Τακτικές εθισμού από το Destiny 2 και το NBA 2K18

Destiny 2

Το κουτί του Σκίνερ, ήταν μέρος μιας σειράς πειραμάτων της θεωρίας του συμπεριφορισμού, σύμφωνα με τα οποία θα μπορούσες να «προγραμματίσεις» έμβια όντα να επαναλαμβάνουν συγκεκριμένες ενέργειες ή να αποφεύγουν κάποιες άλλες, στη βάση προηγούμενης εμπειρίας που θα είχαν ως αποτέλεσμα αυτών, ανταμοιβής για τις πρώτες ή τιμωρίας για τις δεύτερες. Το σημαντικό εδώ είναι ότι δεν υπάρχει απαραίτητη αιτιακή σχέση μεταξύ ενέργειας και αποτελέσματος. Το τυράκι που θα πέσει στον ποντικό που γυρίζει ένα μοχλό βρίσκεται εκεί μόνο επειδή ο ερευνητής θέλει να τον οδηγήσει σε συγκεκριμένες συμπεριφορές, η κίνησή του καθ' αυτή δεν έχει ουσιαστική σύνδεση με την επιβράβευσή της. Τι σχέση έχουν τα ψυχολογικά πειράματα του μεσοπολέμου με τα videogames, μπορεί να αναρωτηθεί κάποιος; Τεράστια.

Το Destiny 2, παρά τις περγαμηνές του και το δυσθεώρητο budget του, παρά την πολύπλοκη μυθολογία του και τις απαράμιλλες τεχνικές του επιδόσεις, ανήκει σε μια διαρκώς διευρυνόμενη συνομοταξία παιχνιδιών που σε μαθαίνουν να γυρίζεις το μοχλό και σ' ανταμείβουν με τυράκι. Δεν μιλάμε για συγκεκριμένο είδος. Εδώ χωράνε από τις κλωτσοπατινάδες του Injustice 2 μέχρι την τελευταία παραλλαγή του Farmville που παίζει η θεια σου στο Φουμπού. Το βασικό στοιχείο είναι η σχεδιαστική λογική: μια σειρά από επαναλαμβανόμενες πράξεις, για μια σειρά από σταθερά ελεγχόμενες ανταμοιβές, τόσο όσο χρειάζεται για να διατηρείται πάντα μπροστά σου μετά από κάθε μία το φάσμα της επόμενης και να καίγονται οι ώρες σου σε μια ατέλειωτη, άνευ νοήματος ανέλιξη. Καλύτερη πανοπλία, καλύτερο λίπασμα, καλύτερο μυδραλιοβόλο, αργά και σταδιακά, χωρίς ανατροπές – αν αυξομειωθεί απότομα ο ρυθμός καραδοκεί ο κίνδυνος να ξυπνήσεις.

Η ενέργεια που καλούμαστε να επαναλάβουμε στο Destiny είναι η δολοφονία εξ' αποστάσεως εκατοντάδων, χιλιάδων, αμέτρητων εξωγήινων όντων που επιτίθενται στη Γη για λόγους που – ας είμαστε σοβαροί – δεν ενδιαφέρουν κανέναν. Η ανταμοιβή μας είναι loot. Εξοπλισμός, απειροελάχιστα καλύτερος κάθε φορά από αυτόν που ήδη έχουμε ώστε να βελτιώνουμε τις πιθανότητες επιβίωσής μας απέναντι στις ανεξάντλητες ορδές. Τα αποτελέσματα των αλλαγών, σπάνια τα βλέπουμε με τα μάτια μας, πρόκειται απλά για ένα νούμερο δίπλα από την κάθε καραμπίνα ή κασκέτο, που μας ανακοινώνει πόσο καλύτερο ή χειρότερο είναι από αυτά που διαθέτουμε και για ένα χρώμα που σηματοδοτεί την σπανιότητα του εκάστοτε ευρήματος.

