Twitter, η επόμενη ημέρα: Τι επιδιώκει ο Έλον Μασκ - Δύο ειδικοί σχολιάζουν

Ένας δομινικανός μοναχός προσεύχεται και δίπλα του στέκεται σε στάση προκλητική μία νεαρή - «Και μη εισενέγκης ημάς εις πειρασμόν», γράφει η λεζάντα στο tweet του Έλον Μασκ. Μία λεπτομέρεια: Ο καλόγερος έχει πάνω του ένα κουτάκι που γράφει Ντόναλντ Τραμπ και η νεαρή γυναίκα υποτίθεται ότι είναι το Twitter.

Αυτό είναι ένα από τα πολλά (πάρα πολλά...) tweets του Μασκ το τελευταίο διάστημα, ειδικά από τη στιγμή που ολοκληρώθηκε η αγορά της πλατφόρμας με το αστρονομικό ποσό των 44 δισ. δολαρίων. (Fun fact: Το σκίτσο είναι του Μίλο Μανάρα, ο οποίος σε ανάρτησή του, χλεύασε τον Μασκ, ότι δεν πήρε ποτέ την άδεια του για να το  χρησιμοποιήσει, θα του κάνει αγωγή για 44 δισ. και με τα λεφτά αυτά θα αγοράσει το Twitter για να το δώσει σε κάποιον άλλον...).

Ο 51χρονος Έλον Μασκ είναι ο πιο πλούσιος άνθρωπος του κόσμου και μία από τις πιο (για να το πούμε κομψά) αμφιλεγόμενες φιγούρες παγκοσμίως. Ο ίδιος εμφανίστηκε ως ελευθερωτής του Twitter, λέγοντας ότι τώρα «το πουλί πετάει ελεύθερα», ισχυρίζεται ότι διαθέτει μεγάλα σχέδια, αλλά προσώρας το μόνο που προκαλεί είναι ένα ασύλληπτο χάος, που πέραν της πτώσης στην μετοχή της Tesla, εγείρει και το εύλογο ερώτημα: Πού το πάει ο Μασκ - ποιος είναι ο πραγματικός σκοπός του;

Δεν υπάρχει εύκολος τρόπος για να δοθεί αυτή η απάντηση - η «αποκωδικοποίηση» της συμπεριφοράς του αυτάρεσκου μεγιστάνα μοιάζει με δύσκολη άσκηση. Και πώς αλλιώς: Ως φωτογραφία στο προφίλ του έχει επιλέξει μία στην οποία φοράει στολή σούπερ ήρωα, ενώ τιτιβίζει ασταμάτητα, οδηγώντας κάποιον στην απλοϊκή σκέψη, ότι αγόρασε το Twitter για να έχει να παίζει. Το Twitter όμως είναι μία από τις πιο δημοφιλείς και επιδραστικές πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης σε παγκόσμιο επίπεδο και η στάση Μασκ προκαλεί πονοκέφαλο - δεν είναι λίγοι όσοι εκτιμούν ότι αν συνεχίσει έτσι, το πουλί όχι μόνο δεν θα πετάει ελεύθερα, αλλά με κομμένα τα φτερά θα γκρεμοτσακιστεί.

Μιλήσαμε με δύο ειδικούς στην προσπάθεια να απαντήσουμε στο ερώτημα, «τι πραγματικά επιδιώκει ο Μασκ;».

Πώς προκλήθηκε το χάος στο Twitter

«To χάος ήταν προβλέψιμο από όλους όσους είχαν σχέση με τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης και πώς λειτουργούν. Τόσο οι εργαζόμενοι στο Twitter, όσο και οι ειδικοί είχαν προειδοποιήσει τον Μασκ πως η απίθανη ιδέα που είχε, να πουλάει το verification blue check mark - δηλαδή την πιστοποίηση αυθεντικότητας του χρήστη, θα ήταν μια πρόσκληση σε οποιονδήποτε ήθελε να προκαλέσει σύγχυση από την παραπληροφόρηση», σημειώνει ο Στράτος Σαφιολέας, σύμβουλος Επικοινωνιακής Στρατηγικής σε Αμερική, Ευρώπη και Ασία, με διδακτορικές σπουδές στη Στρατηγική της Τεχνολογίας. Και συνεχίζει: «Ο Μασκ αγνόησε τους πάντες και απέλυσε αρκετούς από αυτούς που του είπαν ελεύθερα τη γνώμη τους. Το χάος λοιπόν ήταν προβλέψιμο. Για παράδειγμα, ένα ψεύτικο account της φαρμακοβιομηχανίας Eli Lilly υποσχέθηκε δωρεάν διανομή ινσουλίνης. Η ψεύτικη ανάρτηση έμεινε για τέσσερις ώρες μέχρι να την αφαιρέσει το Twitter, αλλά η ζημιά είχε γίνει. Η μετοχή της εταιρείας κατρακύλησε. H εταιρεία διέκοψε τη διαφημιστική της δαπάνη στο Twitter. Παρόμοια περιστατικά οδήγησαν σε φυγή των διαφημιζόμενων, που μεταφράζεται σε απώλεια πολλών εκατομμυρίων στα έσοδα του Twitter».

