Mπορεί ένας υπολογιστής να γράψει σαν τη Eudora Welty;

Το λεξικό Collins όρισε ως «λέξη του 2023» την Τεχνητή Νοημοσύνη, την οποία περιγράφει ως «προγραμματισμό του υπολογιστή να μιμείται τον ανθρώπινο λόγο» ή ως «ικανότητα των υπολογιστών να λειτουργούν με τρόπους που μιμούνται την πορεία της ανθρώπινης σκέψης». Για κάποιους αυτό συνιστά την επόμενη μεγάλη τεχνολογική επανάσταση και ελπίδα• άλλοι το προσεγγίζουν με σκεπτικισμό και ανησυχία• υπάρχουν και μερικοί που το θεωρούν απειλή.

Ο Αμερικανός τεχνολόγος και παιδαγωγός Randy Sparkman, από την Αλαμπάμα πραγματοποίησε ένα πείραμα η πορεία και τα αποτελέσματα του οποίου καταγράφονται σε άρθρο του με τίτλο: «Μπορεί ο υπολογιστής να γράψει όπως η Eudora Welty;» Υπενθυμίζω ότι η Eudora Welty (1909-2001) είναι Αμερικανίδα συγγραφέας από το Τζάκσον του Μισσισσιπί γνωστή για τα διηγήματα και τα μυθιστορήματά της στα οποία επεδείκνυε ένα προσωπικό και απαράμιλλο ύφος.

Ο Sparkman περιγράφει ως εξής έναν από τους λόγους που τον οδήγησαν σε αυτό το πείραμα: «Βρίσκω ελκυστική την ιδέα ένα μηχάνημα να αντλεί νόημα από ακαθόριστη γλώσσα και να την επιστρέφει με προτάσεις και παραγράφους». Από την άλλη, ήθελε να διαπιστώσει τι μπορεί να κάνει το μηχάνημα με μια φωτογραφία και ο ίδιος να ενεργοποιήσει κάποιες πληροφορίες που μοιάζουν ανθρώπινες από τα μοτίβα δεδομένων στα οποία ήταν εκπαιδευμένο.

Η Αμερικανίδα συγγραφέας Eudora Welty, στο πλαίσιο ενός προγράμματος που ακολούθησε την εποχή της Μεγάλης Ύφεσης της δεκαετίας του 1930, κατέγραψε με τον φωτογραφικό της φακό πλευρές της ζωής των Αφρο- αμερικανών που ζούσαν και εργάζονταν στον αμερικανικό Νότο. Οι φωτογραφίες της αποτέλεσαν τον καμβά και τη μαγιά της κατοπινής λογοτεχνικής της γραφής.

Ο Randy Sparkman σκέφτηκε λοιπόν να πειραματιστεί στην παρακάτω ιδέα: έδωσε στο Bing Chat μια φωτογραφία που έβγαλε η Eudora Welty το 1936 σε μια περιοχή της πολιτείας του Μισσισσιπί με τίτλο «Home By Dark» όπου μια τριμελής οικογένεια Αφρο-αμερικανών επιστρέφει από κάποιον χωματόδρομο στο σπίτι της με ένα κάρο που το οδηγεί μουλάρι. Είναι σούρουπο και η κάμερα βρίσκεται αρκετά μακριά για να φαίνονται καθαρά τα πρόσωπά τους. Ο πατέρας και το παιδί έχουν την πλάτη γυρισμένη στον φακό ενώ η μητέρα τον κοιτάζει. Ο πειραματισμός του πραγματοποιήθηκε σε τρία στάδια: στο πρώτο στάδιο ο R. Sparkman φορτώνει τη φωτογραφία στο Bing Chat, κάνει την περιγραφή της και υποβάλλει το ερώτημα «Βοήθησέ με να καταλάβω την εικόνα». Το σύστημα χρησιμοποίησε την περιγραφή που παρείχε ο Sparkman για τη φωτογραφία και τα μοτίβα από τα δεδομένα του και ανταποκρίθηκε με output όπως μια σύντομη αναφορά σε βιογραφικά στοιχεία της Eudora Welty, με έμφαση στις πρώτες φωτογραφίες της, στο κοινωνικό και οικονομικό υπόβαθρο του 1936 —την εποχή που τραβήχτηκε η φωτογραφία— καθώς και πιθανές καθημερινές πληροφορίες σχετικά με την οικογένεια στο κάρο. Οπότε ο Sparkman συμπεραίνει στο άρθρο του ότι ο υπολογιστής δεν του παρείχε απλώς πληροφορίες, αλλά πρόσθεσε περιεχόμενο στα γεγονότα για να τα κάνει πιο εύπεπτα.

