Ο Θοδωρής Αναγνωστόπουλος κάνει την επιστήμη trendy
Το «Celebrity Science» είναι η εκπομπή στο YouTube όπου καταξιωμένοι επιστήμονες, stand up comedians και celebrities συνομιλούν για επιστημονικά θέματα.
Συνέντευξη με τον Θοδωρή Αναγνωστόπουλο, συν-δημιουργό της εκπομπής «Celebrity Science» στο YouTube και τον άνθρωπο πίσω από το Athens Science Festival.
Αν ρίξουμε μία ματιά στο βιογραφικό του Θοδωρή Αναγνωστόπουλου, είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Σπούδασε Βιολογία και έχει διδακτορικό στη Γενετική από το Kings College London. Από το 2013 έως το 2017 ήταν ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Υποτρόφων Ωνάση, μεταξύ άλλων δραστηριοτήτων. Πρόεδρος και συνιδρυτής της Κοινωνικής Επιχείρησης SciCo, στόχος της οποίας είναι η προώθηση της επιστήμης μέσω καινοτόμων τρόπων στο ευρύ κοινό, ενώ έχει και διεθνή δράση.
Θοδωρής Αναγνωστόπουλος. European Award ECSITE 2019.
Κρατάμε το κομμάτι της προώθησης της επιστήμης στο ευρύ κοινό, κάτι στο οποίο ο Θοδωρής Αναγνωστόπουλος και η ομάδα της SciCo έχουν δώσει μεγάλο μέρος της ενέργειας και της καρδιάς τους τα τελευταία χρόνια, με μία σειρά από projects, το αγαπημένο σε πολλούς Athens Science Festival, όπως και το πιο νέο «Celebrity Science».Το «Celebrity Science» είναι μία εκπομπή στο YouTube, η οποία προσεγγίζει την επιστημονική γνώση με τρόπο ελκυστικό, κατανοητό και-εν τέλει απολαυστικό. Καλεσμένοι, καταξιωμένοι επιστήμονες, stand up comedians και celebrities -πρόσωπα γνωστά από την τηλεόραση, το διαδίκτυο και τον καλλιτεχνικό χώρο, οι οποίοι συνομιλούν για επιστημονικά θέματα και παίζουν ενδιαφέροντα παιχνίδια.
Θοδωρή, με τι ασχολείσαι αυτή την περίοδο;
Αυτό το διάστημα η ομάδα μου στη SciCo και εγώ έχουμε δημιουργήσει και υλοποιούμε διάφορα έργα. Θα μπορούσα να ξεχωρίσω το «Celebrity Science», το γνωστό σε όλους μας Athens Science Festival, το οποίο θα πραγματοποιηθεί για 7η συνεχή χρονιά στην Τεχνόπολη τον Απρίλιο του 2020, το Mind the Lab στο Βερολίνο, τη Μαδρίτη και το Εδιμβούργο, το Fireathon (το πρώτο στην Ελλάδα «Citizen Science» project για την πρόληψη και καταπολέμηση των πυρκαγιών) και την ενδυνάμωση των εφήβων μέσω των δυο προγραμμάτων STEM «Generation Next» και «STEM Stars Greece». Ανέφερα κάποια ενδεικτικά, αλλά τρέχουν πολλά ακόμα βέβαια.
Θοδωρής Αναγνωστόπουλος. Mind the Lab 2019. Βερολίνο.
Πώς προέκυψε το «CelebrityScience»;
Η SciCo (από το Science και Communication) είναι ένας οργανισμός με στόχο την εκλαΐκευση και προώθηση της επιστήμης στην κοινωνία. Παρόλο που η ομάδα που απασχολείται πλήρως στη SciCο είναι μικρή, αποτελείται από ιδιαίτερα ικανά και δημιουργικά άτομα που ξέρουν να κάνουν τη διαφορά. Επιπλέον, η SciCo έχει ένα μεγάλο δίκτυο εξωτερικών συνεργατών: επιστήμονες, καλλιτέχνες, ηθοποιούς, ακαδημαϊκούς, κ.ά.
