντασίας, και μερικές χιλιάδες ακόμα, και οι τηλεοπτικές σειρές που γέννησαν, και οι ταινίες που τα διασκεύασαν, προσέφεραν και συνεχίζουν να προσφέρουν έναν πελώριο όγκο, μια θάλασσα και έναν ωκεανό από αδιανόητα σαγηνευτικές περιπέτειες, από εξερευνήσεις σε απάτητες περιοχές του νου και της κοινωνίας, μιλώντας για τις σχέσεις του ανθρώπου και της AI, θέτοντας θεμελιώδη υπαρξιακά ερωτήματα για το τεχνολογικά προηγμένο μέλλον της ανθρωπότητας (δηλαδή για κάθε μέλλον: ακόμη και το αυριανό), και —εντέλει— μιλώντας για την αγάπη και τη συντροφικότητα και τη θέση μας στον κόσμο. Για εκείνο το ποτό στο μπαρ, και για τους μεζέδες της ταβέρνας. Για τη ζωή, με δυο λόγια.

Θέλω να πω, τα ξέρουμε όλα αυτά. Και είναι καλά. Είναι αναπόφευκτα. Και είναι αναπόφευκτα καλά.*

Το μόνο κακό είναι ότι δεν θα τα δούμε ΟΛΑ, γιατί θα έχουμε φύγει —φευ— πολύ πιο πριν. But it’s okay. Μόνο τα βράχια ζούνε για πάντα. Και τα βράχια δεν πηγαίνουν στα μπαρ.

(*) Είναι «αναπόφευκτα καλά»; Ναι, σε γενικές γραμμές ναι. Ή μάλλον, ΜΠΟΡΟΥΝ να είναι. Τα ΑΙ γυαλιά, π.χ.; Ω, ναι, εκατό τοις εκατό καλά. Χίλιες άλλες εφαρμογές τής ΤΝ; Ναι, και πάλι ναι. «Κι αν μια μέρα μάς σκοτώσουν τα ρομπότ;» θα ρωτήσει κάποιος. Ω, θα είναι ένα μεγάλο κρίμα, τι να σας πω. Ελπίζω μόνο να φροντίσουν, μετά, τα κατοικίδιά μας.