ChatGPT: Ο Σταύρος Βάσσος, ειδικός του ΑΙ, εξηγεί τι είναι η πλατφόρμα που απαντά σε όλα

«Ζούμε σε μία νέα εποχή για την ΑΙ - αυτά που είχαμε στο παρελθόν δεν δούλευαν ικανοποιητικά, τώρα δουλεύουν αρκετά καλά σε παραγωγικό περιβάλλον κι αυτό είναι μόνο η αρχή». Ο δρ Σταύρος Βάσσος, CEO της Helvia, μου δείχνει μία εξελιγμένη πλατφόρμα GPT, ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης για την επεξεργασία φυσικής γλώσσας, στην οποία βάζουμε ορισμένες παραμέτρους και αυτό μας συντάσσει μία είδηση. Το κείμενο μπορούμε να το διαφοροποιήσουμε αναλόγως των εντολών που δίνουμε - αν το θέλουμε με πιο επίσημη γλώσσα ή αν προτιμάμε έναν τόνο πάνω όσον αφορά στον εντυπωσιασμό...  

Ο Σταύρος Βάσσος έκανε το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο και εργάστηκε στο Sapienza University στη Ρώμη διδάσκοντας τεχνητή νοημοσύνη. Ο συνομιλητής μου είναι ο ιδανικός άνθρωπος για να αποκωδικοποιήσει το τι είναι το ChatGPT, μία νέα πλατφόρμα ΑΙ που έχει κάνει αίσθηση και πλήθος ρεπορτάζ εμφανίζονται στα μεγαλύτερα ΜΜΕ παγκοσμίως.

Ρωτάω κατά πόσο αυτό το μηχάνημα μπορεί να έχει συναίσθημα γράφοντας -για παράδειγμα- ένα αισθηματικό μυθιστόρημα. «Μπορεί να βγάλει συναίσθημα, γιατί αντιγράφει βιβλία που έχουν συναίσθημα - παίρνει το μοτίβο, το μετατρέπει σε λέξεις». Ο ίδιος με διαβεβαίωσε, πάντως, ότι δεν κινδυνεύει η δουλειά μου ως δημοσιογράφου. Προς το παρόν τουλάχιστον...

Τι είναι όμως το ChatGPT, που πολλοί έσπευσαν να «παίξουν» μαζί του, θέτοντας του κάθε πιθανή κι απίθανη ερώτηση; Πρόκειται για ένα πρωτότυπο chatbot τεχνητής νοημοσύνης που αναπτύχθηκε από την OpenAI που ειδικεύεται στους διαλόγους. Την παραπάνω ερμηνεία τη βρίσκουμε στον πρόλογο του σχετικού λήμματος στη Wikipedia.

Ας ρωτήσουμε, ωστόσο, το ίδιο το ChatGPT τι είναι: «...είναι ένα μοντέλο επεξεργασίας φυσικής γλώσσας που ανέπτυξε η OpenAI. Είναι μια εκδοχή του μοντέλου GPT-3 (Generative Pretrained Transformer 3), το οποίο είναι ένα μεγάλο μοντέλο γλώσσας που έχει εκπαιδευτεί πάνω σ’ έναν τεράστιο όγκο δεδομένων κειμένου. Το ChatGPT έχει σχεδιαστεί ειδικά για τη διεξαγωγή διαλόγων, να απαντά σε ερωτήσεις και να παρέχει πληροφορίες με φυσικό και διαλεκτικό τρόπο. Είναι σε θέση να παράγει κείμενα που μοιάζουν με γραπτά ανθρώπων, κάτι το οποίο του επιτρέπει να παρέχει ακριβείς και βοηθητικές απαντήσεις σε ερωτήματα χρηστών».

Το ChatGPT κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 2022 και έχει μαγνητίσει την προσοχή λόγω των λεπτομερών απαντήσεων που δίνει.

Η τεχνητή νοημοσύνη είναι για καιρό μαζί μας και η εφαρμογή της εκτείνεται σε ένα ευρύ φάσμα. «Αν σε ρωτήσει η κόρη σου, τι είναι η ΑΙ, τι θα απαντήσεις;», ρωτάω τον Σταύρο Βάσσο. «Υπάρχουν διάφοροι ορισμοί, συνήθως λέμε ΑΙ πράγματα που θα θεωρούσαμε ότι μόνον ένας άνθρωπος μπορεί να κάνει. Αν πάρουμε αυτόν τον ορισμό, θεωρούμε τεχνητή νοημοσύνη κάτι που μοιάζει με την ανθρώπινη νοημοσύνη και αυτό προσπαθούμε να φτάσουμε», λέει και ανοίγει περαιτέρω τη συζήτηση. «Σιγά σιγά μεγαλώνει αυτό που μπορεί να κάνει η τεχνητή νοημοσύνη - κάποια πράγματα που μπορούμε να κάνουμε, ξεχνάμε ότι παλιά αφορούσαν σε ΑΙ», σημειώνει και αναπτύσσει τις σκέψεις του για την εξέλιξη της ΑΙ, υπογραμμίζοντας ότι πλέον «κάποια θεωρούνται αυτονόητα».