Με την ομάδα αυτή ασχολούμαστε, λοιπόν, με το πώς θα κάνουμε πιο προσιτή την επιστήμη στο ευρύ κοινό. Για να το πετύχουμε, όπως προανέφερα, έχουμε, μεταξύ άλλων, κάνει μία σειρά από φεστιβάλ επιστήμης όπως το Athens Science Festival, αλλά και τα αντίστοιχα στην Πάτρα, τη Λάρισα, τη Λεμεσό της Κύπρου και από φέτος και στα Ιωάννινα.
Το βασικό όμως συμπέρασμα από τη διοργάνωση των παραπάνω στο οποίο φτάνουμε κατά την αξιολόγησή τους, είναι ότι το 80% των επισκεπτών που προσελκύουμε είναι ήδη εξοικειωμένοι με τις επιστήμες. Άρα καταλαβαίνουμε πως αν έχουμε ως στόχο την καλλιέργεια του επιστημονικού εγγραμματισμού ή έστω πιο απλά να κάνουμε φιλική την επιστήμη, τότε οι μέθοδοι που προανέφερα μάλλον δεν είναι οι πιο κατάλληλοι. Διότι προσκαλούμε κόσμο που την κάνει κέφι ήδη. Άρα πώς μπορούμε να προσελκύσουμε το ευρύτερο κοινό;
Σκεφτήκαμε και βρήκαμε μια ιδέα η οποία στηρίζεται σε τρία στοιχεία: πρώτον είναι ψηφιακή και άρα διαχέεται σε πολύ περισσότερο κόσμο, δεύτερον έχει στοιχεία κωμωδίας και άρα είναι προσιτή/διασκεδαστική και τρίτον συμμετέχουν δημοφιλή άτομα (celebrities) που έχουν μεγάλο κοινό.. Αυτό το τρίπτυχο είναι και το «DNA» του «Celebrity Science». Προσκαλώντας celebrities, γνωστά άτομα από τον καλλιτεχνικό χώρο, το χώρο του αθλητισμού ή και το χώρο του διαδικτύου, μπορούμε να προσελκύσουμε κόσμο στην επιστήμη, να τον ενημερώσουμε και να τον εκπαιδεύσουμε. Έτσι λοιπόν προέκυψε το «Celebrity Science».
Πώς λειτουργεί το «CelebrityScience»;
Το «Celebrity Science» το έχουμε συν-δημιουργήσει με το Γιάννη Σαρακατσάνη, σκηνοθέτη, ηθοποιό, καταξιωμένο στον χώρο της κωμωδίας και του body theater. Πρώτα από όλα το «Celebrity Science» είναι μια εκπομπή στο YouTube. Σε κάθε επεισόδιο έχουμε δύο καλεσμένους: έναν/μία celebrity και έναν/μια επιστήμονα, ενώ εγώ παρουσιάζω την εκπομπή.
Κάθε φορά επιλέγουμε μία συγκεκριμένη θεματική, για παράδειγμα «η ζωή σε έναν διαστημικό σταθμό», «αστρονομία», «γενετική μηχανική», «artificial intelligence» κ.ά. Ανάλογα με το θέμα προσκαλούμε τον κατάλληλο επιστήμονα και βάζουμε τους celebrities να παίζουν παιχνίδια γνώσεων, όπως παιχνίδια πολλαπλών επιλογών, taboo λέξεων και διάφορα άλλα. Τις σωστές απαντήσεις αφού τελειώσει την προσπάθειά του ο celebrity, τις δίνει ο επιστήμονας. Σε όλα τα επεισόδια γελάμε πολύ κάνοντας την κάθε εκπομπή εκτός από επιμορφωτική και διασκεδαστική.