«Καταρχάς, ο Μασκ πάντα λειτουργούσε σε τέτοιες συνθήκες», σχολιάζει ο Νικόλας Μολφέτας, ο οποίος εργάζεται σε πολυεθνική εταιρεία Πληροφορικής στο Σηάτλ κι έχει σπουδάσει Επιστήμη Υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου και στο Stanford University. «Τόσο η Tesla όσο και η SpaceX έχουν αντιμετωπίσει αντίστοιχες καταστάσεις χάους και κρίσης στο παρελθόν, με τον ίδιο τον Μασκ να μιλάει ανοιχτά γι' αυτές και να προειδοποιεί τους εργαζόμενους, ότι η εταιρεία μπορεί να κλείσει ανά πάσα στιγμή κι ότι πρέπει όλοι να δουλέψουν διπλοβάρδια - όπως κάνει και τώρα στο Twitter».

Και προσθέτει: «Κατά δεύτερον γιατί μπήκε σε έναν τομέα για τον οποίο δε γνωρίζει τίποτε, με την υπερβολική αυτοπεποίθηση του επιτυχημένου δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία. Το επιχειρηματικό μοντέλο του Twitter βασίζεται στη διαφήμιση, την οποία ο Μασκ πάντα υποτιμούσε και δεν το έκρυβε. Η Tesla δεν έχει κάνει ποτέ διαφημίσεις, ούτε βέβαια η SpaceX που έχει έσοδα μόνο από κρατικά συμβόλαια. Παρόλο που την πρώτη μέρα που ανέλαβε το Twitter δημοσίευσε ανοιχτή επιστολή προς τους διαφημιστές και τους διαβεβαίωνε ότι η πλατφόρμα δεν θα γίνει ζούγκλα, οι κινήσεις του στη συνέχεια έδειξαν ακριβώς το αντίθετο. Η επανενεργοποίηση του λογαριασμού του Τραμπ, αλλά και άλλων ακραίων όπως η συνωμοσιολόγος -και οπαδός του QAnon- βουλευτής Μάρτζορι Τέηλορ Γκρην, χωρίς να έχει συστηθεί ποτέ η επιτροπή δεοντολογίας, που είχε υποσχεθεί ο Μασκ είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα, όπως και τα άστοχα πειράματα και πισωγυρίσματα με το μπλε τσεκ».

«Κατά τρίτον, ο Μασκ έχει συνηθίσει να στήνει επιχειρήσεις από το μηδέν -ή να τις εξαγοράζει σε βρεφικό στάδιο, όπως έκανε με την Tesla-, δουλεύοντας με μια στενή ομάδα αφοσιωμένων συνεργατών που πειραματίζεται με μεγάλο κόστος και μεγάλο προσδοκώμενο κέρδος. Αλλά το Twitter των 7.500 χιλιάδων υπαλλήλων και των 200 εκατομμυρίων χρηστών ήταν τελείως διαφορετική περίπτωση. Κάθε πείραμα κοστίζει, όπως κοστίζει και η απόλυση χιλιάδων υπαλλήλων εν μία νυκτί».

Twitter: Τι πραγματικά επιδιώκει ο Έλον Μασκ

«Ο ίδιος ο Μασκ έχει εκφράσει αντιφατικούς στόχους για την πλατφόρμα. Από το να την καταστήσει έναν χώρο ελεύθερου -όπως τον ορίζει αυτός- λόγου, έως την "απόλυτη πλατφόρμα έγκυρης πληροφόρησης" και συναλλαγών», παρατηρεί ο κ. Σαφιολέας.