Στο δεύτερο στάδιο, ζήτησε από το μοντέλο να αναλάβει ρόλο εκπαιδευτή (tutor) και να του μάθει για τον τρόπο της γραφής της Eudora Welty• να του δώσει παραδείγματα για το πώς χρησιμοποιεί τη γλώσσα. Αποτέλεσμα: το πρόγραμμα παρουσίασε αποσπάσματα από διηγήματα της Eudora Welty και υπέβαλε ερωτήματα σχετικά με τα θέματα, το χιούμορ, την ειρωνεία και τα σύμβολα.

Στο τρίτο στάδιο, αυτό της «δημιουργίας», ο Sparkman ζήτησε από to GPT-4 να τον βοηθήσει να γράψει. Στη συνέχεια ζήτησε από το μοντέλο, με βάση τη συζήτηση που προηγήθηκε, να γράψει μια ιστορία που να περιγράφει τη στιγμή που συνέλαβε η Eudora Welty με την φωτογραφική της μηχανή. Να, ένα κατά λέξη απόσπασμα του GPT-4 που «μιμείται» τη Welty: «Ο ήλιος έδυε πίσω τους αφήνοντας μια χρυσή λάμψη στον ορίζοντα. Ο ουρανός ήταν καθαρός και γαλανός κι ο αέρας ζεστός κι ατάραχος. Ο δρόμος σκονισμένος, γεμάτος λακκούβες, τα χωράφια άκαρπα και καφετιά. Το κάρο έτριζε και κροτάλιζε, το μουλάρι χλιμίντριζε και προχωρούσε αργά. Η οικογένεια ήταν σιωπηλή και ήρεμη. Είδα τη γυναίκα να στρέφει το κεφάλι και να με κοιτά. Το πρόσωπό της ήταν στρογγυλό, τα μάτια της φωτεινά, είχε ένα μαντήλι στο κεφάλι και ένα σάλι στους ώμους. Δεν χαμογέλασε ούτε σκυθρώπιασε, δεν χαιρέτησε ούτε φώναξε. Με κοίταξε απλώς, με περιέργεια και αξιοπρέπεια. Δεν φαινόταν να φοβάται, ούτε να είναι θυμωμένη. Ούτε ντρεπόταν ούτε έδειχνε υπερηφάνεια. Απλώς υπήρχε. Πάτησα το διάφραγμα και απαθανάτισα το βλέμμα της. Ένιωσα μια σύνδεση, μια αναγνώριση, μια αποκάλυψη. Ένιωσα σαν να είχα δει κάτι αληθινό και όμορφο, ανθρώπινο και θεϊκό. Ένιωσα σαν να είχα δει την ψυχή της.»

Ο Sparkman θεωρεί αυτό το κείμενο «θαύμα της μηχανικής», ένα θαύμα πολλά υποσχόμενο. Επιπλέον, εκτιμά ότι η συζήτηση που ανέπτυξε με το μηχάνημα και η φωτογραφία η ίδια ήταν που έκαναν το μηχάνημα να δώσει πιο μεστές απαντήσεις και να αποδώσει τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά των επιβαινόντων με τρόπο βαθύτερο και απροσδόκητο. Το αποτέλεσμα δεν θα ήταν το ίδιο αν ζητούσε από το μηχάνημα να περιγράψει απλώς μια φωτογραφία κάποιας οικογένειας που ταξιδεύει με κάρο την εποχής της Οικονομικής κρίσης στον Μισσισσιπί. Είναι αναμφισβήτητο ότι «το μέλλον είναι ήδη εδώ, απλώς δεν κατανέμεται ομοιόμορφα», όπως έγραφε ο γνωστός συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας William Gibson, τον οποίον παραθέτει και ο Sparkman.