«Το ChatGPT είναι ο αντικαταστάτης του Google;», ρωτάω κι αρχίζει μια προσπάθεια εκλαΐκευσης δυσνόητων για το μέσο νου πραγμάτων: «Θα σου πω πώς δουλεύει η Google και μετά να δούμε πώς δουλεύει και ένα σύστημα GPT, διότι ερωτήσεις κάνεις στο ένα, ερωτήσεις κάνεις και στο άλλο. Η Google έχει πάρει όλα τα αρχεία, κείμενα, αναρτήσεις στο Ίντερνετ και έχει προσπαθήσει να τα βάλει σε μία σειρά, ώστε αν ρωτήσεις εσύ κάτι, θα σου πει ποιο είναι το πιο σχετικό. Αν ρωτήσεις, "πώς κάνω μία συνταγή για pancakes;", επειδή χρησιμοποίησες τις λέξεις συνταγή και pancakes θα βρει την πληροφορία που υπάρχει ήδη, δεν θα φτιάξει δική του πληροφορία, θα σου φέρει τις πιο κοντινές αναρτήσεις σε αυτό που ήθελες. Αυτό είναι ένα search engine και κάνει αυτή τη δουλειά. Το ChatGPT και τα εργαλεία αυτής της γενιάς είναι generative γιατί παράγουν κείμενο, και είναι pretrained γιατί έχουν πάρει αντίστοιχα αναρτήσεις από το Ίντερνετ και τις έχουν "μελετήσει" και με βάση αυτές φτιάχνουν μια δική τους απάντηση. Παίρνουν αυτές τις αναρτήσεις και προσπαθούν να κατανοήσουν τα μοτίβα που είναι κρυμμένα, δεν του έχουμε πει εμείς ποια μοτίβα να βρει, αλλά όσα περισσότερα και καλύτερα μπορεί, ώστε όταν κάνω μια ερώτηση να μου απαντήσει με βάση τα μοτίβα που εντόπισε. Ποια είναι η διαφορά; Για παράδειγμα, ενώ η Google σου λέει μπορείς να βρεις την απάντηση σε αυτές τις 5 αναρτήσεις, το GPT σου δημιουργεί εκείνη τη στιγμή μία απάντηση με βάση τα μοτίβα που κράτησε. Είναι σαν να έχει συμπιέσει όλες τις απαντήσεις - και να' θελε δηλαδή δεν μπορεί να πάει πίσω να δει τα 10.000 post για pancakes, αλλά έχει κρατήσει αρκετή πληροφορία από αυτά κι έτσι σου λέει: Μία συνταγή για pancakes είναι αυτό κι αυτό...».

«Η ουσία είναι ότι το ένα έχει την πραγματική πληροφορία και το άλλο ό,τι θεώρησε χρήσιμο να κρατήσει για να μπορεί να φτιάξει απαντήσεις σε κάθε ερώτημα», προσθέτει ο συνομιλητής μου.

Ποιος αποφασίζει τι θα κρατήσει; «Σε αυτά τα συστήματα τους λες, πάρε αυτά τα δεδομένα και προσπάθησε να καταλάβεις κάποιες συσχετίσεις που έχουν οι λέξεις μεταξύ τους. Δεν τους εξηγείς, ούτε τους λες "να κρατάς μεγάλες προτάσεις, να θυμάσαι μικρές, να κάνεις εκείνο", δεν τους λες τίποτα. Οπότε, αυτά κρατάνε μόνα τους όσα χωράνε στη μνήμη τους, που είναι τεράστια (για παράδειγμα το GPT3 έχει 175 δισεκ. παραμέτρους), άρα έχει πάρει όλη την πληροφορία και την έχει βάλει σε κουτάκια», λέει και συμπληρώνει: «Εμείς του είπαμε πώς να το κάνει, όχι τι να βάλει. Είναι στατιστικό αποτέλεσμα».

