20 χρόνια Facebook: H ιστορία της δημοφιλούς εφαρμογής που άλλαξε την καθημερινότητά μας

Αιτήματα φιλίας, likes, προσεγμένες εικόνες προφίλ, κοινοποίηση τοποθεσίας και φυσικά η επιλογή που σου επιτρέπει να κάνεις κάποιον block, είναι μερικά από τα συστατικά που συνθέτουν τον μπλε κόσμο του Facebook. H εφαρμογή που εμφανίστηκε στις ΗΠΑ τον Αύγουστο του 2005 και σήμερα κερδίζει μια θέση στην οθόνη σχεδόν κάθε κινητού. Η ιδέα που είναι συνυφασμένη με το πρόσωπο του Mark Zuckerberg, για την οποία γυρίστηκε μέχρι και ταινία το 2010, με τίτλο «The Social Network». Σας την προτείνω αν δεν την έχετε ήδη δει.

Όλα ξεκίνησαν από μια παρέα. Πίσω στο 2003, ο νεαρός τότε φοιτητής του Harvard αποφάσισε να δημιουργήσει το «Facemash», μια ιστοσελίδα με φωτογραφίες φοιτητών τοποθετημένες η μία δίπλα στην άλλη. Ο χρήστης διάλεγε ποια φωτογραφία θεωρούσε πιο «hot», αναδεικνύοντας έτσι τα πραγματικά ελκυστικά άτομα του Πανεπιστημίου. Ένα πρώιμο Tinder με smash or pass και αρκετά σεξιστικό χαρακτήρα. Μέσα σε μόλις τέσσερις ώρες γνώρισε μεγάλη απήχηση, ωστόσο καταργήθηκε από την διοίκηση του Harvard για παραβίαση πολιτικής. Πολύ καλό για να ‘ναι αληθινό και ταυτόχρονα ενδιαφέρον το πώς ένας δευτεροετής απέκτησε πρόσβαση στα φωτογραφικά αρχεία σχεδόν ολόκληρης της Πανεπιστημιούπολης. 

Ο Mark Zuckerberg δεν επαναπαύθηκε. Μαζί με τρεις φίλους του, τον Eduardo Saverin, Dustin Moskovitz και Chris Hughes, αποφάσισαν το 2004 να λανσάρουν το «The Facebook». Ένα διαδικτυακό περιβάλλον, στο οποίο μπορούσες να δημιουργήσεις το δικό σου ξεχωριστό προφίλ, να γνωστοποιήσεις αν είσαι δεσμευμένος ή όχι και κυρίως να παρακολουθήσεις νόμιμα τι συμβαίνει στις ζωές των συμφοιτητών σου.

H ονομασία Facebook υποστηρίζεται πως προήλθε από τον κατάλογο μαθητών του Harvard που περιλαμβάνει φωτογραφίες και προσωπικές πληροφορίες. Μια έντυπη και πιο απλοϊκή έκδοση της φιλοσοφίας που ακολούθησε η εφαρμογή. Μέσα σε έναν μήνα η πλειοψηφία των προπτυχιακών σπουδαστών είχε ήδη τον δικό της λογαριασμό στην ιστοσελίδα, μία δυνατότητα που προσφερόταν μόνο στα μέλη του Harvard. Κουτσομπολιό, κοινωνικοποίηση και αποκλειστικότητα, συνέθεσαν έναν κόσμο που όλο και περισσότερα πανεπιστήμια ήθελαν να ανήκουν.

