«Ποτέ δεν είναι πολύ νωρίς, ποτέ δεν είναι πολύ αργά» για την αντιμετώπιση της άνοιας

Η αντιμετώπιση 12 αποδεδειγμένων παραγόντων κινδύνου άνοιας θα μπορούσε να καθυστερήσει, να επιβραδύνει την εξέλιξη ή ακόμη και να αποτρέψει έως και 40 τοις εκατό των περιπτώσεων άνοιας, που αντιστοιχεί σε 55,6 εκατομμύρια περιπτώσεις παγκοσμίως έως το 2050.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο φέτος, σχεδόν 50.000 ειδήσεις έχουν δημοσιευθεί παγκοσμίως, οι οποίες αναφέρονται στην άνοια και τη διατροφή, οδηγώντας συχνά σε ασαφείς συμβουλές που πρέπει να ακολουθήσει ο γενικός πληθυσμός.

Η νέα παγκόσμια έκθεση στοχεύει να περιορίσει αυτόν τον θόρυβο και να παρέχει μια σαφέστερη και πιο λεπτομερή ανάλυση του τρόπου με τον οποίο τα άτομα -και οι κυβερνήσεις- μπορούν να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας με συγκεκριμένους τρόπους.

Ποτέ δεν είναι πολύ νωρίς και ποτέ πολύ αργά για να μειωθεί ο κίνδυνος της άνοιας. Η μείωση του κινδύνου μπορεί να βοηθήσει τα άτομα τόσο πριν, όσο και μετά τη διάγνωση.

Άνοια: Πώς μπορεί να αποτραπεί 

Τα παραπάνω επισημαίνει η Πανελλήνια Ομοσπονδία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών με αφορμή την σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Νόσου Alzheimer. Η Παγκόσμια Έκθεση Alzheimer 2023, με τίτλο «Μείωση του κινδύνου άνοιας: ποτέ πολύ νωρίς, ποτέ πολύ αργά», που κυκλοφόρησε σήμερα, εστιάζει στη μείωση του κινδύνου της άνοιας ως πρακτική και όχι ως θεωρία.

Η έκθεση βασίζεται σε πληροφορίες από περίπου 90 ερευνητές υψηλού προφίλ, επαγγελματίες υγείας, υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, άτομα που ζουν με άνοια και άτυπους περιθάλποντες, για να βοηθήσει τους αναγνώστες να κατανοήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας με ολιστικό και ευανάγνωστο τρόπο.

Το 2020, το περιοδικό Lancet συνέταξε μια λίστα με 12 αποδεδειγμένα τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου άνοιας (κάπνισμα, σωματική αδράνεια, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, ατμοσφαιρική ρύπανση, τραυματισμός στο κεφάλι, κοινωνική απομόνωση, χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης, παχυσαρκία, υπέρταση, διαβήτης, κατάθλιψη και προβλήματα ακοής), η αντιμετώπιση των οποίων θα μπορούσε να καθυστερήσει, να επιβραδύνει την εξέλιξη ή να αποτρέψει έως και στο 40% των περιπτώσεων άνοιας παγκοσμίως.

Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών και η Παγκόσμια Εταιρεία Νόσου Alzheimer (ADI), η διεθνής ομοσπονδία για περισσότερες από 100 εθνικές ενώσεις για τη νόσο Alzheimer, υπογραμμίζουν ότι ενώ η κάλυψη των τελευταίων ερευνητικών εξελίξεων είναι σημαντική, ο τεράστιος όγκος των ιστοριών, συχνά χωρίς πλαίσιο, δυσκολεύει τα ενδιαφερόμενα άτομα από το να κάνουν καλά ενημερωμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής τους.

«Σχεδόν 200 ιστορίες δημοσιεύονται καθημερινά σχετικά με διατροφικά προγράμματα για την άνοια, υποδεικνύοντας την πιο πρόσφατη έρευνα για τα πάντα, από τα βατόμουρα μέχρι τη σαμπάνια. Η πραγματικότητα είναι ότι η συζήτηση είναι πολύ πιο λεπτή απ' αυτό.

»Πόσα βατόμουρα, για πόσο καιρό και πότε να ξεκινήσω; Είναι γενικά το αλκοόλ κακό για την υγεία του εγκεφάλου ή τα οφέλη της μέτριας, κοινωνικής κατανάλωσης υπερτερούν των αρνητικών; Μπορεί να προκαλέσει σύγχυση στο κοινό στο να κατανοήσει την πληροφορία και να κάνει σαφείς επιλογές για να βοηθήσει στη διαχείριση του κινδύνου εμφάνισης άνοιας», λέει Paola Barbarino, Διευθύνουσα Σύμβουλος της ADI.