Και προσθέτει: «Η καταστροφική συμπεριφορά του, ξεκίνησε με απολύσεις του μισού προσωπικού της εταιρείας και του 80% των εξωτερικών συνεργατών της. Στη συνέχεια, έστειλε τελεσίγραφο στους εναπομείναντες εργαζόμενους να δηλώσουν γραπτώς την πίστη τους στο πρόσωπό του ή να παραιτηθούν. Λιγότεροι από τους μισούς δέχθηκαν. Πολλοί από όσους έχουν μείνει δεν έχουν επιλογή, καθώς είναι μη-Αμερικανοί υπήκοοι και έχουν ανάγκη από την άδεια παραμονής που εξασφαλίζει μόνο η εργασία τους ή δεν έχουν την πολυτέλεια να χάσουν την ασφαλιστική κάλυψη. Τι επιδιώκει ο Μασκ είναι αδύνατο να κατανοήσουμε πλέον. Πολλοί αναρωτιούνται αν η συμπεριφορά του μπορεί να γίνει κατανοητή μόνο με όρους ψυχαναλυτικούς και ψυχιατρικούς».

Από την πλευρά του, ο κ. Μολφέτας τονίζει: «Στην ανοιχτή επιστολή του προς τους διαφημιστές, λέει ότι θέλει να βοηθήσει την ανθρωπότητα, καθώς θεωρεί σημαντικό για το μέλλον του πολιτισμού να υπάρχει μια ψηφιακή "πλατεία" δημόσιας συζήτησης που θα φιλοξενεί όλες τις απόψεις. Αυτοί που είχαν αποβληθεί από την πλατφόρμα όμως δεν είχαν απλά ακραίες απόψεις, είχαν αναρτήσει μηνύματα που παρακινούσαν σε βία ή/και είχαν διασπείρει επικίνδυνες ψευδείς ειδήσεις, ρατσιστικό περιεχόμενο, κλπ. Ο Τραμπ δεν αποβλήθηκε τον Ιανουάριο του 2021 επειδή δημοσίευσε κάποια άποψη πιο ακραία από αυτές που είχε εκφράσει ελεύθερα όλα τα προηγούμενα χρόνια, αλλά επειδή παρακίνησε την επίθεση της 6ης Ιανουαρίου στο Καπιτώλιο που είχε σκοπό την ανατροπή του αποτελέσματος των προεδρικών εκλογών».

Υπογραμμίζει ότι οι θεωρίες για το τι επιδιώκει πραγματικά ο Μασκ ποικίλουν, «αλλά είναι σαφές ότι τα επιχειρηματικά του συμφέροντα βρίσκονται εδώ και καιρό στην πλευρά των Ρεπουμπλικάνων όσον αφορά στις ΗΠΑ και σε διεθνές επίπεδο στην πλευρά της Κίνας - που είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά της Tesla μετά τις ΗΠΑ, συνεισφέροντας το 25% των εσόδων της εταιρείας, αλλά κι όπου βρίσκεται το μεγαλύτερο εργοστάσιο της Tesla παγκοσμίως».

«Έχει συγκρουστεί επανειλημμένα με τους Δημοκρατικούς, για παράδειγμα όταν αψήφησε τα μέτρα κατά της πανδημίας κι επαναλειτούργησε πρόωρα το εργοστάσιο της Tesla στην Καλιφόρνια. Η απόφασή του να μετακινήσει την έδρα της Tesla από την Καλιφόρνια στο Τέξας -μεταξύ άλλων για να έχει μικρότερη φορολογία- είναι επίσης χαρακτηριστική. Παρόλο που στην αρχική φάση δημιουργίας της Tesla είχε ωφεληθεί από την πολιτική των Δημοκρατικών υπέρ της πράσινης ανάπτυξης, τώρα που εδραίωσε τη θέση του στην αγορά έχει πλέον πολύ περισσότερα να κερδίσει από τη στάση των Ρεπουμπλικάνων υπέρ της ελευθερίας κινήσεων των επιχειρήσεων. Άλλωστε με τη δημόσια παρότρυνσή του προς τους πολίτες να ψηφίσουν τους Ρεπουμπλικάνους στις πρόσφατες εκλογές έκανε ξεκάθαρες τις προτιμήσεις του. Τόσο οι Ρεπουμπλικάνοι όσο και οι Κινέζοι βλέπουν το Twitter ως μια επικίνδυνη πλατφόρμα που πρέπει να βρίσκεται σε φιλικά προς αυτούς χέρια, ώστε να προβάλλονται ή να αποσιωπώνται αναρτήσεις ανάλογα με τα συμφέροντά τους».

