Όπως υπογραμμίζει ο κ. Σειραδάκης, «Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι τόσο σημαντικός για την εξέλιξη της τεχνολογίας όσο ο Παρθενώνας για την εξέλιξη της Αρχιτεκτονικής».
Θα φανταζόταν ποτέ κανείς ότι ο πρώτος υπολογιστής δημιουργήθηκε κατά την αρχαιότητα και μάλιστα είχε και δικό του manual, ένα εγχειρίδιο χρήσης από μπρούτζινες πλάκες;
Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, αυτό το πολύπλοκο επιστημονικό όργανο, αποτελεί εδώ και χρόνια αντικείμενο μελέτης και θαυμασμού επιστημόνων σε ολόκληρο τον κόσμο. Ένα εκπληκτικό εύρημα του 1ου αι. π.Χ., που βρέθηκε στον βυθό της θάλασσας των Αντικυθήρων το 1901 και από τότε απασχολεί την επιστημονική κοινότητα με τον ανεξάντλητο πλούτο των πληροφοριών που εμπεριέχει. Ένα εξαιρετικής σημασίας εύρημα καθώς πρόκειται για τον αρχαιότερο πολυσύνθετο μηχανισμό με οδοντωτούς τροχούς που έχει διασωθεί, αποτελώντας έναν αναλογικό υπολογιστή, σχεδιασμένο για να προβλέπει αστρονομικά φαινόμενα και να τηρεί πολυετές ημερολόγιο ακριβείας.
Τα 82 σωζόμενα θραύσματα του «Μηχανισμού των Αντικυθήρων». Β΄ μισό 2ου αι. π.Χ. Ανελκύστηκαν από το ναυάγιο των Αντικυθήρων κατά τις έρευνες του 1900-1901
Πρόσφατα μάλιστα ο Αμερικάνικος Σύλλογος Μηχανολόγων Μηχανικών ΑSME (American Society of Mechanical Engineering), αναγνωρίζοντας την εξαιρετική σημασία του Μηχανισμού των Αντικυθήρων στην ιστορία και εξέλιξη της Μηχανολογικής Επιστήμης και Τεχνολογίας, αποφάσισε να αναγνωρίσει τον Μηχανισμό ως Ιστορικό Ορόσημο Μηχανολογικής Ανάπτυξης και να απονείμει τιμητική πλακέτα. Κατά την εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε μόλις πριν λίγες μέρες στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο έγκριτοι Έλληνες και Αμερικανοί επιστήμονες, έκαναν ανακοινώσεις ως προς την ιδιαίτερη συμβολή του Μηχανισμού στην επιστήμη, αλλά και τις συνεχιζόμενες έρευνες για την καλύτερη κατανόηση της δομής και της λειτουργίας του. Τι είναι όμως ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων με απλά λόγια και ποιες πληροφορίες παρέχει το ενσωματωμένο εγχειρίδιο χρήσης του;
Έγχρωμη ψηφιακή απεικόνιση τμήματος του μηχανισμού των Αντικυθήρων (1ος αιώνας π.Χ.) που ανασύρθηκε από το βυθό της θάλασσας πριν από εκατό χρόνια και επανεμφανίζει ένα σχεδόν σβησμένο κείμενο και στοιχεία της επιφάνειας του μηχανισμού.
Όπως εξηγεί στην AΤΗΕΝS VOICE ο διεθνώς αναγνωρισμένος Αστροφυσικός και Ομότιμος καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κ. Γιάννης Σειραδάκης, ο οποίος έχει εργαστεί ερευνητικά στη Γερμανία και στις ΗΠΑ, «ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι ένας αστρονομικός υπολογιστής ο οποίος έκανε πράξεις χρησιμοποιώντας γρανάζια, οδοντωτούς τροχούς. Ο Μηχανισμός υπολόγιζε τη θέση του Ήλιου και της Σελήνης στον ουρανό. Γνωρίζοντας τη θέση αυτών των δύο σωμάτων ο Μηχανισμός προέβλεπε εκλείψεις. Επομένως ήταν πολύπλοκος.
» Για τον λόγο αυτό ο κατασκευαστής (ο οποίος δεν ήταν αναγκαστικά και ο χειριστής) είχε ενσωματώσει ένα εγχειρίδιο χρήσης από το οποίο έχουμε διαβάσει περισσότερα από 3.500 γράμματα. Εκεί αναφέρονται οι Ολυμπιακοί και άλλοι αγώνες της αρχαιότητας, η τελετή έναρξης των οποίων εξαρτάται από τη θέση του Ήλιου και της Σελήνης. Το εγχειρίδιο χρήσης ήταν κυρίως χαραγμένο σε δύο προστατευτικές πλάκες στις οποίες έχουν βρεθεί αναλυτικές αναφορές των πέντε γνωστών κατά την αρχαιότητα πλανητών: του Ερμή, της Αφροδίτης, του Άρη, του Δία και του Κρόνου. Όποιος κατείχε τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων διέθετε ισχύ καθώς μπορούσε να κάνει προβλέψεις».
Όσον αφορά το αν ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι ο πρώτος υπολογιστής, ο κ. Σειραδάκης, ο οποίος εκτός από μέλος της διεθνούς ερευνητικής ομάδας για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων είναι και ιδρυτικό μέλος της ομάδας Pulsar Science in Europe, που το 2005 τιμήθηκε με το υψηλότερο βραβείο Descartes της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εξηγεί ότι «ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι ο πρώτος υπολογιστής με οδοντωτούς τροχούς. Ο επόμενος υπολογιστής με παρόμοιες δυνατότητες κατασκευάστηκε μετά από 1.500 χρόνια».
Με δεδομένο ωστόσο ότι πριν λίγες μέρες ο Μηχανισμός αναγνωρίσθηκε ως Ορόσημο Μηχανολογικής Ανάπτυξης από τον Αμερικανικό Σύλλογο Μηχανολόγων Μηχανικών, το ερώτημα που γεννάται είναι το τι αναγνωρίζει ένας σύγχρονος επιστήμονας σε αυτό τον Μηχανισμό που δημιουργήθηκε πολλούς αιώνες πριν. Όπως υπογραμμίζει ο κ. Σειραδάκης «Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι τόσο σημαντικός για την εξέλιξη της τεχνολογίας όσο ο Παρθενώνας για την εξέλιξη της Αρχιτεκτονικής. Εξετάζοντας τα τεχνικά χαρακτηριστικά του, μας δίνει τη δυνατότητα να καταλάβουμε πώς λειτουργούσαν τα αρχαία ελληνικά εργαστήρια και ποιες γνώσεις είχαν οι αρχαίοι χαρισματικοί τεχνίτες».
Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου «Η Γραφειοκρατικοποίηση του Κόσμου στη Νεοφιλελεύθερη Εποχή» της Beatrice Hibou που κυκλοφορεί σε ελληνική μετάφραση από τις εκδόσεις Πλήθος (2024)
9°
