Μολότοφ και υπερηφάνεια

Το email από το «Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας» με ενημέρωνε ότι πρόκειται να στηρίξουν το Φεστιβάλ Υπερηφάνειας 2010 του Βελιγραδίου και το πόσο σημαντική είναι η φετινή διοργάνωση, δεδομένης της ακύρωσης του 2009 λόγω απειλών ακροδεξιών οργανώσεων ότι θα λιντσάρουν τους συμμετέχοντες. Έχοντας παρελάσει αρκετές χρονιές στην Αθήνα και έχοντας παρουσιάσει το Athens Pride το καλοκαίρι του 2009, δεν μπορούσα να σκεφτώ ότι δεν θα βρεθώ κι εγώ εκεί.

Λίγες ώρες πριν ταξιδέψω ένα email προειδοποιεί ότι «δεν θα είναι ασφαλές για τους ξένους να κυκλοφορούν στο Βελιγράδι το Σάββατο και την Κυριακή» και θα πρέπει να παραμείνουμε κλεισμένοι στο ξενοδοχείο. Όμως, ο καλύτερος τρόπος να διαπιστώσεις τις διαθέσεις ενός λαού είναι με το να τον συναναστραφείς και όχι με το να τον αποφύγεις, κλεισμένος σε ένα ξενοδοχείο, περιμένοντας μια παρέλαση κατά την οποία θα σε προστατεύουν 5.000 αστυνομικοί. 

Φτάνοντας στο Βελιγράδι αισθάνθηκα περισσότερο ότι είμαι σε μια ευρωπαϊκή πόλη απ’ όσο το αισθάνομαι στην Αθήνα. Δεκάδες πάρκα, δυο ποτάμια, πανέμορφα κτίρια, καλοφτιαγμένοι δρόμοι, μια καινούργια γέφυρα που κατασκευάζεται και θα συνδέσει το παλιό και το νέο Βελιγράδι. 

Το Σάββατο το μεσημέρι, στο κέντρο της πόλης πραγματοποιήθηκε μια πορεία με το όνομα “March For Family”, τα μέλη της οποίας φώναζαν anti-gay συνθήματα. Λίγες ώρες μετά, απεσταλμένοι της Διεθνούς Αμνηστίας μαζευτήκαμε στο ξενοδοχείο για να μας ενημερώσουν για τους κανόνες ασφαλείας. Η λίστα ήταν τεράστια. Ανάμεσά τους: μην απαντήσετε σε οποιαδήποτε λεκτική ή σωματική επίθεση. Η διαδικασία για να φτάσουμε από το ξενοδοχείο στο πάρκο, μια απόσταση 1 χλμ., ήταν πολύ αυστηρή και οι αστυνομικοί θα μας προφύλασσαν δημιουργώντας τρεις ζώνες γύρω μας, όπως ακριβώς και για τη Χίλαρι Κλίντον που θα επισκεπτόταν το Βελιγράδι λίγες μέρες μετά. Οι αστυνομικοί δεν ήταν χαρούμενοι, έκαναν όμως τη δουλειά τους. 

Στις 10 το πρωί της Κυριακής περάσαμε τα πρώτα δύο check points, στο τρίτο μάς έψαξαν με ανιχνευτή μετάλλων. Είχαμε μπει επιτέλους στο πάρκο Manjez. Εκεί είχε στηθεί μια σκηνή, για τις ομιλίες πριν ξεκινήσει η παρέλαση. Με τα μέλη της Διεθνούς Αμνηστίας φόρεσαμε τα ειδικά μπουφάν, τα φουλάρια, σήκωσαμε πανό και μπαλόνια και πήραμε τη θέση μας στο πλήθος. Ένα πλήθος που αποτελούνταν περισσότερο από επισκέπτες, πολιτικούς, δημοσιογράφους, μέλη οργανισμών και LGBT οργανώσεων και λιγότερο από ντόπιους. Κι αυτό γιατί η συμμετοχή τους ίσως να σήμαινε μια δύσκολη επόμενη μέρα. Ο δήμαρχος Βελιγραδίου δήλωσε λίγο μετά: «Φοβάμαι για τους ανθρώπους που έλαβαν μέρος στην παρέλαση. Τα πράγματα δεν θα είναι καλύτερα για εκείνους. Φοβάμαι ότι θα είναι χειρότερα». 

