Έρευνα: Στο μυαλό του ψεύτη

Τι συμβαίνει στον εγκέφαλό μας όταν προσπαθούμε εσκεμμένα να εξαπατήσουμε κάποιον και τι θα συμβεί αργότερα, όταν προσπαθούμε να θυμηθούμε τα ψέματά μας; Τις απαντήσεις δίνει μία νέα μελέτη από τον αναπληρωτή καθηγητή ψυχολογίας, Σιν Λέιν.

Η μελέτη, εξετάζει δύο ειδών ψέματα: τις ψευδείς περιγραφές και τους ψευδείς ισχυρισμούς, καθώς και τρόπους που χρησιμοποιούμε για να τους θυμόμαστε.

Οι ψευδείς περιγραφές είναι σκόπιμες αλλαγές της φαντασίας μας - λεπτομέρειες και περιγραφές που έχουμε εφεύρει για κάτι που δεν συνέβη . Όπως αποδείχθηκε , αυτά τα ψέματα είναι πολύ πιο εύκολο να τα θυμόμαστε, επειδή βασίζονται καθαρά στη γνωστική μας δύναμη .

«Αν σας πω ψέματα για κάτι που δεν συνέβη , θα πρέπει να έχω συγκρατήσει αρκετά στοιχεία στο μυαλό μου» εξηγεί ο Λέιν. «Δεδομένου ότι η διαδικασία καθορίζει τα αρχεία των στοιχείων και των περιγραφών μας, προβλέπονται επίσης πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία της κατασκευής του ψεύδους», αναφέρει ο Λέιν.

Με λίγα λόγια , οι ψευδείς περιγραφές μένουν ανεξίτηλες στη μνήμη και τις θυμόμαστε καλά, ακριβώς γιατί ο εγκέφαλος θυμάται την προσπάθεια που έκανε για να τις κατασκευάσει. Στα πειράματα του Λέιν, οι εθελοντές ήταν ικανοί να αναπαράγουν τις ψευδείς περιγραφές τους με εντυπωσιακή λεπτομέρεια και ακρίβεια ακόμη και 48 ώρες μετά.

Ωστόσο δεν ισχύει το ίδιο για τους ψευδείς ισχυρισμούς. Αυτό το είδος ψέματος, η άρνηση ότι κάτι συνέβη πραγματικά, είναι συχνά σύντομο και δεν απαιτεί προσπάθεια από τον εγκέφαλο, έτσι ώστε να του εντυπωθεί.

Όπως εξηγεί ο Λέιν, ο ψευδής ισχυρισμός δεν είναι προσπάθεια κατασκευής λεπτομερειών. Δε χρειάζεται να θυμόμαστε κάποια φανταστική πράξη κι έτσι δεν υπάρχουν γνωστικά στοιχεία που εμπλέκονται σε αυτή τη διαδικασία. Σύμφωνα με τα όσα έδειξαν τα πειράματα, ήταν πολύ δύσκολο για τους εθελοντές να θυμηθούν τους ψευδείς ισχυρισμούς τους 48 ώρες μετά.

Το εύρημα αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην εγκληματολογική ανάκριση και στις ανακρίσεις, αφού ο ένοχος ύποπτος είναι πιο εύκολο να ξεχάσει μία ψευδή άρνηση, και συνεπώς πιο πιθανό να αντιφάσκει όταν αντιμετωπίζει τις ίδιες πληροφορίες αργότερα.

Δ.Κ.