Τι θα έρθει μετά το Zoom;

Οι βιντεοκλήσεις πριν το 1989, το έτος που γεννήθηκε το διαδίκτυο από τον Βρετανό Tim Berners-Lee, έναν βρετανό επιστήμονα που δούλευε στο CERN, ήταν κάτι που είχαμε δει σε ταινίες και σειρές επιστημονικής φαντασίας. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 ήταν ένα ακριβό αλλά όχι ιδιαίτερα πρακτικό εργαλείο για μεγάλες εταιρίες. Σχεδόν 30 χρόνια αργότερα, ειδικά μέσα στην περίοδο του εγκλεισμού, είμαστε όλοι μπροστά σε μια οθόνη: για δουλειά, για εκπαίδευση, για παιχνίδι, για πάρτι γενεθλίων, για κοινωνικοποίηση, για παρέα… Και ξαφνικά το Zoom έγινε ανάρπαστο. Θα παραμείνουμε όμως στο Zoom;

Με στοιχεία από άρθρο της ιστοσελίδας Benedict Evans, το Zoom οφείλει να συγκριθεί αρχικά με το Dropbox και το Skype. Το άρθρο μάς λέει ότι ο ιδρυτής του Dropbox έκανε την ίδια ερώτηση με τον ιδρυτή του Zoom. «Ξέρω ότι υπάρχουν πολλά τέτοια προγράμματα ήδη, αλλά ποιο χρησιμοποιείτε;» Ενώ η ιδέα της βιντεοκλήσης δεν είναι καθόλου καινούργια, το Zoom έλυσε πολλά προβλήματα που έκανε τη διαδικασία δύσκολη. Το Skype, από την άλλη, έλυσε και αυτό θέματα τόσο μηχανικής (engineering) όσο και εμπειρίας χρήστη (user experience) και έτσι έκανε την τεχνολογία VoIP (Voice over Internet Protocol), στα ελληνικά ΦεΔΠ (Φωνή επί Διαδικτυακού Πρωτοκόλλου), ένα καταναλωτικό προϊόν. Το Skype όμως μετά παρέμεινε το ίδιο για πολύ καιρό και η ποιότητα της εμπειρίας χρήστη έπεσε.

Σήμερα όλα έχουν «φωνή», οπότε η σωστή ερώτηση πλέον δεν είναι αν μια εφαρμογή έχει ή όχι, αλλά γιατί. Για παράδειγμα, η εφαρμογή Clubhouse βασίζεται σε ιδέες σχετικά με την ψυχολογία και τη συμπεριφορά, όχι το VoIP. Ομοίως, η Pindrop εξετάζει κάθε κλήση που πηγαίνει σε ένα τηλεφωνικό κέντρο και προσπαθεί να βρει ποια θα μπορούσε να είναι δόλια. Το άρθρο υποστηρίζει ότι η «μηχανική» πίσω από τις βιντεοκλήσεις θα συνεχίσει να είναι σύνθετη και απαιτητική, αλλά το κλειδί θα βρίσκεται στο πώς την «πακετάρουμε». Βίντεο θα υπάρχει πια στα πάντα, όπως υπάρχει και «φωνή».

Αφενός το βίντεο στην υγεία, την εκπαίδευση ή την ασφάλιση έχει να κάνει με τη ροή εργασίας, το μοντέλο δεδομένων και την αγορά, και θα δημιουργηθούν πολλές περισσότερες ενδιαφέρουσες εταιρείες και, από την άλλη, το Slack αναπτύσσει βίντεο πάνω στα δομικά στοιχεία του Amazon και πολλές ενδιαφέρουσες εταιρείες θα δημιουργηθούν βάσει αυτού. Ένα σημαντικό μέρος αυτού είναι ότι φαίνεται να υπάρχουν λίγες επιπτώσεις δικτύου σε μια βιντεοκλήση. Δεν χρειάζεστε απαραίτητα λογαριασμό για να συμμετάσχετε σε μια κλήση και γενικώς δεν χρειάζεστε ούτε εφαρμογή, ειδικά στην επιφάνεια εργασίας − απλώς κάνετε κλικ σε έναν σύνδεσμο στο ημερολόγιό σας και η κλήση ανοίγει στο πρόγραμμα περιήγησης.