Twitter: Πόσο επικίνδυνη μπορεί να αποβεί η στάση του Έλον Μασκ

Ο Στράτος Σαφιολέας εκτιμάς ότι υπάρχουν διάφορες εκδοχές για τι μπορεί να προκαλέσει η στάση του Μασκ. «Η μία είναι να καταρρεύσει η πλατφόρμα. Μάλλον δεν θα συμβεί ξαφνικά. Η έλλειψη προσωπικού που γνωρίζει την πολύπλοκη λειτουργία της θα καθιστά κάθε κρίση και πιο επικίνδυνη, μέχρι που στο τέλος θα πάψει να ανταποκρίνεται στους χρήστες. Μια άλλη εκδοχή είναι να λειτουργεί τεχνικά, αλλά να καταντήσει ένας τοξικός τόπος για ρατσιστές, εχθρούς της δημοκρατίας και διακινητές θεωριών συνωμοσίας. Σε αυτή την περίπτωση θα την εγκαταλείψουν όλοι οι διαφημιζόμενοι και οι σοβαροί χρήστες που παράγουν το περιεχόμενο. Το αποτέλεσμα θα είναι η οικονομική χρεοκοπία της».

Γιατί ο Έλον Μασκ ενεργοποίησε τον λογαριασμό του Τραμπ στο Twitter

Μετά από μία δημοσκόπηση που οργάνωσε ο ίδιος ο Μασκ στο προφίλ του, ενεργοποιήθηκε ο λογαριασμός του πρώην προέδρου των ΗΠΑ. Ο Νικόλας Μολφέτας υπογραμμίζει ότι ο Μασκ οδηγήθηκε σε αυτή την ενέργεια «αφενός για να τραβήξει το ενδιαφέρον των χρηστών -τόσο των οπαδών του Τραμπ, όσο και των φανατικών εχθρών του, οι οποίοι παρακολουθούν εξίσου στενά τις δηλώσεις του-, αφετέρου για να έχει ευχαριστημένο κάποιον που έχει σοβαρές βλέψεις να ξαναγίνει Πρόεδρος και θα είναι σε θέση να ανταποδώσει τη χάρη. Η υποτιθέμενη ελευθερία της έκφρασης είναι μια φτηνή πρόφαση που πείθει μόνο όσους αρνούνται να δουν το ρόλο του Τραμπ στην προσπάθεια ανατροπής του εκλογικού αποτελέσματος του 2020».

Από την πλευρά του, ο Στράτος Σαφιολέας επισημαίνει: «Από την πρώτη στιγμή που ο Τραμπ μπήκε στον Λευκό Οίκο, ο Μασκ δέχθηκε να είναι μέλος στο επιχειρηματικό συμβούλιο που σύστησε. Άλλωστε, ο παλιός του συνέταιρος στην πλατφόρμα πληρωμών Peter Thiel είναι ένθερμος οπαδός των Ρεπουμπλικανών. Έφυγε μόνο εν μέσω τεράστιας κατακραυγής από την απαγόρευση του Τραμπ για την είσοδο στην Αμερική πολιτών από μουσουλμανικές χώρες. Ενώ στο παρελθόν ο Μασκ έμοιαζε να υποστηρίζει τους Δημοκρατικούς -άλλωστε ωφελήθηκε από τα οικονομικά κίνητρα για την δημιουργία ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων-, σταδιακά άρχισε να προσεταιρίζεται τη ρητορική των οπαδών του Τραμπ. Ξεκίνησε με την αντίθεσή του στα μέτρα περιορισμού της μετάδοσης του COVID, που ανάγκαζαν τις εταιρείες να λειτουργούν με περιορισμούς. Εναντιώθηκε στην υποστήριξη στην Ουκρανία - παρά την φαινομενική υποστήριξη με την παροχή internet μέσω του Starlink. Εναντιώθηκε στο δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού του φύλου. Το κοινό που απέκτησε είναι πιο συντηρητικό πολιτικά και libertarian οικονομικά, ζητώντας όλο και λιγότερους κυβερνητικούς ελέγχους στην οικονομία. Το συντηρητικό κοινό λατρεύει τον Τραμπ και ο Μασκ θέλει να το ικανοποιήσει. Αυτή η ικανοποίηση του κοινού του και η λατρεία στο πρόσωπο του, ίσως είναι η καλύτερη εξήγηση της συμπεριφοράς του Έλον Μασκ, ο οποίος δεν έχει ανάγκη από χρήματα, αλλά έχει απεγνωσμένη ανάγκη από θαυμασμό. Πληθαίνουν τα κείμενα που εξηγούν την συμπεριφορά του με όρους που δεν είναι οικονομικοί πια».

Μπορούν να γίνουν προβλέψεις για το παρόν και –ειδικά- το μέλλον του Twitter;

Ο κ. Σαφιολέας είναι απαισιόδοξος: «Είναι δύσκολο να δω πως με τον Μασκ το Twitter θα σωθεί. Όπως είναι δύσκολο να δω πώς θα γίνει ειρήνη στην Ουκρανία με τον Πούτιν πρόεδρο στη Ρωσία ή το Ρεπουμπλικανικό κόμμα να κερδίζει τις εκλογές με υποψήφιο τον Τραμπ. Θέλω να πω, η προσωπικότητα ενός ανεξέλεγκτου αρχηγού καθορίζει τον οργανισμό ή το κόμμα ή την χώρα που ελέγχει χωρίς περιορισμούς».