Έρχεται επιτέλους η χρόνια του 2005, η στιγμή που το Facebook δεν αποτελεί προνόμιο μόνο της high society, αλλά προσφέρεται σε μαθητές και φοιτητές εκτός των ΗΠΑ. Βαδίζοντας στα χνάρια του My Space, η μπλε εφαρμογή γίνεται από τις πιο δημοφιλής, με τους χρήστες να εγγράφονται δωρεάν και να αναρτούν απεριόριστες φωτογραφίες και ευφάνταστα σχόλια. Θα ήταν σχεδόν λάθος να μην εκμεταλλευτούν οι εταιρίες την κοινότητα αυτή, το target group που μπορούσαν να προσεγγίσουν με ένα μόνο κλικ. Έτσι ξεκίνησε η προώθησή τους μέσω της πλατφόρμας, δημιουργώντας τη νέα τάση στον χώρο του μάρκετινγκ και της διαφήμισης. 

Όταν πήγαινα ακόμα γυμνάσιο, ήθελα να κάνω και εγώ λογαριασμό στο Facebook, ήταν ένας τρόπος να είσαι cool. Ωστόσο, δεν επιτρεπόταν αν δεν είχες κλείσει τα 13 έτη, ένας κανονισμός που είχε τεθεί ήδη σε εφαρμογή από το 2006. Ένας πολύ σοφός κανονισμός, ο οποίος μας γλύτωσε από cringe δημοσιεύσεις που θα βλέπαμε σήμερα και μέσα μας θα κλαίγαμε. Στο διαδικτυακό χωριό του Facebook κόσμος μπαίνει, κόσμος βγαίνει, φτάνοντας τους 1 δισεκατομμύριο ενεργούς χρήστες μηνιαίως το 2012, με τα νούμερα να ανεβαίνουν. 

Έφηβοι και μη, όσο περνάνε τα χρόνια είμαστε όλο και περισσότερο πάνω από το κινητό, κάτι που ο Mark Zuckerberg το ξέρει πολύ καλά. Έτσι το 2019 οι ΗΠΑ καλωσορίζουν το Facebook Dating, διότι ας είμαστε ειλικρινείς, πλέον μέχρι και το φλερτ γίνεται πίσω από μια οθόνη. Αυτά που μας έλεγαν κάποτε οι γονείς μας ότι ο κόσμος μιλούσε στα μπαρ, σήμερα αποτελούν σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Η νέα υπηρεσία γνωριμιών δόθηκε απλόχερα το 2020 σε όλη την Ευρώπη, παρέχοντας στους χρήστες άνω των 18 ετών τη δυνατότητα να βρουν το άλλο τους διαδικτυακό μισό. Ή και όχι.

Εκτός από την έντονη επιθυμία ερωτισμού, το Facebook διακρίνεται συχνά για το προσβλητικό και ρατσιστικό περιεχόμενο που επιτρέπει να προβάλεται. Μην ξεχνάτε πως βιώνουμε επισήμως την εποχή του politically correct, μια συνθήκη που επηρεάζει σημαντικά την εικόνα των εταιριών. Η ρητορική μίσους πλέον δεν είναι okay. Ερχόμενοι στον Ιούνιο του 2020, την εμφάνισή της κάνει η εκστρατεία «Stop Hate for Profit», την οποία αποφασίζουν να στηρίξουν μερικά από τα μεγαλύτερα brand, όπως Adidas, Coca-Cola, Honda, Starbucks και Target. Σύμφωνα με το site της Guardian, εκπρόσωπος της Honda Europe δήλωσε ότι η απόφασή τους να μην διαφημίζονται μέσω Facebook, προβάλλει τις αξίες της εταιρίας, στην οποία ο σεβασμός προς στον συνάνθρωπο αποτελεί βασική αρχή. Ενσυναίσθηση ή έξυπνη επικοινωνιακή στρατηγική; 