Δύο στοιχεία σώζουν το Destiny 2 απ' το να πεταχτεί στο σωρό με τους υπόλοιπους τίτλους που μοιράζονται την ανούσια σχεδιαστική λογική του. Το πρώτο είναι τα raids. Πρόκειται για ιδιαιτέρως απαιτητικές αποστολές για εμπειρότερους παίκτες που καταλήγουν συνήθως, μετά από πολλά στάδια και δοκιμασίες, σε παρατεταμένη μάχη με κάποιον πανίσχυρο αρχιεχθρό.

Η ανάγκη για πραγματική συνεργασία και όχι απλό συντονισμό πυρών είναι που δίνει στα raids μια διαφορετική χροιά από τις μηχανικά επαναλαμβανόμενες αποστολές του κυρίως παιχνιδιού. Τα μικρόφωνα για ενδοσυνεννόηση είναι επιβεβλημένα ενώ, ιδανικά, η ομάδα θα πρέπει να απαρτίζεται από παίκτες που γνωρίζουν καλά ο ένας τον άλλον για να αντέξουν σε μια πολύωρη, απαιτητική διαδικασία. Ενώ το γενικότερο, αυτοματοποιημένο online πλαίσιο που έχει επιλέξει να εφαρμόσει η Bungie δεν εμπνέει ιδιαίτερα (αφού σπάνια θα δημιουργηθούν ουσιαστικές συνεργασίες με τους αγνώστους που θα συναντήσεις στον κόσμο σου), τα raids αποτελούν την πλατφόρμα για συμμετοχή σε πραγματικά επικές ιστορίες που θα μοιράζεσαι με τους συντρόφους σου καιρό μετά.

Κι αν για να φτάσεις στα Raids πρέπει να έχεις κάψει ήδη πολλές ώρες αναβαθμίζοντας τον χαρακτήρα σου, τουλάχιστον η δεύτερη μεγάλη αρετή του Destiny είναι προσβάσιμη από την πρώτη στιγμή. Η Bungie, όπως μας έχει συνηθίσει, φτιάχνει έναν τεχνικά απαράμιλλο κόσμο εκπληκτικής ομορφιάς, αφήνοντας σε συχνά-πυκνά αποσβολωμένο από την ομορφιά των πλανητών και των δορυφόρων όπου θα προσεδαφιστείς, είτε πρόκειται για κάτι πιο κοντινό, όπως τα καταπράσινα δάση της κεντρικής Ευρώπης, είτε για τους ωκεανούς από μεθάνιο στην επιφάνεια του Τιτάνα. Για μένα, αυτή ήταν η μεγαλύτερη ευχαρίστηση που έλαβα από το Destiny 2. Αφού και raid δεν κατάφερα να οργανώσω και έχω μια ιδεολογική αντιπάθεια προς τη στείρα επανάληψη που επιβάλλεται από τους μηχανισμούς του, επέλεξα, αντί για τις αδιάφορες ανταμοιβές του από οπλάκια και μπιχλιμπίδια που σε ταίζει περιοδικά, να βρω το δικό μου σκοπό στο παιχνίδι: ψηφιακό τουρισμό σε έναν από τους εντυπωσιακότερους sci-fi κόσμους που έχουμε επισκεφτεί.