Ζητώ περισσότερες διευκρινίσεις: «Όταν του λες, δώσε μου μία απάντηση για αυτό το πράγμα, προσπαθεί να προβλέψει ποια πιθανή απάντηση θα μπορούσε να είναι γραμμένη σε αυτά που είδε όταν "μελετούσε". Είναι λεπτό το σημείο, δηλαδή είναι μηχανές πρόβλεψης - ποιο είναι το καλύτερο κείμενο που μπορεί να συμπληρώσει σε αυτό που τους είπες». «Της Google το search, που είναι το άλλο άκρο, προσπαθεί να σου φέρει απαντήσεις από τα πράγματα που ήδη έχει, είναι σαν να έχεις ένα βιβλίο και λες, η σελίδα 5 έχει τις απαντήσεις. Το GPT παίρνει αυτές τις σελίδες και κρατάει κάτι που δεν μπορούμε να εξηγήσουμε με τον ίδιο τρόπο, ποια λέξη κράτησε και γιατί, αλλά κρατάει ένα στατιστικό αποτύπωμα. Με άλλα λόγια, όταν βλέπω pancakes και συνταγή, συνήθως ακολουθούν αυτές οι λέξεις...».

Σε τι μας ωφελεί το ChatGPT; Πώς θα αλλάξει τη ζωή μας; Ο Σταύρος Βάσσος προτιμά να κάνει ένα βήμα πίσω για να φτάσει στην απάντηση: «Η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι μόνο αυτό - το ChatGPT είναι τεράστιο hype, διότι μπορεί να το δει κανείς εύκολα και να παίξει. Αυτό είναι ένα μέρος της ΑΙ που έχει να κάνει με generative πράγματα - δηλαδή φτιάξε μου ένα κείμενο. Σου φαίνεται παράλογο αν έχεις δει ένα εκατομμύριο συνταγές για pancakes να φτιάξεις μια συνταγή; Σου φαίνεται παράλογο αν έχεις δει 1 εκατ. μηνύματα μάρκετινγκ για ένα συγκεκριμένο θέμα, να φτιάξεις ένα καινούργιο; Αυτό έχει δει όλα τα μηνύματα μάρκετινγκ που υπάρχουν στο σύμπαν μέχρι το τέλος του 2021. Έχει διαβάσει όλα τα βιβλία που υπάρχουν διαθέσιμα online, άρα -ναι- μπορεί να γράψει ένα βιβλίο και -ναι- μπορεί να γράψει μία είδηση. Αν του πεις τώρα, γράψε μία είδηση σχετικά με επεισόδια που έχουν συμβεί στο κέντρο της Αθήνας, θα γράψει. Τώρα το τι θα γράψει, θα μοιάζει με πολλά άλλα άρθρα που έχει δει. Ξέρει ό,τι έχει κι ό,τι είδε μέχρι ας πούμε το 2021, οπότε έχει στοιχεία το GPT». «Αν έχεις δει τόσα πολλά πράγματα, δεν είναι παράδοξο να πεις ότι έφτιαξα κάτι που τους μοιάζει. Είναι εντυπωσιακό βεβαίως», συνεχίζει.

Δίνει ένα απλό παράδειγμα με τις generative εικόνες: «Υπάρχουν συστήματα που λες, φτιάξε μου μια ζωγραφιά με ένα τραπέζι και 2 βατραχάκια να παίζουν πόκερ. Και σου φτιάχνει, δεν την είδε πουθενά. Αυτό είναι μια ακόμα εφαρμογή της ΑΙ με ευρεία χρήση».

«Υπάρχει ένα κομμάτι της ΑΙ που είναι generative - έχει πολλά παραδείγματα που έφτιαξαν κάποιοι άλλοι. Ζητάω εγώ τι θέλω και με βάση τα προηγούμενα παραδείγματα φτιάχνει καινούργια για μένα. Έχει πολύ hype αυτό το κομμάτι, γιατί είναι εύκολο να το χρησιμοποιήσεις και να το καταλάβεις και γιατί είναι εντυπωσιακό. Υπάρχει ένα ακόμα κομμάτι της ΑΙ, που βασίζεται στην ίδια τεχνολογία και αφορά στο να κάνεις κατηγοριοποίηση και εντοπισμό πραγμάτων - στην ιατρική ας πούμε: Έχω αυτές τις ακτινογραφίες, υπάρχει κάποια ένδειξη για κάποια ασθένεια ή -το πιο φιλόδοξο παράδειγμα- πάρε αυτή την αξονική και πες μου αν υπάρχει ένδειξη για καρκίνο».

Η χρήση συνεχίζει και είναι ευρεία: «Υπάρχει πρόοδος στο να εντοπίζεις σφάλματα στη γραμμή παραγωγής - δηλαδή φτάσαμε στο τέλος, αυτό έχει ρωγμή. Εικόνες πάλι παίρνεις και κάνεις αξιολόγηση και κατηγοριοποίηση. Υπάρχουν συστήματα που μελετούν φωτογραφίες από τα σωστά προϊόντα και συγκρίνουν. Όταν δουν κάτι που δεν είναι σωστό, το σημειώνουν. Υπάρχουν πολλά πράγματα στην ΑΙ που αξιοποιούνται με πολλούς τρόπους - το generative είναι απλά ένας τρόπος από αυτούς που το βλέπουμε σε ένα πιο ευρύ πεδίο εφαρμογής».