Καλωσορίσατε στο Meta. Αν θες να φλερτάρεις, να αυξήσεις τα κέρδη της επιχείρησής σου, να διευρύνεις τον κύκλο σου και να μοιραστείς απόψεις, η λύση είναι το Facebook. Όλα πλέον συμβαίνουν στον μπλε κόσμο. Δεν είναι τόσο περίεργη τελικά η ονομασία Meta που δόθηκε στην μητρική εταιρία τον Οκτώβριο του 2021. Πρόκειται για συντομογραφία του metaverse, του εικονικού σύμπαντος στο οποίο πλέον επιλέγουμε να ζούμε περισσότερο από ότι στο ήδη υπάρχον. Φτιάχνουμε τα δικά μας avatar, πατάμε like αν θέλουμε να κρατήσουμε τα προσχήματα ή επιλέγουμε «τέλειο» και «ουαου» αν ήμαστε πραγματικά εντυπωσιασμένοι με αυτό που μόλις είδαμε. «Μπλοκάρουμε» τα άτομα που θεωρούμε ενοχλητικά ή ανήκουν στην κατηγορία των ανεπιθύμητων πρώην και ανταλλάσουμε non stop μηνύματα όταν από κοντά με δυσκολία συντάσσουμε ολοκληρωμένη πρόταση. 

Πώς θα ήταν άραγε η καθημερινότητα χωρίς το Facebook; Ίσως λίγο πιο ευχάριστη, μια και δεν θα συγκρινόμασταν με «τέλειες» φωτογραφίες και δημοσιεύσεις. Αποτελεί μάλλον κοινό μυστικό πως σε κάθε μέσο κοινωνικής δικτύωσης, στόχος είναι να φανεί η καλύτερη πλευρά του εαυτού μας. Ψάχνουμε κατάλληλο φωτισμό, έξυπνη περιγραφή, δημιουργούμε μια αισθητική σαν σωστοί art directors.

Την τελευταία τριετία ωστόσο, παρατηρώ πως έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια αποδόμησης της τελειότητας, με δημόσια πρόσωπα να μοιράζονται και να μιλάνε ανοιχτά για θέματα που παλιότερα χαρακτηρίζονταν ως ταμπού. Υποβόσκει ένα αίσθημα ότι παλεύουμε για συμπερίληψη και κατάργηση των στερεοτύπων, αλλά ταυτόχρονα πολλοί κοιτάμε ξανά και ξανά μια φωτογραφία πριν τη δημοσιεύσουμε. Νομίζω ότι το πιο ψυχοφθόρο είναι τελικά η καλοπέραση των άλλων. Υπάρχουν μέρες που αισθανόμαστε μόνοι, που θα θέλαμε να βγούμε αλλά δεν μπορούμε λόγω υποχρεώσεων και ξαφνικά εμφανίζεται ένα facebook story μιας παρέας που διασκεδάζει. Το story αυτό μπορεί να τραβήχτηκε πριν έναν μήνα ή να παρουσιάζει μια μεμονωμένη στιγμή χαράς. Δεν είμαστε όμως πάντα σε θέση να κάνουμε όλη αυτή την ανάλυση και ενισχύουμε τις αρνητικές σκέψεις. 

Σήμερα τουλάχιστον 3 δισεκατομμύρια χρήστες είναι ενεργοί κάθε μήνα στο Facebook. Όταν μια εφαρμογή σου δίνει την ευκαιρία να προβάλλεις όπως εσύ θες τη ζωή σου, δύσκολα την αποχωρίζεσαι. Ειδικά για όσους είμαστε πιο εσωστρεφείς, τα social μας βοήθησαν να αναδείξουμε τις κρυφές επικοινωνιακές μας ικανότητες, χάρη στην ασπίδα της οθόνης. Όσες δυνατότητες όμως και αν προσφέρει το διαδικτυακό σύμπαν, ας μην βυθιστούμε μέσα του. Μπορούμε να πάμε για έναν καφέ και να μην ανεβάσουμε story, να κρατήσουμε κάτι για εμάς. Κάποιες μέρες ο έξω κόσμος μας τραμάζει, αλλά εχεί πολλές όμορφες στιγμές να μας χαρίσει. Ας αφήσουμε για λίγο το κινητό και ας βγούμε περισσότερο.