Αυτο-αυτοματοποίηση ή πώς να κάνεις τη δουλειά σου χωρίς να δουλεύεις

Ήταν το 2016, όταν εμφανίστηκε στο Reddit από τον ανώνυμο χρήστη FiletOFish1066 μια περίεργη εξομολόγηση: «Εδώ και περίπου 6 χρόνια, δεν έχω δουλέψει καθόλου». Σε πρώτη ανάγνωση αυτό δεν φάνηκε να κάνει ιδιαίτερη εντύπωση, αλλά ο FiletOFish1066 συνέχισε λέγοντας ότι είναι υπάλληλος σε γνωστή εταιρεία τεχνολογίας αλλά δεν δουλεύει καθόλου. Και πώς το είχε πετύχει αυτό: 8 μόλις μήνες μετά την πρόσληψή του είχε κατορθώσει να αυτοματοποιήσει πλήρως τα καθήκοντά του. «Για 40 ώρες κάθε εβδομάδα πηγαίνω στη δουλειά, παίζω online παιχνίδια, χαζεύω στα κοινωνικά δίκτυα και γενικά κάνω ό,τι μου κατέβει. Τα τελευταία 6 χρόνια πρέπει να έχω δουλέψει γύρω στις 50 ώρες συνολικά» έλεγε προκαλώντας εκατοντάδες σχόλια. Η ιστορία του, όμως, είχε άσχημο τέλος για τον ίδιο. Όταν οι προϊστάμενοί του συνειδητοποίησαν ότι σε 6 χρόνια είχε δουλέψει λιγότερο από ό, τι οι περισσότεροι προγραμματιστές της Silicon Valley σε μια εβδομάδα, απολύθηκε.

«Είναι ανέντιμο να μη λεω στον εργοδότη μου ότι έχω αυτοματοποιήσει πλήρως τη δουλειά μου;»

Περίπου ένα χρόνο αργότερα, ο αυτοαποκαλούμενος Etherable «ανέβασε» στο Stack Exchange (ένα από τα πιο σημαντικά φόρουμ προγραμματιστών υπολογιστών) το εξής φιλοσοφικό ερώτημα: «Είναι ανέντιμο να μη λεω στον εργοδότη μου ότι έχω αυτοματοποιήσει πλήρως τη δουλειά μου;». Ο προβληματισμένος υπάλληλος εξήγησε ότι είχε αποδεχτεί τη συγκεκριμένη θέση εργασίας γιατί νόμιζε ότι αφορούσε προγραμματισμό υπολογιστών. Στη συνέχεια αποδείχτηκε ότι ήταν μια βαρετή δουλειά data entry (πληκτρολόγησης και εισαγωγής δεδομένων σε φόρμες). Δημιούργησε τότε τις κατάλληλες εφαρμογές και έβαλε τη δουλειά του στον αυτόματο πιλότο. Μετά «η δουλειά ενός μήνα έβγαινε σε 10 λεπτά» και όλοι στην εταιρεία ήταν ενθουσιασμένοι από τον πολύ εργατικό υπάλληλο.

Το δίλημμα που έθεσε ο Etherable αποδείχθηκε πολύ δημοφιλές (έχει θεαθεί πάνω από μισό εκατομμύριο φορές), συγκέντρωσε χιλιάδες σχόλια και δίχασε εντελώς την κοινότητα. Υπήρχαν αυτοί που θεωρούσαν ότι ο υπάλληλος εξαπατούσε τον εργοδότη του και αυτοί που πίστευαν ότι απλά βρήκε έναν έξυπνο τρόπο για να κάνει τη δουλειά του. Ο Etherable δεν απάντησε ποτέ στη συζήτηση και μάλλον αγχωμένος από τις διαστάσεις που πήρε η ιστορία του στα μέσα μαζικής ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο εξαφανίστηκε. Συνέβαλε όμως πολύ και αυτός στην, όλο και πιο κρίσιμη, συζήτηση για το πώς επιτυγχάνεται η αυτοματοποίηση της εργασίας και από ποιους. Σε μια χρονική στιγμή που η απειλή της μαζικής αυτοματοποίησης στοιχειώνει τους εργαζόμενους με το φάντασμα της ανεργίας, «θρασείς» προγραμματιστές παίρνουν την κατάσταση στα χέρια τους. Και όλο αυτό χωρίς να έχουν την έγκριση των εργοδοτών τους.

Το 1930, ο John M. Keynes έλεγε ότι οι μηχανές και η μαζική παραγωγή θα οδηγούσαν στη «γη της επαγγελίας» των 15 ωρών εργασίας την εβδομάδα – και ότι ακόμα και αυτές οι λίγες ώρες θα ήταν απαραίτητες μόνο και μόνο για να αισθανόμαστε ότι κάτι κάνουμε. Η ελπίδα ήταν ότι οι μηχανές θα βοηθούσαν στην εξάλειψη των «χαζών» επαναλαμβανόμενων καθηκόντων απελευθερώνοντας έτσι τους ανθρώπους για να γεμίσουν τον χρόνο τους με ψυχαγωγία και δημιουργικές αναζητήσεις. Σχεδόν έναν αιώνα μετά, και παρά τις τεράστιες εξελίξεις στην τεχνολογία και τα εκατομμύρια δουλειές που γίνονται από το λογισμικό και τις μηχανές, αυτό δεν έχει επαληθευθεί. Για να γίνουμε και λίγο μαρξιστές, τα κέρδη τα απολαμβάνουν αυτοί που κατέχουν τις μηχανές και όχι αυτοί που τις χειρίζονται. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), από τη δεκαετία του ’70 και μετά το μερίδιο των κερδών που πηγαίνει στους μισθούς των εργαζομένων μειώνεται, ενώ το μερίδιο που πηγαίνει στο κεφάλαιο –σε τα ταμειακά αποθέματα ή υποδομές– αυξάνεται. Ανάμεσα στους λίγους μισθωτούς που έχουν κερδίσει είναι αυτοί που ξέρουν προγραμματισμό και διεκδικούν μερίδιο της εξέλιξης για τον εαυτό τους.

Το 1932 ο Bertrand Russell έγραφε ότι προκαλείται μεγάλη ζημιά στην ανθρωπότητα από την πίστη στην αρετή της εργασίας και ότι ο δρόμος προς την ευτυχία περνάει μέσα από τη λιγότερη δουλειά. Το 2018 μπορεί οι πληροφορικάριοι να το κάνουν για τον εαυτό τους, αύριο όμως θα μπορούσε να σημαίνει ότι τα κέρδη της αυτοματοποίησης, της τεχνητής νοημοσύνης και της ρομποτικής θα μοιράζονται δίκαια σε όλους τους εργαζόμενους.

Με πληροφορίες από το The Atlantic