Μέχρι στιγμής έχουμε ανεβάσει 8 επεισόδια με συμμετέχοντες τον Mikeius, τον Ζήση Ρούμπο, τον Λάμπρο Φισφή, τον Γιώργο Χατζηπαύλου, την Λυδία Παπαιωάννου, τον Βύρωνα Θεοδωρόπουλο, τη Τζένη Μελιττά και τη Μαίρη Σινατσάκη. Από την πλευρά των επιστημόνων τον Clay Anderson, έναν αστροναύτη της NASA τον «Αστρόνιο», έναν YouTuber που μιλάει για την αστρονομία), την Μυρτάνη Πιερρή, επίκουρο καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο της Λευκωσίας, την Ελένη Κοντογιάννη γνωστή εμβρυολόγο και άλλους. Αυτά τα επεισόδια, με μεγάλη χαρά, έχουμε δει πως πηγαίνουν πάρα πολύ καλά χωρίς να τα προωθήσουμε (organic growth), και αυτό μας δίνει πολύ μεγάλη ικανοποίηση. Τα έχει αγκαλιάσει ο κόσμος και έχουν δεκάδες χιλιάδες views.
Θα κάνετε και νέα γυρίσματα για το «CelebrityScience» στο επερχόμενο AthensScienceFestival;
Ο κόσμος θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει ζωντανά τρία live shows του «Celebrity Science» στο φετινό Athens Science Festival, τα οποία θα αναρτήσουμε στη συνέχεια και στο YouTube κανάλι μας.
Το Athens Science Festival είναι το μεγάλο φεστιβάλ επιστήμης και τεχνολογίας. Το πραγματοποιούμε για έβδομη διαδοχική χρονιά στην Τεχνόπολη, από την 1η ως την 5η Απριλίου 2020 και το συνδιοργανώνουμε μαζί με το British Council και την Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων. Η φετινή θεματική μας είναι γύρω από την Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence) και θα περιλαμβάνει τον ελληνικό τελικό του διαγωνισμού «STEM Stars Greece», ο οποίος θα αναδείξει τις δύο ομάδες που θα εκπροσωπήσουν την Ελλάδα στο International Science and Engineering Fair (ISEF) στην Αμερική τον Μάιο. Κάθε φεστιβάλ είναι μια «γιορτή γνώσης», έχει διαδραστικά εκθέματα, σεμινάρια για ενήλικες, εργαστήρια για παιδιά, stand up comedy, εκθέματα που αφορούν τη σύνδεση της τέχνης με την επιστήμη, προσκεκλημένους ομιλητές από όλο τον κόσμο κ.ά. Φέτος, αναμένουμε και πάλι περίπου 20.000 επισκέπτες εκ των οποίων 8.000 μαθητές σχολείων.
Ποιος είναι ο αντίκτυπος ενός φεστιβάλ επιστήμης;
Αυτή είναι ωραία ερώτηση γιατί πάντα θέλεις σε ένα κοινωνικό εγχείρημα να αξιολογείς ποιος είναι ο λεγόμενος αντίκτυπος της δουλειάς σου. Αυτός συνήθως μετριέται με ερωτηματολόγια πριν ή αφού το επισκεφτεί κάποιος. Εν τούτοις, χωρίς να έχουμε ποσοτικά στοιχεία, μπορώ να κάνω την εξής διαπίστωση: είναι πραγματικά χαρμόσυνο να βλέπεις τον κόσμο να έρχεται και να διασκεδάζει, να ψυχαγωγείται σε ένα φεστιβάλ γνώσης και επιστήμης. Ο κόσμος κάθεται κατά μέσο όρο 2.5- 3 ώρες. Δεν είναι κάτι εύκολο, δεν είναι φεστιβάλ μπέργκερ ή μουσικής. Είναι κάτι που του ζητάς του άλλου να εμπλακεί νοητικά με αυτό που του δίνεις. Και μόνο το γεγονός ότι έχεις εκεί 20 χιλιάδες κόσμο και κάθεται τόσες ώρες, είναι επιτυχία. Επίσης το γεγονός ότι ξεκινήσαμε από την Αθήνα και αυτή τη στιγμή έχουμε αιτήματα για τέτοιου είδους φεστιβάλ από 12 πόλεις και κωμοπόλεις της Ελλάδας δείχνει τον αντίκτυπο που έχει στην κοινωνία.
