Τεχνολογια - Επιστημη

Theranos: Η επαναστατική συσκευή και η απάτη δισεκατομμυρίων

Πώς το i-Pod της ιατρικής τεχνολογίας κατέληξε να μην είναι παρά ένα φιάσκο

Νικολέττα Σταμάτη
3’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Πώς η Ελίζαμπεθ Χολμς κατέληξε από η επόμενη Στιβ Τζομπς να κινδυνεύει με 20 χρόνια φυλάκισης για 11 διαφορετικές κατηγορίες για απάτη

Το 2003 μία 19χρονη φοιτήτρια χημικής μηχανικής στο Στάνφορντ ίδρυσε μαζί με τον τότε σύντροφο της, Ραμές Μπαλβόνι, την εταιρία Theranos. Ο λόγος για την Ελίζαμπεθ Χολμς, η οποία υποσχέθηκε, πείθοντας τους πάντες, ότι θα φέρει την επανάσταση στην ιατρική.

Συγκεκριμένα, η Χολμς υποσχέθηκε ότι θα δημιουργήσει μία οικιακή μικρή συσκευή, που μόνο με μία σταγόνα αίμα θα μπορούσε να εντοπίσει περισσότερες από 200 ασθένειες. Το αφήγημα της ήταν απλό· λέγοντας την ιστορία για το πώς έχασε τον αγαπημένο της θείο από καρκίνο, δήλωνε – και δηλώνει – ότι δεν θα επιτρέψει κανένας άλλος να χάσει τους αγαπημένους του, μόνο και μόνο γιατί δεν διαγνώστηκε αρκετά έγκαιρα ώστε να θεραπευτεί.

Ο συνδυασμός αυτής της συγκινητικής ιστορίας-κινήτρου με το χαριτωμένο παρουσιαστικό της, αλλά και με μία ιδιαίτερα μπάσα φωνή ήταν αυτό που φαίνεται να έπεισε όλο τον κόσμο για 12 περίπου χρόνια ότι η Χολμς ήταν ειλικρινής, αλλά και ικανή να φέρει σε πέρας το εγχείρημα της. Κατάφερε να φέρει στην εταιρία κάποιους από τους σημαντικότερους ανθρώπους του τεχνολογικού κόσμου - ανάμεσα τους και το δεξί χέρι του Στιβ Τζομπς, Άβι Τεβάνιαν -, να κάνει δημοσιογράφους και πολιτικούς να μιλάνε για το μεγάλο ταλέντο της και την αγνή της καρδιά, να πείσει επενδυτές να δώσουν εκατομμύρια δολάρια για την συσκευή της από τις πρώτες μέρες της εταιρίας και να φτάσει να αναδεικνύεται στην νεότερη γυναίκα δισεκατομμυριούχο του κόσμου.

Όλοι θεωρούσαν ότι η Χολμς ήταν η επόμενη Στιβ Τζομπς και η Edison, όπως ονόμασε την συσκευή της, το i-Pod της ιατρικής τεχνολογίας και όχι τυχαία. Η ίδια λάτρευε τον ιδρυτή της Apple σε εμμονικό επίπεδο. Σύμφωνα με όσους εργάζονταν για εκείνη, φόραγε συνεχώς ένα μαύρο ζιβάγκο και διηύθυνε την εταιρία κάθε μέρα με τέτοιο τρόπο, που οι συνεργάτες της μάντευαν ποιο κεφάλαιο της βιογραφίας του διάβαζε εκείνη την περίοδο. Την μέρα που πέθανε, μάλιστα, την όρισε ως μέρα αργίας για την Theranos, ενώ έψαχνε μία σημαία για να τιμήσει την μνήμη του ιδρυτή της Apple.

Ωστόσο, το τέλος της εποχής που όλη εξυμνούσαν και θεοποιούσαν την Χολμς άρχισε να φαίνεται το 2015, με τον Τζον Καριρού. Ο δημοσιογράφος της Wall Street Journal ξεκίνησε μία σειρά ερευνητικών άρθρων, τα οποία αμφισβητούσαν την λειτουργικότητa της Edison και αποκάλυπταν ότι τα αποτελέσματα των δοκιμών, που παρουσίαζαν η Χολμς και ο Μπαλβόνι στο διοικητικό συμβούλιο και τους επενδυτές, προέρχονταν από συσκευές άλλων ανταγωνιστικών τους εταιριών.