Παρ’ όλα αυτά, οι Σέρβοι που βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή της πορείας είναι εκείνοι που έκαναν αυτή τη διοργάνωση σημαντική. Περπατώντας, περάσαμε μπροστά από ένα μοναστήρι, παραταγμένοι στα κάγκελα ήταν μοναχές και ένας παπάς. Οι καμπάνες χτυπούσαν για πολλή ώρα. Αναρωτηθήκαμε αν προσπαθούσαν να μας εξαγνίσουν. Η παρέλαση-πορεία ολοκληρώθηκε μόλις 1,5 χλμ. από το πάρκο, στο Student Cultural Center. Το πάρτι τελείωσε μιάμιση ώρα νωρίτερα απ’ ό,τι ήταν προγραμματισμένο, καθώς οι εξελίξεις στο κέντρο του Βελιγραδίου μαρτυρούσαν ότι η παραμονή μας στο κτίριο δεν ήταν ασφαλής. Ακροδεξιές και νεοναζιστικές ομάδες προσπαθούσαν να σπάσουν τον κλοιό της αστυνομίας επί ώρες, πετώντας πέτρες και μολότοφ και φωνάζοντας «θάνατος στους ομοφυλόφιλους». Δεν τα κατάφεραν. Έσπασαν όμως και έκαψαν βιτρίνες καταστημάτων, αυτοκίνητα, τα γραφεία δύο πολιτικών κομμάτων, τραυμάτισαν περισσότερους από 100 αστυνομικούς, έκαναν ζημιές ενός εκατομμυρίου ευρώ. 

Η διάθεση όλων μας ήταν εξαρχής επηρεασμένη από όσα συνέβαιναν εκτός του αστυνομικού κλοιού. Το Belgrade Pride 2010 ήταν περισσότερο πορεία και λιγότερο παρέλαση. Ήταν μεν μια «νίκη» των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά τα συναισθήματα ήταν ανάμεικτα. Ήταν η σωστή στιγμή; Ήταν οι Σέρβοι έτοιμοι; Είναι δυνατόν να χρειάζεται τόση προστασία για να παρελάσει κανείς για κάτι που πιστεύει, υποστηρίζει ή για αυτό που είναι; Οι 700 συμμετέχοντες φυγαδεύτηκαν σε ομάδες των δώδεκα από το κέντρο μέσα σε κλούβες, ναι, από εκείνες που μεταφέρουν εγκληματίες. Η δική μας βρέθηκε έπειτα σε ένα αστυνομικό τμήμα. Στη διπλανή αίθουσα, από την οποία μας χώριζε μια τζαμαρία, βρίσκονταν τρία νεαρά αγόρια που νωρίτερα πετούσαν πέτρες και μολότοφ και μόλις είχαν συλληφθεί. Μας κοίταξαν αδιάφορα, ήταν προφανές ότι δεν κατάλαβαν πως όλοι μας παρελάσαμε λίγο πριν. Κι όμως μέσα τους έβραζαν από μίσος για εμάς. Λίγο μετά η ίδια κλούβα μάς μετέφερε έξω από το κέντρο, από όπου Σέρβοι φίλοι μου ήρθαν να με πάρουν. Ένιωσα και πάλι ασφαλής μετά από ώρες. Δεν είχαν θυμό, είχαν μία ερώτηση μόνο. Τι θα γίνει με τις ζημιές και τα δικά μας «ανθρώπινα δικαιώματα»; 

Η κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων χρειάζεται θυσίες και κερδίζεται στο δρόμο και όχι στα γραφεία των οργανισμών ή στα σαλόνια των τηλεοπτικών εκπομπών. Το ζήτημα είναι πόσο έτοιμος είσαι να τις κάνεις όταν δεν είσαι εσύ που τα διεκδικείς. Και όπως μου είπε το βράδυ της Δευτέρας ο Dan από τους Dsquared2, σοκαρισμένος από τα γεγονότα, “I don’t understand… Why do people hate?”.