Η εφαρμογή ChatGPT, η τεχνητή νοημοσύνη, η προβολή και η αναπαραγωγή προτύπων.
Καταρχάς να σας πω πως είμαι βιβλιοφάγος. Έτσι, όταν έμαθα πως τα βιβλία που λανσάρουν οι διαφημίσεις στο Facebook για να διαβάσεις μέσω εφαρμογών είναι γραμμένα από το ChatGPT, δεν άντεξα τον πειρασμό και διάβασα ένα.
Κυρίως, γιατί δεν μπορούσα να διανοηθώ πως ένα λογισμικό μπορεί να γράψει ένα βιβλίο, να παραγάγει τέχνη μόνο του, χωρίς τη βούληση και το όραμα του καλλιτέχνη. Όπως σας είπα, είμαι βιβλιοφάγος, αγαπάω να διαβάζω πάσης κάθε λογής βιβλία, έχω μάθει να τα εκτιμώ και να τα σέβομαι, γιατί όλα τους, και τα καλά και τα κακά, τα αριστουργήματα ή και τα βαρετά κουβαλούν ένα αποτύπωμα. Τις σκέψεις και τις απόψεις ενός ανθρώπου, τις γνώσεις του ή και την έλλειψή της αυτής, την οπτική του γωνία. Ποια λοιπόν είναι η οπτική γωνία μιας μηχανής που «δημιουργεί» συλλέγοντας γνώση από το διαδίκτυο;
Τα πρώτα κεφάλαια ήταν σχετικά καλά, προφανώς δεν μιλάμε για κάποιο λογοτεχνικό αριστούργημα, αλλά διαβάζονταν ανησυχητικά εύκολα. Γεμάτο κλισέ, πλοκή σαπουνόπερας και στερεότυπα, αλλά τίποτα δεν σε προκαταλάμβανε πως έχει γραφεί από λογισμικό. Μετά διαπίστωσα πως το βιβλίο εκτείνεται σε 200 κεφάλαια. Περίεργο, αλλά σκέφτηκα πως μπορεί να είναι όντως σαπουνόπερα, με πλοκή γεμάτη ανατροπές και κορυφώσεις μαγικές.
Έπειτα, όμως, το πρόβλημα έγινε κατανοητό, το ChatGPT δεν αναγνωρίζει πλήρως τον ανθρώπινο συλλογισμό, δεν αντιλαμβάνεται δηλαδή τη διαφορά, πως μπορείς δηλαδή να λάβεις την ίδια πληροφορία μέσω διαφορετικών προτάσεων. Ταυτόχρονα, δεν μπορεί να κατανοήσει την ανθρώπινη ψυχολογία, ποιος είναι καλός, ποιος κακός, πως οι χαρακτήρες πρέπει να εξελίσσονται. Πως η ένταση μεταξύ πρωταγωνιστών και ανταγωνιστών πρέπει να κλιμακώνεται με σταθερό τρόπο και ροή. Ο εσωτερικός μονόλογος της πρωταγωνίστριας, που εκτείνεται στα 170 από τα 200 κεφάλαια, δείχνει ακριβώς αυτό, πως η μηχανή κάπου κόλλησε, δεν μπόρεσε να αναπαραγάγει την πληροφορία που έλαβε. Κάπως έτσι μου θύμισε το «σκουλήκι», ξέρετε αυτήν την τακτική που ακολουθούσαμε στο σχολείο, όταν ήμασταν αδιάβαστοι και επαναλαμβάναμε αυτό που ξέραμε ξανά και ξανά μέχρι να βγάλει νόημα και να απαντήσουμε την ερώτηση.
Είναι η ατέλεια της συναισθηματικής νοημοσύνης που με οδήγησε όμως να γράψω αυτό το άρθρο; Όχι. Δεν ήταν καν η υποτίμηση της δημιουργίας ενός βιβλίου, η κονσερβοποιημένη ψηφιοποίηση της τέχνης, η αδυναμία της μηχανής να κατανοήσει πως οι άνθρωποι δεν στέλνουν άλλους ανθρώπους στο γραφείο, αλλά τους συνοδεύουν. Ο κίνδυνος για μείωσης των θέσεων εργασίας ή έστω η απειλή για τα δικαιώματα των καλλιτεχνών.
Το μεγάλο σοκ, αυτό που με οδήγησε στο να γράψω αυτές τις γραμμές ήταν η προβολή και η αναπαραγωγή των προτύπων που με βάση τα οποία επέλεξε το ChatGPT να δομήσει τους χαρακτήρες του. Αυτά τα κλισέ με την γυναίκα άπειρη και φυσικά παρθένα, που από την μία δέχεται εκφοβισμό σε όλα τα στάδια της ζωής της, αλλά και έχει και επαγγελματική επιτυχία, είναι όμορφη χωρίς να το ξέρει. Όλοι την ζηλεύουν και της λένε ψέματα, αλλά δεν το καταλαβαίνει, γιατί έχει καταφέρει να πετύχει επαγγελματικά δίχως κοινωνικές δεξιότητες και δίχως προσωπικότητα -τολμώ να πω. Παράλληλα, ο άνδρας ο σωστός, ο πετυχημένος είναι πάντα βαθιά σεξιστής, υποτιμητικός προς όλες τις γυναίκες και με το ζόρι κρατιέται να μην αναγκάσει την πρωταγωνίστρια σε σεξουαλικές επαφές, γιατί άνδρας είναι και είναι η φύση του τέτοια.
Ενώ παράλληλα «η κακιά» γυναίκα είναι αυτή που ο μόνος της στόχος στη ζωή είναι να καλοπαντρευτεί, να την ζηλεύουν για την ομορφιά της φίλοι και εχθροί και επειδή η ίδια είναι βαθιά ζηλόφθονη, δεν διστάζει να πληρώσει για να βιαστεί η αδελφή της.
Θα μου πεις, με τόσους βιασμούς, γυναικοκτονίες, ενδοοικογενειακή βία τα πρότυπα του ChatGPT είναι το πρόβλημα; Μα, αν αναλογιστεί κανείς πώς δημιουργεί αυτά τα πρότυπα, συλλέγοντας δηλαδή πληροφορίες από το διαδίκτυο, αξιολογώντας τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα θέματα, πλοκές, αντιδράσεις και αλληλεπιδράσεις, καταλαβαίνεις πως το πρόβλημα είναι ένα και το αυτό. Πως η υποτίμηση και εμπορευματοποίηση της γυναικείας οντότητας αλλά και η δημιουργία αντιρεαλιστικών προτύπων που καλείται αυτή να ακολουθήσει έχουν κυριεύσει τον ιστό και έχουν δημιουργήσει παγκοσμιοποιημένες στρεβλώσεις οι οποίες οδηγούν σε πισωγυρίσματα στη θέση της γυναίκας. Οι ρόλοι της «κακιάς» και της «καλής» γυναίκας που δημιούργησε το ChatGPT είναι αυτοί που καλείται μια γυναίκα να επιλέξει και να υποστηρίξει στην καθημερινή της ζωή. Και αυτό είναι βαθιά προβληματικό.
Και όσο για βιβλία γραμμένα από το ChatGPT; Θα ήθελα να ελπίζω πως δεν θα εξελιχθούν, πως η δημιουργία θα παραμείνει στα χέρια των ανθρώπων, να εκφράζει τα συναισθήματα και τις σκέψεις του. Γιατί πραγματικά είναι μεγάλο πλήγμα για την ανθρωπότητα ότι η συναισθηματική της νοημοσύνη κινδυνεύει να ταυτιστεί με αυτή μιας μηχανής.
11°
