Yandex: Ποια είναι η ρωσική Google που τρομάζει τη Δύση

Έχοντας τελευταία εισχωρήσει στον τομέα των αυτοκινήτων χωρίς οδηγό και βλέποντας χιλιάδες κόσμου να περιμένουν υπομονετικά για να δοκιμάσουν τη νέα τεχνολογία, τον Φεβρουάριο που μας πέρασε, η Yandex έδειξε για ακόμα μια φορά ότι δεν είναι μια οποιαδήποτε εταιρία.

Πολλοί ίσως γνωρίζουν ότι πρόκειται για τη ρωσική Google, όμως δεν είναι μόνο αυτό. Όπως σωστά έχει επισημάνει ο επικεφαλής της εταιρίας, Αρκάντιι Βόλοζ το 2017 «Στη Δύση έχουν συνηθίσει να μας αποκαλούν ως την Google της Ρωσίας, αλλά είμαστε πολλά παραπάνω από αυτό. Είμαστε η Uber και το Spotify της Ρωσίας και άλλα πολλά πράγματα της Ρωσίας». Και αυτή είναι και η αλήθεια, αν αναλογιστεί κανείς την τεράστια άνοδο της εταιρίας που ξεκίνησε σαν ένας απλός ιστότοπος στα τέλη της δεκαετίας του ’90.

Αρκετές χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την Silicon Valley και με την επιρροή της Google στην Ευρώπη, θα σε έλεγαν τρελό αν το 1997, έτος ίδρυσης της εταιρίας, τους έλεγες τι θα ακολουθούσε. Οι μεγαλύτεροι πονοκέφαλοι της Google όμως σήμερα έχουν ονοματεπώνυμο. Η Baidu στην Κίνα, η Yahoo και το Microsoft Bing σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά και η άγνωστη στο ευρύ κοινό ρωσική μηχανή αναζήτησης, Yandex.

Τα πράγματα βέβαια όταν δημιουργήθηκε η Yandex ήταν εντελώς διαφορετικά, όπως ομολογεί και ο Βόλοζ. Για παράδειγμα, σήμερα ένα USB με μνήμη 4 gigabyte κοστίζει κοντά στα 10 ευρώ. Τόση μνήμη είχε αγοράσει και ο Βόλοζ το 1997 για τις ανάγκες του νέου του εγχειρήματος. Με μόνη διαφορά ότι τότε χρειάστηκε μερικές χιλιάδες δολάρια για την ίδια αγορά.

Αν και αρχικά δεν ήταν παρά ένα πολύ φιλόδοξο πρότζεκτ της εταιρίας επικοινωνιών Comptek Volozh, έπειτα από μία δεκαετία και κάτι, το 2011, η αξία της ξεπέρασε τα 1,3 δισεκατομμύρια δολάρια, όχι μακριά από τα 1,7 της Google. Πώς όμως έγινε αυτή η εντυπωσιακή αλλαγή;

Η Yandex μπορεί να έκανε όνομα στη Ρωσία σαν μηχανή αναζήτησης, όμως έγινε πραγματικός κολοσσός όταν άρχισε να προσελκύει μεγάλους παίκτες εκτός Ρωσίας. Παλιοί υπάλληλοι της Google και της Microsoft άρχισαν να διοικούν τομείς της και σχετικά γρήγορα, χρησιμοποιώντας γνωστή αλλά και νέα τεχνογνωσία, η Yandex έγινε η Νο1 εχθρός της Google στη Ρωσία. Ένα βασικό παράδειγμα της δράσης της ρωσικής δημόσιας (!) υπερ-εταιρίας είναι και ο Ντέιβιντ Τάλμποτ, παλιός ερευνητής της Google και σήμερα επικεφαλής της ομάδας για την τεχνητή νοημοσύνη και την έρευνα στην Yandex.

Όταν μάλιστα ο Τάλμποτ εγκαταστάθηκε στη Ρωσία έκανε αρνητική εντύπωση ότι άμεσα ότι ο online μεταφραστής της Yandex άρχισε να χρησιμοποιεί στοιχεία όμοια με το αντίστοιχο κομμάτι της Google, όμως ο ίδιος έσπευσε να αρνηθεί τα κακόβουλα σχόλια: «Η αρχιτεκτονική ήταν διαφορετική και αποσκοπούσε στην καλύτερη μετάφραση των Αγγλικών σε Ρώσικα». Αυτή ίσως να είναι και η λεπτομέρεια που κάνει τους Ρώσους να έχουν κατασταλάξει σε μια εναλλακτική μηχανή αναζήτησης.

Η πολιτική εξάπλωσης της εταιρίας, ωστόσο περιελάμβανε και τη συμμαχία με τους εχθρούς της Google. Για παράδειγμα, το 2009 η Mozilla αντικατέστησε την διεθνή μηχανή αναζήτησης με τη ρώσικη, στη χώρα του Πούτιν. Επομένως ακόμη κι αν οι Ρώσοι δεν το παραδέχονται η κόντρα με την Google είναι μεγάλη. Κι αν τα πρώτα χρόνια των επιτυχιών οριοθετούνταν εντός των ρωσικών ορίων, σήμερα με την Yandex να επεκτείνεται τόσο τοπικά, όσο και στους τομείς της παραγωγής της, το πρόβλημα για την Google δείχνει να γιγαντώνεται.