Έχετε φέρει και μεγάλη αλλαγή στο χώρο του STEMστην Ελλάδα. Πώς το πετύχατε αυτό;
Τα οφέλη της βιωματικής εκπαίδευσης STEM (Science, Technology, Engineering, and Mathematics) είναι γνωστά από διεθνείς μελέτες εδώ και πολλά χρόνια. Προσπάθειες και στην Ελλάδα είχαν ήδη ξεκινήσει. Θέλαμε όμως και εμείς να δώσουμε το δικό μας στίγμα στο πεδίο αυτό. Πλέον υλοποιούμε μία σειρά από προγράμματα STEM εκτός και εντός σχολικών προγραμμάτων. Ξεκινήσαμε με το «STEMpowering Youth» το οποίο αργότερα μετονομάσθηκε σε «Generation Next».
Το πρόγραμμα αυτό έχει στόχο να ενδυναμώσει εκπαιδευτικούς και εφήβους, κυρίως σε απομακρυσμένες περιοχές της Ελλάδας και μη προνομιούχες. Έχουμε πάει στη Θράκη, στα Δωδεκάνησα, στην Κρήτη, στην Ήπειρο και σε σημεία που δεν είναι εύκολη η πρόσβαση ιδίως το χειμώνα. Εκεί προσπαθούμε να δημιουργήσουμε εφήβους-εφευρέτες. Εφευρέτες, οι οποίοι δημιουργούν τεχνολογικές καινοτομίες που επιλύουν τοπικά κοινωνικά προβλήματα. Για παράδειγμα, ένα παιδί από την Ξάνθη είχε φτιάξει γυαλιά για την τυφλή γιαγιά του, με σένσορα που αντιλαμβάνεται τα εμπόδια και ενημερώνει τον χρήστη. Μια άλλη ομάδα στην Κάλυμνο κατασκεύασε ένα drone το οποίο είναι φορητό φαρμακείο για να πηγαίνει σε δυσπρόσιτες περιοχές. Πλέον το «Generation Next», μία ψηφιακή πλατφόρμα με δωρεάν πρόσβαση για όλους, δίνει τις παραπάνω δυνατότητες σε όλους τους νέους της Ελλάδας. Το έργο αυτό υποστηρίζεται από το Ίδρυμα Vodafone.
Ένα δεύτερο έργο που μόλις ξεκινήσαμε με την υποστήριξη της Αμερικανικής Πρεσβείας στην Ελλάδα είναι το «STEM Stars Greece». Εδώ οι καλύτερες μαθητικές ομάδες εφήβων έχουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν με τις εργασίες τους ή τα project τους στο μεγαλύτερο φεστιβάλ STEM του κόσμου, το ISEF (International Science and Engineering Fair) στις ΗΠΑ.
Αυτά τα προγράμματα πλέον τα έχει αγκαλιάσει όλη η Ελλάδα. Είμαστε πολύ υπερήφανοι που έχουμε συνεισφέρει σε αυτό. Όλα αυτά μπορούν να φέρουν μεγάλη αλλαγή στη χώρα μας. Καλλιεργούν την ομαδικότητα μεταξύ των παιδιών, τη δημιουργική και την κριτική σκέψη, την καινοτομία, την επίλυση προβλημάτων, τη συνεργατικότητα και γενικότερα δεξιότητες του μέλλοντος. Όλες αυτές οι δεξιότητες έχουν κριθεί ως κορυφαίες για το 2020 και μπορούν να κάνουν ένα άτομο πιο ικανό, να πάρει την κατάσταση στα χέρια του, όπου και να βρίσκεται. Εμείς λοιπόν στην πράξη με την εκπαίδευση STEM δεν προσπαθούμε να τους κάνουμε όλους επιστήμονες. Όλα τα επαγγέλματα είναι πολύ χρήσιμα. Προσπαθούμε όμως να βοηθήσουμε να ενισχυθεί στα νέα παιδιά ένας δημιουργικός τρόπος σκέψης, το πώς να επιλύουν προβλήματα και πώς να δουλεύουν συλλογικά.
