Βασικά, εσύ φταις. Με οποιοδήποτε like πατάς στο Facebook, ας πούμε το φαν κλαμπ ενός παίκτη του Survivor, τα γεράκια του μάρκετινγκ καταγράφουν και δημιουργούν προφίλ. Και το χειρότερο; Σου πασάρουν διαφημίσεις ανάλογες με το προφίλ που σιγά σιγά διαμορφώνεις, ανάλογα με τα likes σου. Κι αν είχες αρχίσει, για παράδειγμα, από τα 13 σου να πατάς like σε οτιδήποτε μπούρδα εύρισκες μπροστά σου, σκέψου τι προφίλ έχεις διαμορφώσει. Ναι, ναι, ναι, εσύ φταις.
Το like σε μία και μόνο διασημότητα από το σκουπιδαριό της τηλεόρασης (ελληνικής ή διεθνούς) ας πούμε, μπορεί να δώσει στους ερευνητές στοιχεία της προσωπικότητάς σου: πόσο εξωστρεφής είσαι, πόσο προοδευτικός στις απόψεις σου, πόσο υπεύθυνος και γενικά οι αλγόριθμοι μπορεί να σκιαγραφήσουν μέχρι και τις πολιτικές σου απόψεις, ακόμα και να τις προβλέψουν.
Χμ, εδώ μπαίνει στην εικόνα η εταιρεία επεξεργασίας και ανάλυσης δεδομένων δεδομένων Cambridge Analytica η οποία σκέφτηκε να συγκεντρώσει τα στοιχεία από τα προφίλ 50 εκατομμυρίων χρηστών του Facebook, χωρίς να τους ενημερώσει, για να χτίσει τα δικά τους μοντέλα συμπεριφοράς που θα έδιναν πιθανούς ψηφοφόρους σε αντίστοιχες των προφίλ, πολιτικές καμπάνιες και να επηρεάσει ακόμη και το εκλογικό αποτέλεσμα. Το σλόγκαν της εταιρείας είναι «Βρίσκουμε ψηφοφόρους και τους παρακινούμε σε δράση». Η εταιρεία τώρα ισχυρίζεται ότι έχει καταστρέψει όλα τα στοιχεία που συνέλεξε από το Facebook, αλλά φυσικά μπορεί να υπάρχουν αντίγραφα παντού.
Η εταιρεία βασίστηκε σε ένα ερωτηματολόγιο 100 ερωτήσεων για τη σκιαγράφηση προσωπικοτήτων που είχε δημιουργηθεί από μελέτες του Πανεπιστημίου του Stanford και του Κέντρου Ψυχομετρικής του Πανεπιστημίου του Cambridge. Το κουίζ μπορούσε να δηλώσει πόσο ειλικρινής, ευσυνείδητος, εξωστρεφής, δεκτικός και νευρωτικός είναι κάποιος.
Παράδειγμα: κάποιος που έχει το “Fight Club” ανάμεσα στις αγαπημένες του ταινίες, είναι πολύ πιο επιρρεπής στο να δοκιμάσει νέες εμπειρίες από όσο κάποιος που έχει στα likes του το τηλεοπτικό “American Idol”. Πολλοί που ανταποκρίθηκαν στην έρευνα μέσω της εφαρμογής myPersonality app εξουσιοδότησαν και πρόσβαση στα στοιχεία του προφίλ τους στο Facebook μαζί και όλων των επαφών τους, κάτι που μέχρι τότε το επέτρεπε το Facebook. Δηλαδή, αν κάποιος μπορεί να καταγράψει τα δικά σου στοιχεία, μπορεί και των φίλων σου.
Μερικά ακόμα παραδείγματα των likes και των προφίλ που δημιουργούν.
Μετά από την περίπλοκη επεξεργασία των στοιχείων που συγκεντρώθηκαν, η εταιρεία παρουσίασε τα ευρήματά της σε πολιτικούς και εμπορικούς πελάτες που, όπως γράφουν οι New York Times, είχαν μεγάλη ποικιλία, από την Mastercard και την ομάδα των New York Yankees μέχρι το Joint Chiefs of Staff, έναν σύλλογο υψηλόβαθμων στρατιωτικών συμβούλων της ηγεσίας των ΗΠΑ.
Το Facebook τώρα έχει απαγορεύσει την Cambridge Analytica από την πλατφόρμα του, όπως και τις συνεργαζόμενες άλλες εταιρείες και υπόσχεται με ελαφρώς δακρυσμένα μάτια και ύφος ευθύνης, ότι θα είναι πιο προσεκτικό και επιλεκτικό στην υπηρεσία των χρηστών του. Ευχαριστούμε, Facebook.
Αυτό όμως δεν μας καθησυχάζει όσο τα εκατομμύρια στοιχεία που συγκεντρώθηκαν μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια συνεχίζουν να βρίσκονται σε αντίτυπα στα χέρια κάποιων εκεί έξω, συνεχίζοντας να έχουν καταγεγραμμένα τα προφίλ και τις νευρώσεις μας.
Μία καλή ιδέα θα ήταν να τρελάνουμε τους αλγόριθμους, δίνοντας αλλοπρόσαλλες ενδείξεις και likes αλλά και πάλι, θα μπορούσαμε να τρελαθούμε εμείς οι ίδιοι στο τέλος. Πάλι εμείς θα φταίμε, σωστά;
Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου «Η Γραφειοκρατικοποίηση του Κόσμου στη Νεοφιλελεύθερη Εποχή» της Beatrice Hibou που κυκλοφορεί σε ελληνική μετάφραση από τις εκδόσεις Πλήθος (2024)
Θέλοντας να τεστάρω τις δυνατότητες και τα όρια του εργαλείου, άρχισα να ζητάω συμβουλές θεωρώντας μάλλον απίθανο (και ηθικά απωθητικό) το να το χρησιμοποιήσω. Μέσα σε μισή ώρα είχα αγοράσει μηνιαία συνδρομή.
9°