Οι επενδύσεις την δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο: Το 2011 άρχισε να παράγει σημαντικό έργο και στην Τουρκία, το 2014 ταινία (Startup) δημιουργήθηκε για να δείξει την ανάπτυξη της από την ημέρα της ίδρυσης της, ενώ η σεζόν 2017-18 ήταν η καλύτερή της, αφού έγιναν μεταξύ άλλων, τα παρακάτω:

• Στις 10 Οκτωβρίου σύστησε στο κοινό της την Alice, μια προσωπική «έξυπνη» βοηθό για τους χρήστες της σε Android, iOS και Microsoft Windows.
• Τον Δεκέμβριο του 2017, η εταιρία απέκτησε την Foodfox, μια υπηρεσία για delivery.
• Στις 7 Φεβρουαρίου του 2018 η Uber και η Yandex ενώνουν τις δυνάμεις τους για την κοινή ανάπτυξη των επιχειρήσεων τους στη Ρωσία, το Καζακστάν, το Αζερμπαϊτζάν, την Αρμενία, τη Λευκορωσία και τη Γεωργία. Για την ολοκλήρωση της συνεργασίας, η Uber επένδυσε 225 εκατομμύρια δολάρια αποκτώντας έτσι το 36,6% της επένδυσης, ενώ η Yandex, μόλις 100 εκατομμύρια για το 59,3%.
• Στις 16 Φεβρουαρίου η ρωσική εταιρία αποκαλύπτει τα πρώτα αποτελέσματα από τα δικά της αυτόνομα αμάξια στη Μόσχα.

Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια η εταιρία έχει το δικό της Waymo για να δοκιμάζει τα ταξί χωρίς οδηγό που ετοιμάζει με την Uber. Τα προάστια του Καζάν και συγκεκριμένα η πόλη Ταταρστάν μετατρέπονται για λίγο σε ένα μικρό Φίνιξ. Οι ντόπιοι ήδη έχουν αρχίσει να μετακινούνται χωρίς να οδηγούν οι ίδιοι με τα πρωτότυπα αυτά δημόσια ταξί. Ποιος να το περίμενε ότι οι ρωσικές στέπες θα συναντούσαν τέτοια τεχνολογία;

Η έξοδος από τη Ρωσία άρχισε από τις χώρες του πρώην σοβιετικού μπλοκ, όπως εξηγεί ο Αλεξάντερ Λαριανόφσκι, επικεφαλής της διεθνούς ανάπτυξης της εταιρίας. Η Λιθουανία, η Εσθονία και η Λετονία ήταν μόνο η αρχή. Για να ακολουθήσει στη συνέχεια η Τουρκία. Η εισβολή στην τουρκική αγορά άρχισε όταν η Τουρκία θέλησε να εκδυτικοποιηθεί, λέει ο Λαριανόφσκι, όμως δεν έγινε με σκοπό μια μεγαλύτερη έξοδο προς τον δυτικό κόσμο. Ήταν απλά η πρώτη προσπάθεια να πάμε κάπου μη Κυριλλικά. Ο Βόλοζ θα συμπληρώσει ότι η εταιρία του δεν θα προσπαθήσει καν να ανταγωνιστεί με άλλες μηχανές αναζήτησης εκτός Ρωσίας, μέχρι να αλλάξουν οι νόμοι του ανταγωνισμού. Αλλά την ίδια στιγμή, δεν φαίνεται να σταματά ποτέ να δοκιμάζει καινούργια πράγματα. Το Yandex.maps, η συνεργασία με την Uber και μια τεράστια βάση ταινιών online είναι τα πρώτα βήματα για την Μονόπολη που προσπαθεί να φτιάξει ο Βόλοζ, πάντα με τις ευλογίες του Πούτιν.

Οι Ρώσοι επιστήμονες γίνεται αντιληπτό ότι δεν θέλουν να φύγουν πλέον. Όλοι επιθυμούν να γίνουν Yandexoids (έτσι αποκαλούνται μεταξύ τους οι υπάλληλοι της Yandex). Τα λαμπρά μυαλά των ρωσικών πανεπιστημίων γνωρίζουν ότι ένας πολυεπιχειρηματικός κολοσσός τους περιμένει, ενώ η ίδια η Yandex ήδη από το 2007 έχει δημιουργήσει ένα σχολείο για την ανάλυση δεδομένων. Γίνεται σαφές πλέον ότι η εταιρία μπορεί να προσελκύσει τους πάντες. Από την Ασία μέχρι και την Ευρώπη και από φερέλπιδες Ρώσους μέχρι πρώην υπάλληλους της Google και το ερώτημα είναι ένα για την επόμενη δεκαετία: Πόσο μακριά είναι η Δύση;