Στο ίδιο ερώτημα, ο κ. Μολφέτας εκτιμά ότι τα σενάρια είναι πολλά, άρα και οι προβλέψεις δύσκολες. «Είναι μάλλον απίθανο η πλατφόρμα να καταρρεύσει πλήρως μέσα σε λίγες ημέρες ή εβδομάδες, όπως περίμεναν οι πιο απαισιόδοξοι. Το γεγονός βέβαια ότι απολύθηκε τόσο απότομα ένα τόσο μεγάλο μέρος του προσωπικού, σημαίνει πως έχει χαθεί κρίσιμη τεχνογνωσία κι έτσι θα γίνονται περισσότερα τεχνικά λάθη, τα οποία θα χρειάζονται και περισσότερο χρόνο για να λυθούν. Μετά και την οικειοθελή παραίτηση εκατοντάδων εργαζομένων που δεν συμμορφώθηκαν στο τελεσίγραφο Μασκ για ένα πολύ σκληρότερο περιβάλλον εργασίας, αυτοί που έχουν μείνει είναι πιθανότατα όσοι δεσμεύονται από κάποια προσωρινή άδεια εργασίας, οι οποίοι είναι συνήθως σε κατώτερες τεχνικές θέσεις, καθώς και όσοι δεν μπορούν εύκολα να βρουν άλλη δουλειά, παρά τις ευκαιρίες που συνεχίζει να προσφέρει η Silicon Valley».

Συμπληρώνει ότι «θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε περιόδους αστάθειας κατά τις οποίες η πλατφόρμα δεν θα είναι διαθέσιμη λόγω τεχνικών προβλημάτων ή που τα νέα χαρακτηριστικά δεν θα δουλεύουν σωστά και θα προκαλούν προβλήματα στις υπάρχουσες λειτουργίες. Εξίσου σημαντικό είναι ότι έχουν αποδεκατιστεί κάποιες εξειδικευμένες ομάδες που προστάτευαν την πλατφόρμα από την κατάχρηση είτε μεμονωμένων χρηστών που δημοσίευαν ψευδές, παραπλανητικό ή υβριστικό περιεχόμενο είτε οργανωμένων κυβερνοεπιθέσεων από άλλα κράτη».

«Όλα αυτά σημαίνουν ότι η πλατφόρμα κινδυνεύει να χάσει ακόμα περισσότερο την εμπιστοσύνη των διαφημιστών και των διαφημιζόμενων, αλλά και πολλών χρηστών υψηλού εισοδήματος που θα ήταν διατεθειμένοι να πληρώσουν για συνδρομητικές υπηρεσίες. Το κατά πόσον αυτό το σενάριο θα γίνει πραγματικότητα εξαρτάται από το πόσο γρήγορα θα καταφέρει να διορθώσει την πορεία του ο Μασκ, αλλά και πόσο γρήγορα θα αναπτυχθεί κάποια ανταγωνιστική πλατφόρμα που θα καταφέρει να χτίσει την κρίσιμη μάζα χρηστών με επιρροή και σημαντικό περιεχόμενο».

Το Twitter και το ρίσκο για τη Δημοκρατία

«Θα ήθελα να σωθεί το Twitter. Τόσο ως πολίτης όσο και ως επαγγελματίας, είναι ένα καταπληκτικό εργαλείο που αν το χρησιμοποιήσεις σωστά, σου δίνει πρόσβαση στην πληροφορία και σε εκείνους που την παράγουν. Το δίδαγμα εδώ είναι ένα: δεν είναι δυνατόν τομείς κρίσιμους για την κοινωνία, όπως είναι η λειτουργία μιας πλατφόρμας παγκόσμιας πληροφόρησης να παραδίδεται ανεξέλεγκτα στις ορέξεις ενός ανθρώπου, ανεξάρτητα από το αν τον συμπαθούμε ή όχι, αν τον θεωρούμε ιδιοφυΐα ή παρανοϊκό. Το ρίσκο για τη Δημοκρατία είναι τεράστιο. Είναι δικό μας -της πολιτείας και της κοινωνίας- το φταίξιμο. Ελπίζω όλη αυτή η τραγοκωμοδία να λειτουργήσει σαν συναγερμός», υπογραμμίζει ο Στράτος Σαφιολέας.