Οι αποκαλύψεις του Καριρού είχαν διττό αντίκτυπο για την εταιρία. Από την μία, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς (SEC), το Υπουργείο Δικαιοσύνης και το FBI ξεκίνησαν να ερευνούν την Theranos. Από την άλλη, οι μέτοχοι ξεκίνησαν τις ερωτήσεις και αιτήθηκαν να γίνει σύγκριση των αποτελεσμάτων της Edison, με αυτά άλλων εργαστηρίων και ενός πανεπιστημιακού. Στο δεύτερο, η Χολμς αντέδρασε με το να τους παρουσιάσει αποτελέσματα άλλων ως δικά τους, πράγμα που όμως σύντομα τους έγινε γνωστό από έναν υπάλληλο της εταιρίας.

Κάποιος ίσως θα υπέθετε ότι μετά από όλα αυτά η Χολμς θα διατηρούσε χαμηλό προφίλ, ωστόσο αυτό δεν θα ήταν του χαρακτήρα της. Υπάλληλοι δηλώνουν ότι συνέχιζε να πηγαίνει χαρούμενη στην εταιρία σαν να μην συμβαίνει τίποτα, ενώ συνέχιζε να ταξιδεύει με την ελπίδα ότι θα βρει επενδυτές, ανακοινώνοντας τους μάλιστα και ότι ο επενδυτικός όμιλος Fortress συμφώνησε να τους δώσει ένα δάνειο 100 εκατομμυρίων δολαρίων, που θα τους επέτρεπε να επιβιώσουν. Παράλληλα, προχώρησε και σε μία συμβολική κίνηση αγοράζοντας ένα χάσκι Σιβηρίας, το οποίο ονόμασε Μπάλτο, όνομα ίδιο με εκείνο ενός χάσκι που το 1925 πέρασε από ένα επικίνδυνο πέρασμα μεταφέροντας μία αντιτοξίνη, ώστε να σώσει μία περιοχή της Αλάσκα που παρουσίασε ξέσπασμα διφθερίτιδας.

Ωστόσο, όλα τα σχέδια της Χολμς άρχισαν να καταρρέουν πλήρως τον Σεπτέμβρη του 2018, όταν όλη η Theranos πέρασε στην Fortress, ενώ συγχρόνως στην ίδια απαγγέλθηκαν 11 διαφορετικές κατηγορίες για απάτη, κινδυνεύοντας να καταδικαστεί έως και με 20 χρόνια φυλάκιση. Το παράδοξο για πολλούς είναι ότι παρ’ όλα αυτά συνεχίζει να δηλώνει αθώα και να υποστηρίζει ότι αυτό που έγινε ήταν απλά η αποτυχία ενός επιχειρηματικού εγχειρήματος και όχι κάποια οικονομική σκευωρία.

Σύμφωνα με πηγές του Vanity Fair, η Χολμς πραγματικά πιστεύει ότι στο τέλος θα δικαιωθεί και θα σώσει τον κόσμο με την συσκευή της. Φαίνεται, μάλιστα, να βλέπει τον εαυτό της ως το θύμα της υπόθεσης και να κατηγορεί τον Καριρού, τους δικηγόρους της και τους υπεύθυνους δημοσίων σχέσεων της εταιρίας, για τα όσα τώρα συμβαίνουν, ενώ θέλει απεγνωσμένα να γράψει ένα βιβλίο, στο οποίο θα λέει την δική της πλευρά της ιστορίας και την αλήθεια για όσα έχουν συμβεί.

Ο άνθρωπος που έφερε την ιστορία στην δημοσιότητα, τον Μάιο του 2018 εξέδωσε ένα βιβλίο, το «Bad Blood: Secrets and Lies in a Silicon Valley Startup», στο οποίο περιγράφει όλη την διαδικασία της έρευνάς του, αλλά και την προσωπική του οπτική προς το θέμα. Συγκεκριμένα, σε ένα απόσπασμα του βιβλίου αναφέρει για την Χολμς: «Ήταν απλά ένας νέος άνθρωπος που πήραν τα μυαλά του αέρα; Ή είναι κάτι πολύ πιο σοβαρό. Είναι κοινωνιοπαθής; Θα το αφήσω στους ψυχολόγους να αποφασίσουν αν η Χολμς ταιριάζει στο κλινικό προφίλ, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ηθική πυξίδα ήταν κατά πολύ στραβή».