Ενώ ιστορίες γύρω από θαυματουργές ουσίες αντιπροσωπεύουν μικρές διαφορές, οι περιοχικές απόψεις αποτελούν ένα κομμάτι του παζλ που μας λείπει ακόμη. Οι συνιστώμενες διατροφικές οδηγίες, όπως οι μεσογειακές δίαιτες ή οι δίαιτες MIND, που συχνά προαναγγέλλονται ως δίαιτες για τη διάσωση της υγείας του εγκεφάλου, αποτυγχάνουν να προσαρμοστούν στα διαθέσιμα στις τοπικές κοινωνίες προϊόντα καθώς και τους πολιτιστικούς παράγοντες.

Έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα μπορεί να έχουν βλάβες στον εγκέφαλό τους για δεκαετίες πριν γίνουν εμφανή τα συμπτώματα. Ωστόσο, η μείωση της έκθεσης σε παράγοντες κινδύνου, τόσο πριν όσο και μετά τη διάγνωση, μπορεί να καθυστερήσει, να επιβραδύνει την εξέλιξη ή ακόμη και να αποτρέψει προβλεπόμενες περιπτώσεις άνοιας.

Κάθε τρία δευτερόλεπτα, κάποιος στον κόσμο εμφανίζει άνοια. Επί του παρόντος, 55 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως υπολογίζεται ότι ζουν με αυτή την νόσο, για την οποία τα δύο τρίτα των ανθρώπων εξακολουθούν να πιστεύουν λανθασμένα ότι αυτό αποτελεί ένα φυσιολογικό μέρος της γήρανσης.

Η μείωση του κινδύνου ακόμα και μετά τη διάγνωση μπορεί επίσης να βοηθήσει στην επιβράδυνση της εξέλιξης της άνοιας σε άτομα που ζουν ήδη με μια διάγνωση. Επομένως, είναι επιτακτική ανάγκη οι πληροφορίες και οι συμβουλές να είναι σαφείς και κατανοητές και οι προτεινόμενες αλλαγές στον τρόπο ζωής να είναι προσβάσιμες και προσιτές σε όλους.

Εξελίξεις στα φάρμακα της άνοιας

Παρά τις πρόσφατες εξελίξεις στα φάρμακα, οι οποίες έχουν δώσει ελπίδα σε πολλούς ανθρώπους σ΄ όλο τον κόσμο ότι μπορεί να πλησιάζουμε ολοένα και πιο κοντά στην εύρεση μιας θεραπείας, απέχουμε ακόμα πολύ από τον στόχο των παγκόσμιων, προσιτών θεραπειών για όλους τους τύπους άνοιας.

H Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών κα Μάγδα Τσολάκη τονίζει όπως «παρόλη την ελπίδα που δημιουργούν τα υπό έγκριση στην Ευρώπη νέα φάρμακα, αυτά απευθύνονται σε άτομα με ήπια νοητική διαταραχή και ήπια άνοια τύπου Alzheimer καθυστερώντας την εξέλιξη της νόσου και δεν αποτελούν θεραπεία της.

»Ακόμα όμως κι αν στο μέλλον βρεθεί το φάρμακο που θα θεραπεύει τη νόσο, πάντοτε η πρόληψη θα είναι το σημαντικότερό μας εργαλείο, ώστε να μην νοσήσουμε και να χρειαστούμε φαρμακευτική αγωγή».

Το μήνυμα της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νόσου Alzheimer και της ADI είναι : «Λάβετε υπόψη σας, όπου μπορείτε, τους 12 τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου για την άνοια, διαχειριστείτε τον προσωπικό σας βαθμό κινδύνου εμφάνισης άνοιας και υποστηρίξτε την κρατική παρέμβαση όπου μεμονωμένες αλλαγές συμπεριφοράς δεν αρκούν».

«Ποτέ δεν είναι πολύ νωρίς και ποτέ πολύ αργά για να λάβετε μέτρα για να μειώσετε τον προσωπικό σας βαθμό κινδύνου εμφάνισης άνοιας», επισημαίνει στην έκθεση η κ. Barbarino. «Η μείωση του κινδύνου είναι μια δια βίου προσπάθεια και είναι πιο αποτελεσματική όταν η επίγνωση και η κατανόηση του τρόπου διατήρησης ενός υγιούς εγκεφάλου ξεκινά σε νεαρή ηλικία και συνεχίζεται μετά τη διάγνωση».