Τίτλος: Destiny 2

Εταιρεία ανάπτυξης: Bungie

Πλατφόρμα: PS4, Xbox One, Windows

NBA 2K18

Το Destiny 2 πασπαλίζει μια στιβαρή βάση από μηχανισμούς με τα διάφορα ψυχολογικά του τεχνάσματα, διατηρώντας τις αναλογίες εκεί που χρειάζεται για να δέσει αξιοπρεπώς το κέικ. Στο NBA 2K18 το κέικ παραφουσκώνει, εκρήγνυται ξεχαρβαλιάζοντας το πορτάκι του φούρνου και εκτοξέυεται στον απέναντι τοίχο όπου και, μετά από ένα δευτερόλεπτο αβέβαιης ακινησίας, αρχίζει να γλιστράει αργά αλλά σταθερά προς το πάτωμα αφήνοντας πίσω του ένα λιπαρό μονοπάτι από βούτυρο και κακάο. Τι να κάνεις κι εσύ; Τηλέφωνο στην αντιπροσωπεία για να δεις αν είναι το μηχάνημα εντός εγγύησης (σ' έχουν και δέκα λεπτά στην αναμονή), σκούπισμα-σφουγγάρισμα για να συμμαζευτεί το χάος και μετά, με το πανάκι και το καθαριστικό, μισοχωμένος μέσα στο φούρνο να αφαιρέσεις ένα-ένα τα θράυσματα. Τελειώνοντας, ρίχνεις μια ματιά στη φόρμα, όπου έχουν απομείνει κολλημένα στον πάτο τ’ απομεινάρια του ατυχούς δημιουργήματος και μαζεύεις μια γεύση με το δάχτυλο. «Κρίμα, γιατί θα είχε γίνει καλό», σκέφτεσαι.

Το NBA 2K18 δεν φουρνίζεται, αλλά θα σε ταλαιπωρήσει αντίστοιχα, τρώγοντας το χρόνο σου μ' ένα σωρό αχρείαστες και ενοχλητικές αγγαρείες για να σε ανταμείψει με μία μπουκιά gameplay, νοστιμότατη μεν, αλλά όχι τόσο ώστε να δικαιολογήσει την όλη φασαρία. Προσπερνώ εντελώς το θέμα των μικροσυναλλαγών που εξόργισε πολλούς. Δε με απασχόλησε ιδιαίτερα, καθώς μου αρέσει ο ρεαλιστικά αργός ρυθμός του My Career, όπου ακολουθείς την, κινηματογραφικά δοσμένη, ιστορία ενός νεαρού ανερχόμενου παίκτη από τα βάθη του πάγκου ως την τελική καταξίωση και δεν αισθάνθηκα ποτέ ότι έπρεπε ντε και καλά να μεταμορφώσω τον χαρακτήρα μου (έναν αθλητικό small forward κοψιάς Scottie Pippen) σε MVP μέσα στην πρώτη σεζόν. Επομένως, προσωπικά, δεν είχα ανάγκη τα διάφορα boosters που σου επιτρέπουν να τον τουμπανιάσεις έναντι αντιτίμου (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα παράπονα του κοινού είναι και αβάσιμα σχετικά με τις ανισορροπίες που τέτοιες δυνατότητες μπορούν να προκαλέσουν).

Πέρα από τα microtransactions όμως, για τα οποία τουλάχιστον είναι στο χέρι σου η επιλογή του να τα αξιοποιήσεις ή να τα αγνοήσεις, η 2K έχει βάλει σκοπό να απομυζήσει κέρδος από κάθε πιθανή ενέργειά σου μέσα στο παιχνίδι και το κυνηγά με τέτοια εμμονική απόγνωση που δε φαίνεται να την νοιάζει αν, στην πορεία, θα το καταστρέψει. Η γειτονιά στην οποία αναγκαζόμουν να περιφερθώ μετά από κάθε αγώνα, ανεχόμενος πολλαπλά χρονοβόρα loads, αποτελεί απροκάλυπτη προσπάθεια να σε εκθέσει στους αμέτρητους σπόνσορες της που καλύπτουν το οπτικό σου πεδίο, μοστραρισμένοι σε τοίχους, βιτρίνες και οθόνες. Η ενασχόληση σου με ανούσιες επιλογές παπουτσιών από διάσημες μάρκες και την κατανάλωση γνωστών ισοτονικών ποτών, επιβεβλημένη. Η αξία του χρόνου σου, που προφανώς θα προτιμούσες να διαθέτεις στο παρκέ αντί να σουλατσάρεις σε ένα παρατεταμένο 3D διαφημιστικό, για την 2Κ, αδιάφορη.