Πράγματι, το ημερολόγιο είναι συχνά το σημείο συγκέντρωσης − δεν χρειάζεται να γνωρίζετε ποια υπηρεσία χρησιμοποιεί η κλήση, απλώς το πότε είναι. Το Skype χρειαζόταν τόσο έναν λογαριασμό όσο και μια εφαρμογή, έτσι είχε επιπτώσεις δικτύου. Το WhatsApp χρησιμοποιεί το σύστημα τηλεφωνικής αρίθμησης ως διεύθυνση και έτσι στη λίστα επαφών του τηλεφώνου σας χρησιμοποίησε αποτελεσματικά το PSTN ως κοινωνικό γράφημα αντί να χρειάζεται να δημιουργήσει το δικό του. Αλλά μια ομαδική βιντεοκλήση είναι μια διεύθυνση URL και μια πρόσκληση ημερολογίου − δεν έχει δικό της γράφημα.

Ένας από τους λόγους που όλα αυτά έχουν μια 1.0 αίσθηση είναι η μάλλον τεχνητή διάκριση μεταξύ των κλήσεων που βασίζονται σε ένα «δωμάτιο», όπου το σύστημα διευθύνσεων είναι μια διεύθυνση URL και όλοι μπορούν να συμμετάσχουν χωρίς λογαριασμό, και κλήσεις που βασίζονται σε «άτομα», όπου όλοι οι συμμετέχοντες χρειάζονται τη δική τους διεύθυνση, είτε πρόκειται για έναν αριθμό τηλεφώνου, έναν λογαριασμό ή κάτι άλλο. Ως εκ τούτου, η Google διαθέτει τόσο Meet (URL) όσο και Duo (άτομα) − το FaceTime της Apple είναι μόνο άτομα (χωρίς URL).

Ένα μεγάλο μέρος τους προβλήματος που αφαιρέθηκε από το Zoom ήταν ότι δεν χρειάζεστε λογαριασμό, εφαρμογή ή κοινωνικό γράφημα για να το χρησιμοποιήσετε: άρα δεν έχει επιπτώσεις δικτύου. Μια άλλη χρήσιμη σύγκριση είναι η κοινή χρήση φωτογραφιών. Υπήρχαν πάντα εκατοντάδες εφαρμογές που το έκαναν αυτό, αλλά είδαμε πολλές εταιρίες που δημιούργησαν κάτι νέο γύρω από την εμπειρία των χρηστών και την ψυχολογία, και έτσι έγιναν κάτι παραπάνω από απλό photo sharing − πρώτα το Flickr, μετά το Facebook και το Instagram και μετά το Snap.

Όταν ξεκίνησε το Snap, υπήρχαν άπειροι τρόποι για κοινή χρήση εικόνων, αλλά το Snap έκανε μια σειρά από παράξενες ερωτήσεις που κανείς δεν είχε κάνει μέχρι τότε. Γιατί πρέπει να πατήσετε το κουμπί της κάμερας − γιατί δεν ανοίγει η εφαρμογή στην κάμερα; Γιατί αποθηκεύετε τα μηνύματά σας – δεν είναι σαν να αποθηκεύετε όλες τις τηλεφωνικές σας κλήσεις; Ουσιαστικά, το Snap ρώτησε «γιατί ακριβώς στέλνετε μια φωτογραφία; Ποιος είναι ο υποκείμενος κοινωνικός σκοπός;» Δεν στέλνετε πίξελς − επικοινωνείτε.

Αυτή είναι η ερώτηση που το Zoom και όλοι οι ανταγωνιστές του δεν έχουν κάνει. Το Zoom σοφά ρώτησε γιατί ήταν δύσκολο να μπούμε σε μια κλήση, αλλά δεν έχει ρωτήσει πραγματικά γιατί συμμετέχουμε στην κλήση. Γιατί ακριβώς στέλνουμε σε κάποιον βίντεο και παρακολουθούμε ένα άλλο; Γιατί κοιτάζουμε ένα πλέγμα προσώπων; Αυτός είναι ο σκοπός αυτής της στιγμής; Τι είναι το κουμπί «σίγαση» (mute); Ποιον κοινωνικό σκοπό εξυπηρετεί στην πραγματικότητα το mute; Σε τι χρησιμεύει η κοινή χρήση οθόνης; Τι άλλες ερωτήσεις θα μπορούσε κανείς να κάνει; Και αν το Zoom είναι το Dropbox ή το Skype του βίντεο, περιμένουμε το Snap, το Clubhouse και το Yo.