Η επόμενή μας πρόκληση στο χώρο είναι το ότι έχουμε κληθεί δύο μεγάλους οργανισμούς σε αναπτυσσόμενες χώρες να αναλάβουμε τη βιωματική εκπαίδευση STEM σε εθνικό επίπεδο. Αυτό εκτιμούμε ότι θα έχει μεγάλο κοινωνικό αντίκτυπο.
Θοδωρής Αναγνωστόπουλος. Copenhagen Museum of Science.
Τέλος, Θοδωρή, γνωρίζουμε ότι λατρεύεις τα ταξίδια και έχεις επισκεφτεί 92 χώρες. Τι κερδίζεις από αυτό;
Το ταξίδι αρχικά είναι ένα οπτικό ερέθισμα για όλους. Πηγαίνεις και βλέπεις κάτι διαφορετικό. Αν αυτό το ταξίδι, μπορείς να το συνδυάσεις επαγγελματικά, τότε βελτιστοποιείται η εμπειρία, διότι η διάδραση είναι αυτή που δημιουργεί την πιο ουσιαστική εμπειρία και περνάς από την οπτική και επιφανειακή εμπειρία σε μια βαθύτερη. Όταν βρίσκομαι με άτομα με τα οποία μιλάμε για επαγγελματικά projects, τότε βλέπω έναν τρόπο σκέψης και λειτουργίας, τον οποίο δε θα μπορούσα να δω ως τουρίστας.
Το ταξίδι προσδίδει στο να δεις τη διαφορετικότητα, να δεις το εύρος της ποικιλομορφίας σε φυτά, ζώα, ανθρώπους, αντιλήψεις, ήθη και έθιμα, να μάθεις για την ιστορία του τόπου. Έχοντας ταξιδέψει σε 92 χώρες και σε 6 ηπείρους, πλην Ανταρκτικής, αρχίζεις και βλέπεις διάφορα μοτίβα τα οποία επαναλαμβάνονται. Δηλαδή μπορείς να δεις στη Βραζιλία, στο Σαλβαδόρ της Μπαϊα, ήθη και έθιμα που τα έχεις ξαναδεί στη Δυτική Αφρική. Και λες, πώς γίνεται; Και όμως γίνεται γιατί οι κάτοικοι εκεί είναι άποικοι που τους μετέφεραν εκεί ως σκλάβους πριν 500 χρόνια. Ή βλέπεις στην Παπούα Νέα Γουινέα χαρακτηριστικά που τα έχεις δει και στους Αβορίγινες στην βόρειο Αυστραλία και καταλαβαίνεις ότι μιλάμε για το ίδιο φύλο και έχουν παρεμφερή ήθη και έθιμα.
Θοδωρής Αναγνωστόπουλος. March for Science 2019. Νέα Υόρκη.
Έχεις πει και στο παρελθόν ότι τα ταξίδια είναι παιδεία, γιατί;
Όπως προείπα, τα ταξίδια σε κάνουν να βλέπεις τον κόσμο πιο σφαιρικά. Αν ταξιδεύεις συχνά και πολύ, σίγουρα ένα μέρος των ταξιδιών σου δουλεύει αυτόματα πάνω σου. Το ταξίδι σού δημιουργεί μία κουλτούρα η οποία σε σχηματίζει πολλές φορές υποσυνείδητα. Βεβαίως, υπάρχουν και ταξίδια στα οποία πας απλά για να μάθεις μία μέθοδο ή να λάβεις συγκεκριμένη τεχνογνωσία. Με άλλα λόγια, είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα, τα ταξίδια σε εκπαιδεύουν.
Περισσότερα για το «Celebrity Science» στο κανάλι τους στο YouTube.
Θέλοντας να τεστάρω τις δυνατότητες και τα όρια του εργαλείου, άρχισα να ζητάω συμβουλές θεωρώντας μάλλον απίθανο (και ηθικά απωθητικό) το να το χρησιμοποιήσω. Μέσα σε μισή ώρα είχα αγοράσει μηνιαία συνδρομή.
9°