Το πρόβλημα δεν είναι η διάθεση της εταιρείας παραγωγής του NBA 2K18 για κέρδος – αυτό είναι κάτι λογικό και θεμιτό. Το πρόβλημα είναι ότι, εδώ, το μέγεθος της απληστίας είναι τέτοιο που δεν κοντοστέκεται στην προοπτική να αλλοιώσει το προϊόν της για να την ικανοποιήσει. Για να καταφέρω να παίξω πέντε λεπτά αγώνα στο My Career (καθώς ήμουνα και rookie, είχα και ελάχιστο χρόνο συμμετοχής), χρειαζόταν να υπομένω κάθε φορά διπλάσιο (!) χαμένο χρόνο από εισαγωγές, βιντεάκια, αναγκαστικές βόλτες στη γειτονιά, μπες-βγες στο γυμναστήριο – όλα αχρείαστα και ενοχλητικά για τον παίκτη, όλα προσανατολισμένα στην ικανοποίηση ενός αδηφάγου οικονομικού μοντέλου απ' την 2K.

Και δυστυχώς η απληστία δεν σταματάει στο ευθέως χρηματικό, με τα microtransactions και τους πανταχού παρόντες σπόνσορες, αλλά επεκτείνεται και στα προσωπικά σου δεδομένα. Για να παίξεις το career mode θα πρέπει να τους χαρίσεις τα στοιχεία σου κάνοντας register στο website τους. Αν δεν απαντήσεις στο email επιβεβαίωσης που θα σου στείλουν εντός 2 ημερών τότε σου διαγράφεται ο χαρακτήρας και όλη η πρόοδος που έχεις κάνει μέχρι εκείνο το σημείο. Το κερασάκι στην τούρτα της απληστίας (μιας που το πήραμε ζαχαροπλαστικά το θέμα) είναι η ανικανότητα. Το email μου (όπως και σε πάρα πολύ κόσμο που εντόπισα να παραπονιέται σε forums και στο Metacritic) άργησε υπερβολικά να εμφανιστεί. Λογικά, το είχα ξεχάσει και, όταν μια ωραία πρωία είπα να συνεχίσω το, έστω και με όλα τα προβλήματα του, εξαιρετικά εθιστικό mode έλαβα το μήνυμα ότι ο χαρακτήρας μου έχει διαγραφεί. Για να τον ανακτήσω, θα έπρεπε να πάω στο website και να συνδέσω και τον λογαριασμό μου του PS4, χαρίζοντας ακόμα περισσότερα προσωπικά δεδομένα στην 2Κ να τα κάνει ότι νομίζει αυτή.

Κάπου εκεί αποφάσισα να σταματήσω να ασχολούμαι μαζοχιστικά με ένα παιχνίδι που πασιφανώς έχει άλλες προτεραιότητες απ' το να με αφήσει να το απολαύσω. Γιατί ο βασικός σκελετός του παιχνιδιού παραμένει υπέροχα ισορροπημένος, η εξομοίωση του αθλήματος είναι ρεαλιστικότερη από κάθε άλλη φορά και το My Career παραμένει μια ευχάριστη ιστορία που θες να δεις μέχρι το τέλος. Αλλά το NBA 2K18 ως εμπειρία, υπό το δυσβάσταχτο βάρος μιας ανεξέλεγκτης απληστίας, συνθλίβεται από φανταχτερά brand names, ασφυκτιά απ' το ξετσίπωτο data mining και χάνει το δρόμο του μέσα σε βαρετά φανταχτερές γειτονιές και ντεμέκ lifestyle αισθητικές. Κρίμα, γιατί θα είχε γίνει καλό.

Τίτλος: NBA 2K18

Εταιρεία ανάπτυξης: Visual Concepts

Πλατφόρμα: PS4, Xbox One, Nintendo Switch, Windows, PS3, Xbox 360