Το όφελος: «Ας σκεφτούμε ένα περιβάλλον γραφείου και κάποιες δουλειές που έχουν σχέση με γραπτό λόγο όπως για παράδειγμα να χωρίσεις έγγραφα σε κατηγορίες. Αν έχεις ένα βοηθό χωρίς εμπειρία και του πεις πέντε πράγματα - ξέρει να τα κάνει, είναι κάπως "μη δημιουργική" δουλειά. Σε αυτές τις δουλειές η ΑΙ πάει καλά και υπάρχουν αυτόματα συστήματα που έχουν αρχίσει να κάνουν τέτοιες δουλειές το ίδιο καλά και σε μερικές περιπτώσεις και καλύτερα», λέει για να κάνει κι ένα σαφή διαχωρισμό: «Αν έχω έναν βοηθό χωρίς εμπειρία κι έναν εξειδικευμένο και πω και στους δύο να κάνουν το ίδιο πράγμα, το αποτέλεσμα του πρώτου θα είναι αρκετά συγκρίσιμο με αυτό της τεχνολογίας. Σε καμία περίπτωση, όμως, η τεχνολογία δεν υπερβαίνει τον ειδικό. Θα έλεγα ότι η ΑΙ λειτουργεί καλά στα πιο εύκολα πράγματα που κάνει ο άνθρωπος, τα βαρετά, όσα δεν χρειάζονται μεγάλη εμπειρία για να τα πετύχεις».

Κινδυνεύει ο ανθρώπινος παράγοντας; Θα χαθούν δουλειές; «Υπάρχουν δύο απαντήσεις που μου αρέσουν πολύ και τις έχουν δώσει άλλοι. Η μία είναι ότι αυτά τα εργαλεία βοηθάνε κι αυτούς που είναι στα πρώτα τους βήματα για να εκπαιδευτούν καλύτερα - θα είναι πιο καλή η εκμάθηση κάποιου με αυτά τα εργαλεία από το να το έκανε μόνος του. Παράλληλα, όταν ένα από τα "μεγάλα κεφάλια" της ΑΙ είχε ερωτηθεί με αφορμή τη δημιουργία εικόνων από ΑΙ, αν οι μηχανές θα αντικαταστήσουν τους καλλιτέχνες, είπε ότι οι μηχανές θα αντικαταστήσουν τους καλλιτέχνες που δεν χρησιμοποιούν αυτά τα συστήματα για να βοηθήσουν τη δουλειά τους».

Και συνεχίζει, δίνοντας παραδείγματα που κάνουν τη ζωή μας πιο εύκολη: «Μέρος του οφέλους από την πρόοδο της ΑΙ είναι ότι κάποια πράγματα μπορεί να τα χρησιμοποιήσει κάθε χρήστης - το ότι βγάζεις φωτογραφία από μία ξένη εφημερίδα και σου μεταφράζει αμέσως το κείμενο είναι καταπληκτικό. Η μετάφραση έχει τεράστια πρόοδο. Όλα αυτά δουλεύουν με την ίδια λογική».

Μπορώ να διδαχθώ ιατρική μέσω του GPT; «Ξεκάθαρα όχι. Ένας από τους συνιδρυτές της OpenAI, είχε πει ότι είναι λάθος να βασίζεσαι σε αυτό για οτιδήποτε σημαντικό αυτή τη στιγμή».

«Έχουμε πολλή δουλειά ακόμα...»

Πριν από μερικές ημέρες, ο Διευθύνων Σύμβουλος του OpenAI, Σαμ Άλτμαν, μπήκε στη διαμάχη του Twitter γύρω από το ChatGPT, γράφοντας: «Το ChatGPT είναι απίστευτα περιορισμένο, αλλά αρκετά καλό σε ορισμένα πράγματα ώστε να δημιουργεί μια παραπλανητική αίσθηση μεγαλείου. Είναι λάθος να βασίζεσαι σε αυτό για οτιδήποτε σημαντικό αυτή τη στιγμή. Είναι μια προεπισκόπηση της προόδου. Έχουμε πολλή δουλειά να κάνουμε».

* Ρωτήστε το ChatGPT: Ανοίγετε ένα λογαριασμό στη διεύθυνση https://chat.openai.com/. Στο κενό πεδίο υποβάλετε ερώτηση και άμεσα θα λάβετε απάντηση, που θα μπορούσε να έχει γραφτεί από άνθρωπο.